Κρατική Αρωγή: Στο μισό δισ. ευρώ ανήλθε η στήριξη των πληγέντων από πυρκαγιές, πλημμύρες και σεισμούς την τελευταία 3ετία

Σχεδόν μισό δισ. ευρώ έχει καταβάλλει το κράτος από το 2021 έως και πέρσι για τη στήριξη των πληγέντων από φυσικές καταστροφές, δηλαδή πυρκαγιές, πλημμύρες και σεισμούς.

Συγκεκριμένα, το ποσό το οποίο έχει δαπανήσει έως τώρα το κράτος, μέσω του μηχανισμού της «Πρώτης Αρωγής» και της «Κρατικής Αρωγής» (από τον οποίο θα δοθεί βοήθεια και στους πληγέντες των πυρκαγιών στη ΒΑ Αττική) ανέρχεται στα 490 εκατ. ευρώ.

Οι κρατικές επιχορηγήσεις για τους πληγέντες των φυσικών καταστροφών αφορούσαν τα ακόλουθα γεγονότα:

1. Πλημμύρες Σεπτεμβρίου 2023 σε περιοχές της Ελληνικής Επικράτειας
2. Πυρκαγιές Ιουλίου – Σεπτεμβρίου 2023 σε περιοχές της Ελληνικής Επικράτειας
3. Πλημμύρες 15ης Οκτωβρίου 2022 σε περιοχές της Περιφέρειας Κρήτης
4. Πυρκαγιές 19ης Ιουλίου 2022 σε περιοχές της Περιφέρειας Αττικής
5. Σεισμός 27ης Σεπτεμβρίου 2021 σε περιοχές της Περιφέρειας Κρήτης
6. Πυρκαγιές Ιουλίου – Αυγούστου 2021 σε περιοχές της Ελληνικής Επικράτειας
7. Σεισμοί της 30ής Οκτωβρίου 2020 και της 3ης Μαρτίου 2021

Ο μηχανισμός της «Κρατικής Αρωγή» συγκροτήθηκε το 2021. Ήταν η νομοθετική πρωτοβουλία που, μεταξύ πολλών άλλων, σύστησε την Κυβερνητική Επιτροπή Κρατικής Αρωγής, διαμόρφωσε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη στήριξη των επιχειρήσεων, δημιούργησε το Ταμείο Κρατικής Αρωγής, θέσπισε την πρώτη αρωγή και τη χορήγηση προκαταβολών, και ενοποίησε διοικητικά το πλαίσιο υπό ένα Υπουργείο από τέσσερα που ήταν πριν.

Επίσης, εντάχθηκαν οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις στο πλαίσιο της κρατικής αρωγής. Ουσιαστικά, εντάχθηκαν στο πλαίσιο της κρατικής αρωγής και οι αγρότες, συμπεριλαμβάνοντας τον εξοπλισμό τους, τα πάγιά τους, το έγγειο κεφάλαιό τους, αλλά και το φυτικό τους κεφάλαιο – τα δέντρα δηλαδή. Αντιμετωπίστηκαν τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις ως επιχειρήσεις, εντάσσοντας όλα αυτά τα νέα στοιχεία στην κρατική αρωγή.

Για να υπάρχει, απλώς, μια αίσθηση των αποτελεσμάτων, οι επιχειρήσεις, αλλά και οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις που πληρώθηκαν από τις κατακερματισμένες ως το 2021 υπηρεσίες και κατόπιν από την υπηρεσία της κρατικής αρωγής είναι 55 το 2016, 51 το 2017, 218 το 2018, 378 το 2019, 438 το 2020, 739 το 2021, 4.526 το 2022.

Παράλληλα, δημιουργήθηκε η πλατφόρμα της πρώτης αρωγής. Η ενιαία πλατφόρμα δημιουργήθηκε το 2021, παρέχοντας την πρώτη αρωγή, προς επιχειρήσεις, προς νοικοκυριά (για την αποζημίωση της οικοσκευής ή έναντι της στεγαστικής συνδρομής), και – φυσικά – προς αγρότες και κτηνοτρόφους.

Η πρώτη αρωγή δεν είναι η προκαταβολή. Και αυτό διότι πρόκειται για ένα συγκεκριμένο ποσό που χορηγείται άμεσα, και όχι ως ένα ποσοστό της εκτιμηθείσας ζημιάς.

Πρόκειται, λοιπόν, για μία πλατφόρμα με συγκεντρωμένη όλη την πληροφορία, που, σε στενή συνεργασία με την ΑΑΔΕ, ανοίγει σε 2 – 3 ημέρες μετά από μεγάλες φυσικές καταστροφές. Και μέσα σε λίγες μέρες – μετά από ελέγχους και διασταυρώσεις – είναι σε θέση να χορηγεί την πρώτη αρωγή.

Με τα επίπεδα της πρώτης αρωγής να κυμαίνονται ανά περίπτωση. Το μέγιστο ποσό είναι αυτό των 14.000 ευρώ είτε επρόκειτο για τη στεγαστική συνδρομή στο σεισμό και στις πυρκαγιές του 2021, είτε επρόκειτο για τις επιχειρήσεις και τις κτηνοτροφικές μονάδες κατά το φαινόμενο «Daniel».

