Ζητήματα σχετικά με τον μειωμένο ΦΠΑ θέτει το ΙΟΒΕ στην τριμηνιαία έκθεση του, σε μία στιγμή που η δημόσια συζήτηση θέτει επί τάπητος το ενδεχόμενο μείωσης των συντελεστών, με την κυβέρνηση ωστόσο να αντιστέκεται επικαλούμενη την δημοσιονομική σταθερότητα.
Σε αυτό το πλαίσιο, η έκθεση του ΙΟΒΕ έρχεται να επισημάνει τη μεγάλη διαφορά που υπάρχει στο λεγόμενο «κενό πολιτικής ΦΠΑ» της Ελλάδας, σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πρόκειται για έναν διαφορετικό δείκτη από το γνωστό «κενό ΦΠΑ» ή «κενό συμμόρφωσης ΦΠΑ» το οποίο με αλλεπάλληλες δηλώσεις του οικονομικού επιτελείου έχει τεθεί στο επίκεντρο της πάλης κατά της φοροδιαφυγής, με σημαντικά μάλιστα αποτελέσματα να έχουν επιτευχθεί για την μείωσή του, φέρνοντας επιπλέον έσοδα 5,5 δισ. ευρώ το 2024.
Το κενό ΦΠΑ είναι η διαφορά μεταξύ των εσόδων που θα εισπράττονταν αν όλοι οι φορολογούμενοι συμμορφώνονταν με τις φορολογικές τους υποχρεώσεις και τους νόμους, και των εσόδων που όντως εισπράττονται από την ΑΑΔΕ.
Πέρα από τις συνειδητές παρατυπίες όπως η εκμετάλλευση νομικών παραθύρων και η οργανωμένη φοροδιαφυγή μεγάλης κλίμακας, η μη συμμόρφωση μπορεί επίσης να είναι ακούσια, ως αποτέλεσμα διοικητικών σφαλμάτων, παραλείψεων, μη δόλιων χρεοκοπιών και άλλων παραγόντων.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Παρά το γεγονός ότι το κενό στην Ελλάδα είναι σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ, σημαντική πρόοδος συντελέστηκε με τη μείωση από 25,4% το 2018 (2ο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ) σε 13,7% το 2022 (5ο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ). Φυσικά, κατά την ίδια περίοδο φουντώνει και η κοινωνική τριβή εξαιτίας του γεγονότος πως η Ελλάδα έχει από τους μεγαλύτερους συντελεστές ΦΠΑ στην ΕΕ, ενώ το ΑΕΠ της στηρίζεται δυσανάλογα πολύ στην είσπραξη των έμμεσων φόρων.
Υπάρχουν περιθώρια για αυξήσεις στο ΦΠΑ;
Ωστόσο, στην έκθεση υπογραμμίζεται πως μια άλλη σημαντική πηγή απώλειας εσόδων ΦΠΑ δεν είναι μόνο η φοροδιαφυγή αλλά και οι αποφάσεις πολιτικής που περιορίζουν τη φορολογική βάση ή μειώνουν το οφειλόμενο ποσό ΦΠΑ για κάποιους εκ των φορολογουμένων.
Ακόμα, μπορεί επίσης να είναι το αποτέλεσμα δυσκολιών στην επιβολή πληρωμών σε ορισμένους φορολογούμενους ή σε συγκεκριμένους τύπους αγαθών και υπηρεσιών.
Με λίγα λόγια, το κενό πολιτικής ΦΠΑ είναι τα έσοδα που χάνονται λόγω της εφαρμογής μειωμένων συντελεστών και απαλλαγών, σε σύγκριση με τον βασικό συντελεστή ΦΠΑ.
Το ΙΟΒΕ αναφέρει πως το κενό στην Ελλάδα είναι υψηλότερο από τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους, με το κενό μάλιστα να μεγεθύνεται από το 2018 και έπειτα στην Ελλάδα χωρίς να έχει συμβεί κάτι ανάλογο στην ΕΕ.
Το 2021 και το 2022 η Ελλάδα είχε το τρίτο υψηλότερο κενό πολιτικής ΦΠΑ μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, και συμπερασματικά, το ΙΟΒΕ κρίνει πως η Ελλάδα υστερεί σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη στην είσπραξη εσόδων από ΦΠΑ, όχι μόνο λόγω της έλλειψης συμμόρφωσης αλλά και λόγω της εφαρμογής των μειωμένων συντελεστών. Παρόλα’ αυτά, η έκθεση επισημαίνει πως το κενό πολιτικής της Ελλάδας δεν έχει μεγάλη απόκλιση από τη διάμεσο στην ΕΕ, αν και έχει αυξηθεί πρόσφατα, κάτι στο οποίο συνέβαλε και η ενεργειακή κρίση που οδήγησε στη λήψη μέτρων στήριξης από την ελληνική κυβέρνηση συμπεριλαμβάνοντας σχετικές φοροαπαλλαγές.
