Αν επαληθευθούν οι «απαισιόδοξες» προβλέψεις για χαμηλότερη ή ακόμα και μηδενική ανάπτυξη φέτος, τότε θα προκύψει μηδαμινή ή μηδενική αύξηση στις συντάξεις
Με βασικό πλεονέκτημα το υπερ – πλεόνασμα στον προϋπολογισμό το 2024 και βασικό μειονέκτημα την πιθανή ύφεση και προπαντός την αβεβαιότητα (σαν συνέπεια του παγκόσμιου πολέμου των δασμών που έχει ξεσπάσει από τις 2 Απριλίου) κινείται το οικονομικό επιτελείο της χώρας στο δεύτερο και πιο κρίσιμο τρίμηνο του έτους.
Ακόμα και αν ελληνικός κρατικός προϋπολογισμός αντέξει -χωρίς σοβαρές αποκλίσεις- τις υφεσιακές πιέσεις που έχει εξαπολύσει ο δασμολογικός πόλεμος με αφετηρία τις ΗΠΑ, μία μείωση του ρυθμού ανάπτυξης ή ακόμα χειρότερα μία ύφεση της ελληνικής οικονομίας θα οδηγούσε σε μείωση ή στη χειρότερη, πάγωμα των αυξήσεων που προβλέπει ο ασφαλιστικός νόμος για τις κύριες συντάξεις το Δεκέμβριο του 2025.
Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε το υπουργείο Οικονομικών πριν ένα μήνα, το πρωτογενές πλεόνασμα το 2024 εκτιμάται πως θα κλείσει στο 3,5% του ΑΕΠ (χάρη στην υπεραπόδοση των εσόδων), αντί των προβλέψεων για 2,5%, ενώ πηγές του newsit.gr από τραπεζικούς κύκλους, δεν θα πρέπει να αποκλείεται ακόμα και ποσοστό πάνω από 3,5%.
Αυτό σημαίνει τουλάχιστον τους πρώτους μήνες του 2025, θα σημειωθεί η ίδια υπερ-απόδοση στα έσοδα και έτσι δημιουργείται ένα «μαξιλάρι» σε ενδεχόμενες απώλειες σε περίπτωση που επιδεινωθούν ακόμα περισσότερο οι προβλέψεις για την ανάπτυξη στην ευρωζώνη (λόγω των δασμών Τραμπ κλπ.) και έτσι για την Ελληνική Οικονομία.
Αν και η Κομισιόν έχει αποφύγει έως τώρα να τοποθετηθεί επισήμως για τις προβλέψεις για το ΑΕΠ της ευρωζώνης μετά τις 2 Απριλίου (ενδεικτικό είναι πως έχει καθυστερήσει να εκδώσει τις προβλέψεις για τις μεγάλες οικονομίες της), το βασικό σενάριο προβλέπει ανάπτυξη (στην ευρωζώνη) κάτω από 0,9% φέτος και κάτι τέτοιο θα αποτελούσε μία δεύτερη προς τα κάτω αναθεώρηση (καθώς η πρώτη πρόβλεψη έκανε λόγο για ανάπτυξη 1,2%).
Το «σήμα» για ακόμα χαμηλότερη ανάπτυξη στην ευρωζώνη φέτος λόγω των δασμών Τραμπ 10% σε βάρος της ΕΕ, ενδεχομένως να δώσει την ερχόμενη Πέμπτη 17 Απριλίου 2025 η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, κατά τις δηλώσεις της, μετά την ανακοίνωση των νέων (μειωμένων, σύμφωνα με όλες τις προβλέψεις) επιτοκίων.
Τι θα σηματοδοτούσε χαμηλότερη ανάπτυξη στην ευρωζώνη για την Ελλάδα; Οι ίδιες πηγές του newsit.gr αναφέρουν πως παραπέρα μείωση ρυθμού ανάπτυξη (σ.σ. κάτω από το 0,9%) θα οδηγούσε σε ανάπτυξη κάτω από 2% στην Ελλάδα, έναντι πρόβλεψης για 2,3%.
Σημαντικό αντίβαρο της μείωσης του ρυθμού ανάπτυξης στην Ελλάδα αποτελεί η μείωση των διεθνών τιμών πετρελαίου, η αναμενόμενη μείωση των επιτοκίων της ΕΚΤ, η μείωση του πληθωρισμού, αλλά και η ανατίμηση του ευρώ.
Το ακριβό ευρώ αν και πλήττει τις μεγάλες εξαγωγικές οικονομίες της ευρωζώνης (και έτσι εμμέσως τη ζήτηση -και- των ελληνικών εισαγωγών), ευνοεί την Ελλάδα καθώς κάνει πιο φθηνές τις εισαγωγές της από τρίτες (δηλαδή μη ευρωπαϊκές χώρες) από τις εξαρτάται η οικονομία της, σημειώνουν οι ίδιες πηγές.