Από την άλλη, όμως, η προκαταβολή του 50% έναντι της κρατικής αρωγής – κατά το φαινόμενο «Daniel» – μπορεί να φτάσει τα 200.000 ευρώ.

Άλλο, λοιπόν, η πρώτη αρωγή, άλλο η προκαταβολή. Με την πρώτη αρωγή να είναι η άμεση βοήθεια μετά από μια φυσική καταστροφή.

Και πολύ σημαντική βοήθεια, αφού μέχρι τώρα έχουν χορηγηθεί συνολικά 303 εκατ. ευρώ μόνο από το σχήμα της πρώτης αρωγής.

Και αθροιστικά, από την υπηρεσία της Κρατικής Αρωγής – όπως την εξελίσσουμε με την παρούσα νομοθετική πρωτοβουλία – έχουν καταβληθεί μέχρι τώρα 490 εκατ. ευρώ προς επιχειρήσεις, νοικοκυριά και αγρότες, είτε ως πρώτη αρωγή, είτε ως προκαταβολή, είτε ως ειδικό σχήμα, είτε ως τελική επιχορήγηση, είτε ως αποζημίωση για το φυτικό κεφάλαιο.

Επίσης, έχει υπάρξει επέκταση και ενδυνάμωση της Κυβερνητικής Επιτροπής Κρατικής Αρωγής. Μία δυναμική Κυβερνητική Επιτροπή που συμπεριέλαβε όλα τα εμπλεκόμενα Υπουργεία, ενδυναμώνοντας το συντονισμό και τη συνεργασία, επεκτάθηκε – εισηγητικά και γνωμοδοτικά – σε όλο το εύρος της αποκατάστασης και στήριξης, δημιούργησε υπό-επιτροπές και ομάδες για να «τρέχουν» επιμέρους ζητήματα και project, συνεδριάζει σχεδόν κάθε εβδομάδα, ανταποκρινόμενη στις ανάγκες που προκύπτουν, εξελίσσει τα στοιχεία του πλαισίου στήριξης μέσα από στενή συνεργασία, αλλά διαμορφώνει και νέα εργαλεία στήριξης όπου χρειάζεται, και δίνει έμφαση και στην επόμενη ημέρα μιας μεγάλης φυσικής καταστροφής, όπως στη Βόρεια Εύβοια, στον Έβρο και σε άλλες περιοχές με τα ειδικά σχέδια ανασυγκρότησης και ανάπτυξης.

Ουσιαστικά, το έργο της Κυβερνητικής Επιτροπής συνετέλεσε στη σταδιακή εναρμόνιση και ενοποίηση όλων των συστατικών της αποκατάστασης και στήριξης, που πήρε «σάρκα και οστά» με την επόμενη κίνηση.

Εξάλλου, δημιουργήθηκε η Γενική Γραμματεία Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Μία νέα Γενική Γραμματεία – που «χτίζεται» από την αρχή – σε ένα νέο Υπουργείο, που βρίσκεται σε αντίστοιχη φάση δημιουργίας και εξέλιξης, η οποία ενσωμάτωσε και ενοποίησε σχήματα που αφορούσαν τουλάχιστον τέσσερα Υπουργεία. Συγκεκριμένα, κάτω από μία στέγη είναι η κρατική αρωγή προερχόμενη από το Υπουργείο Οικονομικών, η στεγαστική συνδρομή από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, η ενίσχυση για την οικοσκευή από το Υπουργείο Εσωτερικών και ένα μέρος της μέριμνας για τους αγρότες που ήταν στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Και κάτω από αυτή τη «στέγη» υπάρχει ένας αυξημένος οριοθετημένος προϋπολογισμός, αυτός του ειδικού προγράμματος για τις φυσικές καταστροφές στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, που φτάνει τα 600 εκατ. ευρώ.

Ο νέος νόμος

Με νόμο που πέρασε η κυβέρνηση πρόσφατα, έρχονται τέσσερις βασικοί πυλώνες:

1. Οργανωτική, υπηρεσιακή και επιχειρησιακή ενδυνάμωση των υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής

Σε αυτό το πλαίσιο, δημιουργούνται:

