Επενδύσεις: Το σχέδιο για να επιταχυνθεί η ροή των ευρωπαϊκών κονδυλίων – «Αγκάθια» στο Ταμείο Ανάκαμψης

Το σχέδιο για να ανοίξει ο δρόμος στην ταχύτερη απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων και στην διευκόλυνση του πλαισίου των επενδύσεων, παρουσίασε η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών εχθές (14.5.2024).

Το πλάνο του ΥΠΟΙΚ για ένα νέο, πλήρως αναμορφωμένο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, στοχεύει στο να κρατήσει την Ελλάδα στις υψηλότερες θέσεις ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ όσον αφορά στην απορρόφηση και αξιοποίηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης, βάζοντας πλώρη το 2024 για το μεγαλύτερο ΠΔΕ των τελευταίων 14 ετών, ύψους 12,2 δισ. ευρώ.

Όσον αφορά στις απορροφήσεις ευρωπαϊκών πόρων, η χώρα μας βρίσκεται στο 41,4% χωρίς να προσμετράται το τελευταίο αίτημα των 2,3 δισ. ευρώ που θα έρθουν σύντομα καθώς επιτεύχθηκαν τα ορόσημα, με την απορρόφηση σε αυτή την περίπτωση να φτάνει στα 46,5%.

Τα ευρωπαϊκά κονδύλια, μάλιστα, αποτελούν και βασικό παράγοντα ο οποίος συνετέλεσε στην αύξηση κατά 41% των επενδύσεων από το 2019 και μετά, την στιγμή που ο μέσος όρος της ευρωζώνης ανέρχεται σε 1%.

Οι στόχοι του ΥΠΟΙΚ

Τι επιδιώκει με το ν/σ το ΥΠΟΙΚ; Με τις δομικές αλλαγές στο ΠΔΕ, μαζί με την άλλη μεγάλη μεταρρύθμιση, αυτή του govERP, το ΥΠΟΙΚ φιλοδοξεί να διαμορφώσει ένα πλαίσιο-ομπρέλα για την παρακολούθηση και ωρίμανση των επενδυτικών έργων, το οποίο μαζί με το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο σταθερότητας θα συμπληρώνει την εικόνα για τις πολυετείς υποχρεώσεις της Πολιτείας, αλλά και για τις νέες από τα έργα που θα εντάσσονται «καθ’ οδόν» στο ΠΔΕ.

Την ίδια στιγμή το govERP προσφέρει την απαραίτητη ψηφιακή ευελιξία και ολιστική εποπτεία των έργων, καθώς σε real time το γενικό λογιστήριο του κράτους και όλοι οι αρμόδιοι φορείς έχουν γνώση του τι γίνεται με την εκτέλεση του προϋπολογισμού, πράττοντας διορθωτικές κινήσεις και παρεμβάσεις, και κρατώντας τον δημοσιονομικό έλεγχο από τυχόν «εκτροχιασμούς».

Το «αγκάθι» της ψηφιακής μετάβασης

Ωστόσο, η αναγκαιότητα για ένα νέο πλαίσιο επενδύσεων πηγάζει εκ των πραγμάτων από τις δυστοκίες που παρατηρούνται, παρά τις γενικά καλές επιδόσεις της χώρας μας.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του δανειακού σκέλους του Ταμείου Ανάκαμψης που αφορά στον άξονα της ψηφιακής μετάβασης.

Παρά την ταχεία απορρόφηση των πόρων που προορίζονται για δάνεια σε επιχειρήσεις σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τις επιδοτήσεις, παρατηρείται πολύ μικρή ζήτηση για τον συγκεκριμένο άξονα, με τις εταιρείες να προτιμούν την πράσινη μετάβαση, την εξειδίκευση κλπ.

Ωστόσο, το γεγονός θέτει εμπόδια στην άντληση των πόρων καθώς θα πρέπει πριν από κάθε εκταμίευση να ικανοποιείται το λεγόμενο tagging των δανείων σε ποσοστό 21%, δηλαδή να αφορούν στην ψηφιακή μετάβαση στο ανωτέρω ποσοστό.

Έως τώρα η χώρα μας έχει καταφέρει να ικανοποιήσει τον στόχο, ωστόσο, τον Σεπτέμβριο που ακολουθεί το επόμενο αίτημα για δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης ο πήχης ανεβαίνει ψηλά, καθώς από τα 4,7 δισ. δανείων για την ψηφιακή μετάβαση, θα ανέβει στα 8,5 δισ. ευρώ. Όπως χαρακτηριστικά τονίζουν από το ΥΠΟΙΚ, γίνεται αγώνας δρόμου για να προλάβουμε να ικανοποιήσουμε τον στόχο του 21%, έτσι ώστε να μην υπάρχει πρόβλημα με την άντληση των πόρων.

Το «αγκάθι» των δύο οροσήμων

Σε δεύτερο επίπεδο, μία χαρακτηριστική περίπτωση δυσλειτουργίας που αφορούν στην άντληση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, όπως ανέφεραν τα στελέχη του ΥΠΟΙΚ στη συνέντευξη Τύπου, είναι τα δύο ορόσημα σχετικά με το Εξοικονομώ-Αλλάζω Συσκευή και την διπλής ανάπλασης.

Κατ’ ουσίαν πρόκειται για τρία «αγκάθια». Το πρώτο αφορά στη συμπλήρωση των 9.700 αιτήσεων για το εν λόγω Εξοικονομώ, την στιγμή που οι επιχειρήσεις που έχουν δηλώσει συμμετοχή ανέρχονται σε 5.000. Μάλιστα, η προθεσμία, μετά από παράταση, λήγει σήμερα (15.5.2024) και αναμένεται να δοθεί νέα παράταση, καθώς η δράση αποτελεί και ορόσημο του Ταμείου Ανάκαμψης, το οποίο δημιουργεί «πονοκέφαλο» εδώ και αρκετό καιρό στο οικονομικό επιτελείο.

Το δεύτερο και τρίτο «αγκάθι» είναι οι δύο συμβάσεις που δεν έχουν ακόμα υπογραφεί για την διπλή ανάπλαση της περιοχής του Βοτανικού, αυτή του πρασίνου και της οδοποιίας. Από το ΥΠΟΙΚ, μάλιστα, αναμένονται εξελίξεις εντός του μήνα, χωρίς τίποτα ωστόσο να είναι σίγουρο.

Πότε ξεκινά το νέο ΠΔΕ

Σύμφωνα με την ενημέρωση του ΥΠΟΙΚ, το νέο ΠΔΕ αναμένεται εντός μήνα στη Βουλή, ενώ μετά και την ολοκλήρωση της διαδικασίας θα χρειαστεί μία μεταβατική περίοδος 8-10 μηνών από την «παλιά» μορφή του προγράμματος στη νέα. Και αυτό διότι, όπως εξηγούν, συμπεριλαμβάνονται και τα λεγόμενα προγράμματα συντήρησης, που αφορούν σε ήδη ενταγμένα έργα τα οποία ακόμα «τρέχουν».