Ωστόσο, το βασικό μέτωπο το οποίο θα κρίνει την πορεία της ελληνικής οικονομίας είναι φυσικά το ευρωπαϊκό: Σύμφωνα με τα μοντέλα τα οποία χρησιμοποιούν οι αναλυτές, κάθε απώλεια 1% για το ΑΕΠ της ευρωζώνης σημαίνει απώλεια 1% στο ΑΕΠ, αν και τα τελευταία χρόνια η αναλογία αυτή έχει πέσει στο 1% προς 0,3% – 0,5% λόγω των κεφαλαίων που εισρέουν στην ελληνική οικονομία από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Δηλαδή αν χάσει το ΑΕΠ της ευρωζώνης 1%, η ελληνική οικονομία θα χάσει 0,3% – 0,5%.
Το ορόσημο για το αν θα υπάρξει καθίζηση της ευρωπαϊκής οικονομίας -και πιθανόν και της ελληνικής- στην ύφεση δεν είναι άλλο από τον ερχόμενο Ιούλιο, οπότε λήγει η 3μηνη αναστολή των δασμών 20%.
Αν ο Τραμπ αποφασίσει τελικά να επιβάλλει δασμούς 20% στην ΕΕ τον Ιούλιο, τότε το πιθανότερο σενάριο προβλέπει την απότομη είσοδο της ΕΕ στην ύφεση στο γ΄ τρίμηνο σε σχέση με το β΄ τρίμηνο του 2025 και την είσοδο της ελληνικής οικονομίας σε ρυθμούς ανάπτυξης 0,5%, μετά βίας 1%. σύμφωνα με τις ίδιες πηγές.
Αλλά ακόμα και αν αυξήσει τους δασμούς στο 20% τον ερχόμενο Ιούλιο και τους διατηρήσει στο 10% και μόνο η αβεβαιότητα που προκαλεί ο Τραμπ με την πολιτική του μπορεί να οδηγήσει σε μία έστω οριακή ύφεση στην ευρωζώνη.
Όσο για τις αναμενόμενες θετικές συνέπειες στην ευρωζώνη (ιδίως στη Γερμανία) και την Ελλάδα (βλ. πρόγραμμα 25 δισ. ευρώ) από την αύξηση των αμυντικών δαπανών, θα φανούν από το 2026, ενώ ειδικά στην Ελλάδα προβλέπονται πολύ μικρές καθώς κάπου το 1/5 της σχετικής δαπάνης θα αφορά την εγχώρια αμυντική βιομηχανία….
Τονίζεται πως μία διακριτή καθίζηση της ευρωπαϊκής οικονομίας καταμεσής του καλοκαιριού θα χτύπαγε την ελληνική οικονομία στο δυνατό σημείο της, δηλαδή τον τουρισμό…
Μία ενδεχόμενη, τόσο μεγάλη μείωση των εκτιμήσεων για την ανάπτυξη στην Ελλάδα προς τα μέσα -τέλη του 2025 θα μπορούσε να οδηγήσει σε αναθεώρηση προς τα κάτω το όριο της αύξησης των δημοσίων δαπανών, αναφέρουν τραπεζικά στελέχη στο newsit.gr, πχ από το 3,6% στο 2,5%.
Ωστόσο, εφόσον αυτή η προς τα κάτω αναθεώρηση θα έχει ως πηγή της τη χαμηλότερη ανάπτυξη (ή ακόμα και την ύφεση), το γεγονός αυτό (δηλαδή η χαμηλότερη ανάπτυξη) θα οδηγήσει σε χαμηλότερες δαπάνες για αυξήσεις στις κύριες συντάξεις την 1η Ιανουαρίου 2026, καθώς αυτές υπολογίζονται σε συνάρτηση του ρυθμού ανάπτυξης του ΑΕΠ και της αύξησης του πληθωρισμού.
Συγκεκριμένα, ο ρυθμός αύξησης των συντάξεων καθορίζεται κατά 50% από το ΑΕΠ και κατά 50% από τον πληθωρισμό.
Έτσι, αν επιβεβαιωνόταν η πρόβλεψη (πράγμα δύσκολο…) η πρόβλεψη για ανάπτυξη 2,3% και πληθωρισμό 2,1% φέτος, θα προέκυπτε μία αύξηση 2,2% στις συντάξεις την 1η Ιανουαρίου 2026.
Αν η ανάπτυξη και ο πληθωρισμός τρέξουν κοντά στο 1%, τότε θα δοθεί αύξηση 1% την 1η Ιανουαρίου 2026, με αποτέλεσμα όχι μόνο μια ελάχιστη αύξηση στους δικαιούχους, αλλά μηδαμινή απόσβεση της προσωπικής διαφοράς των παλιών συνταξιούχων, κάτι που ίσως ανακινεί σενάρια περί κατάργησης της (προκειμένου να λάβουν και αυτή την ολόκληρη, πλην, μάλλον, πολύ χαμηλή αύξηση).
Σημειώνεται πάντως πως ο υφιστάμενος ασφαλιστικός νόμος προβλέπει ασπίδα κατά ενδεχομένων μειώσεων στις κύριες συντάξεις, σε περίπτωση που ο μέσος όρος του ΑΕΠ και του πληθωρισμού πέσει σε αρνητικό έδαφος.
Σε αυτή την περίπτωση, προβλέπεται πάγωμα και όχι «τσεκούρι» στις συντάξεις.