1. η Γενική Διεύθυνση Κρατικής Αρωγής και Συντονισμού, με τρεις Διευθύνσεις και ογδόντα (80) οργανικές θέσεις, ώστε να μπορεί να φέρει σε πέρας το μεγάλο έργο που έχει επωμιστεί – πάνω από 55.000 περιπτώσεις αποζημίωσης,
2. η Διεύθυνση Αποκατάστασης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών Αιγαίου και Κρήτης, ενοποιώντας τους δύο Τομείς που υπάρχουν σε Ηράκλειο και Χανιά, αλλά και τα γραφεία σε άλλες περιπτώσεις όπως η Σάμος, ολοκληρώνοντας τη χωρική κατανομή του έργου,
3. η πρόβλεψη σύστασης Τομέων Κρατικής Αρωγής – παράλληλα με τους Τομείς της ΓΔΑΕΦΚ – σε περιπτώσεις μεγάλων φυσικών καταστροφών, ώστε να είναι σε θέση ο κρατικός μηχανισμός να ανταποκρίνεται στο μεγάλο φόρτο,
4. η θέση του Συντονιστή Αποκατάστασης και Ανασυγκρότησης, με έμφαση στην επόμενη ημέρα μετά από μεγάλες φυσικές καταστροφές, όπου υλοποιούνται σχέδια ανάπτυξης και ανασυγκρότησης,
5. η πρόβλεψη δυνατότητας ενσωμάτωσης των στελεχών – περίπου 70 – των Τομέων Αποκατάστασης Σεισμόπληκτων και Πυρόπληκτων (ΤΑΣ – ΤΑΠ) στη Γενική Γραμματεία, αυξάνοντας το στελεχιακό δυναμικό της, και
6. οι προβλέψεις για στήριξη και διευκόλυνση των στελεχών της Γενικής Γραμματείας που εργάζονται συχνά σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης, συμπεριλαμβάνοντας τους στο καθεστώς αποζημίωσης για όσους εργάζονται πέραν του προβλεπόμενου ωραρίου, αλλά και παρέχοντας ειδικές προβλέψεις όσον αφορά τα έξοδα κατά την περίοδο αυτοψιών. Και πρέπει στο σημείο αυτό να σημειωθεί πως από το 2019 έως και τώρα έχουν γίνει περισσότερες από 100.000 αυτοψίες.

2. Εμπλουτισμός των σχημάτων με συστατικά και στοιχεία που ενδυναμώνουν περαιτέρω την αποτελεσματικότητα των σχημάτων στήριξης μετά

Πρόκειται για στοιχεία, όπως η δυνατότητα χορήγησης κατοικίας συγκεκριμένου τύπου (6 τύποι κατοικιών) αντί της συμβατικής στεγαστικής συνδρομής, η παροχή στεγαστικής συνδρομής για ανακατασκευή πληγείσας οικίας εκτός μιας κατολισθαίνουσας περιοχής, η ένταξη επικινδύνως ετοιμόρροπων κτιρίων μετά από μία φυσική καταστροφή σε διαδικασία γρήγορης κατεδάφισης, η πρόβλεψη για επιστροφή με δόσεις των ενισχύσεων και της πρώτης αρωγής σε περίπτωση που προέκυψαν μη δικαιούχοι, περιλαμβάνοντας και διαδικασία ενστάσεων, αμφότερα προς διευκόλυνση των πολιτών, η επέκταση των τρόπων οριοθέτησης μιας φυσικής καταστροφής, ώστε να περιλαμβάνονται όλες οι περιπτώσεις δικαιούχων στο πλαίσιο της κρατικής αρωγής, και η επέκταση της παροχής προκαταβολής της κρατικής αρωγής και στους κατόχους αγροτικής εκμετάλλευσης – δηλαδή στους μη κατά επάγγελμα αγρότες.

3. Διαμόρφωση των συνθηκών εκείνων που θα επιτρέψουν τη συμπόρευση της αρωγής του κράτους με την ιδιωτική ασφάλιση έναντι των φυσικών καταστροφών

Προς αυτή την κατεύθυνση:

1. συστήνεται το Παρατηρητήριο Ιδιωτικής Ασφάλισης έναντι Φυσικών Καταστροφών, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στην Κυβέρνηση, αλλά και στην οικονομία, ενσωματώνοντας και προτάσεις που κατατέθηκαν στη διαβούλευση,
2. δημιουργείται η Εθνική Στρατηγική για την ιδιωτική ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών, όπου θα περιλαμβάνει τα βασικά σημεία, τις κατευθύνσεις και τα κίνητρα που θα επιτρέψουν την ανάπτυξη της ιδιωτικής ασφάλισης έναντι φυσικών καταστροφών ώστε να συμπορευθεί αρμονικά με την κρατική αρωγή, και
3. προβλέπεται η υποχρεωτική ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών για επιχειρήσεις με ετήσια ακαθάριστα έσοδα άνω των δύο εκατομμυρίων ευρώ.

4. Παρεμβάσεις που αφορούν την Πολιτική Προστασία και το Πυροσβεστικό Σώμα σε μία συνεχή προσπάθεια ενδυνάμωσης και εξέλιξης

Αυτές – μεταξύ άλλων – είναι:

1. η ολοκλήρωση της ενοποίησης των υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας σε ένα σύμπλεγμα κτιρίων, αλλά και της στεγαστικής ομαλότητας στις περιφερειακές μας υπηρεσίες σε όλη τη χώρα,
2. η αναδιοργάνωση των υπηρεσιών και του έργου τους σύμφωνα με τις νέες ανάγκες και τα νέα δεδομένα – με τη συνεργασία και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, και
3. η επέκταση της ψηφιοποίησης των διαδικασιών – σε συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης – αλλά και η δημιουργία του ενιαίου μεγάλου και διαλειτουργικού κόμβου της κρατικής αρωγής στο πλαίσιο του προγράμματος ΑΙΓΙΣ.