Στη χώρα μας λειτουργούν περισσότερα από 170 σημαντικά έργα φραγμάτων, τα οποία αποτελούν βασικούς πυλώνες για την ασφάλεια της υδατικής μας διαχείρισης, την αγροτική παραγωγή, την ύδρευση, την παραγωγή ενέργειας και την προστασία από τις πλημμύρες, δήλωσε, σήμερα (10.9.2024), ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας στο 4ο Συνέδριο Φραγμάτων και Ταμιευτήρων που διοργάνωσε η Ελληνική Επιτροπή Μεγάλων Φραγμάτων (ΕΕΜΦ).
Ο υπουργός Χρήστος Σταϊκούρας συμπλήρωσε ότι προωθείται η υλοποίηση μεγάλων έργων φραγμάτων και συνοδών δικτύων μεταφοράς του νερού προς εκμετάλλευση. Όπως είπε χαρακτηριστικά «Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει υπό κατασκευή 18 φράγματα, με προϋπολογισμό 329 εκατ. ευρώ. Υπό μελέτη-δημοπράτηση, ως δημόσιο έργο ή με ΣΔΙΤ, έχει 14 φράγματα, με προϋπολογισμό 626 εκατ. ευρώ.
Συνεπώς, προωθεί, σε όλη την επικράτεια, 32 φράγματα, με συνολικό προϋπολογισμό περίπου 955 εκατ. ευρώ.
Τα παραπάνω έργα θα συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων μας για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων αναγκών σε νερό και παράλληλα αποτελούν μοχλό ανάπτυξης που δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα της χώρας μας στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής».
Ακολουθεί ολόκληρη η ομιλία του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Χρήστου Σταϊκούρα:
Με μεγάλη χαρά και τιμή σας καλωσορίζω στο 4ο Συνέδριο Φραγμάτων και Ταμιευτήρων. Το θέμα του Συνεδρίου είναι εξαιρετικά επίκαιρο, καθώς οι κλιματικές αλλαγές που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις της ενεργειακής μετάβασης, καθιστούν τη διαχείριση των υδατικών πόρων μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.
Στη χώρα μας λειτουργούν σήμερα περισσότερα από 170 σημαντικά έργα φραγμάτων. Αυτά τα έργα αποτελούν βασικούς πυλώνες για την ασφάλεια της υδατικής μας διαχείρισης, την αγροτική παραγωγή, την ύδρευση, την παραγωγή ενέργειας και την προστασία από τις πλημμύρες.
Η μεταπολεμική ιστορία της Ελλάδας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη αυτών των μεγάλων κατασκευών, που έχουν παίξει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη και ευημερία της σύγχρονης κοινωνίας μας. Πρόσφατα, η Θεσσαλία βίωσε τις καταστροφικές πλημμύρες του μεσογειακού κυκλώνα «Daniel», με τραγικές απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και σοβαρές επιπτώσεις στις υποδομές, τις καλλιέργειες και τις περιουσίες των κατοίκων των πληγέντων περιοχών.
Αυτά τα ακραία φαινόμενα αναδεικνύουν την ανάγκη για ένα καλά σχεδιασμένο και ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης των υδατικών πόρων, με υποδομές που να μπορούν να προστατεύσουν, αποτελεσματικά, τις τοπικές κοινωνίες. Θα ήθελα να αναφέρω μερικά σημεία που θεωρώ βασικά για την ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα των φραγμάτων και των ταμιευτήρων στη χώρα μας.
1ον. Είναι πρωταρχικής σημασίας να διασφαλίσουμε την ασφάλεια των υφιστάμενων έργων και την ικανότητα των υποδομών μας να ανταποκριθούν σε έκτακτες καταστάσεις. Αυτό επιτυγχάνεται με την αποδοτική εποπτεία και συντήρηση, υπό την ευθύνη οργανωμένων φορέων.
Η Διοικητική Αρχή Φραγμάτων του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών εποπτεύει την εφαρμογή του Κανονισμού Ασφάλειας Φραγμάτων, ο οποίος περιλαμβάνει όλες τις διαδικασίες που απαιτούνται και συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων ασφάλειας και ανθεκτικότητας σε όλα τα στάδια της ζωής των έργων, προσβλέποντας στη διασφάλιση της προστασίας των τοπικών κοινωνιών και του περιβάλλοντος.
2ον. Η ανάπτυξη και η λειτουργία των φραγμάτων πρέπει να γίνεται με σεβασμό στο περιβάλλον. Πρέπει να ενσωματώνουμε σύγχρονες πρακτικές, που μειώνουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και καθιστούν τα έργα βιώσιμα. Η εφαρμογή ολοκληρωμένων προδιαγραφών, από το στάδιο του σχεδιασμού, συμβάλλει καθοριστικά στη βιωσιμότητα των έργων αυτών.
Το Υπουργείο μας, για το λόγο αυτό, έχει δρομολογήσει την εφαρμογή σύγχρονων προδιαγραφών κανονισμού εκπόνησης έργων φραγμάτων.
3ον. Παράλληλα, οι τεχνολογικές εξελίξεις προσφέρουν νέες δυνατότητες για τη βελτίωση της απόδοσης και της ασφάλειας των φραγμάτων. Η χρήση σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων επιτρέπει στους φορείς να αναβαθμίσουν τις διαδικασίες παρακολούθησης και να διασφαλίσουν ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης.
Είναι αναγκαίο να επενδύσουμε σε καινοτόμες λύσεις που θα εκμεταλλευτούν πλήρως τις δυνατότητες των έργων ταμίευσης. Το Υπουργείο από την πλευρά του, μέσω της Διοικητικής Αρχής Φραγμάτων, αναπτύσσει σύγχρονη βάση δεδομένων και διαχείρισης των διαδικασιών παρακολούθησης, που απορρέουν από τις υποχρεώσεις του Κανονισμού Ασφάλειας Φραγμάτων.
Τα φράγματα διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Η επιτυχής ανάπτυξη, υλοποίηση και λειτουργία τέτοιων υποδομών απαιτεί τη συνεργασία και τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων της πολιτείας, των επιστημονικών ιδρυμάτων, των τοπικών κοινοτήτων και του ιδιωτικού τομέα.
Η συνεργασία αυτή είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί η βιώσιμη και ορθολογική χρήση των υδάτινων πόρων, λαμβάνοντας υπόψη περιβαλλοντικά και κοινωνικοοικονομικά κριτήρια. Το Masterplan για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων της Θεσσαλίας αποτελεί παράδειγμα της σωστής προσέγγισης του θέματος.
Η προώθηση της διαβούλευσης και της συνεργασίας εξασφαλίζει ότι λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες και οι ανησυχίες όλων των ενδιαφερομένων, οδηγώντας σε καλύτερες αποφάσεις και πιο βιώσιμες λύσεις. Με αυτό τον τρόπο, τα φράγματα και άλλες σχετικές υποδομές μπορούν να συμβάλουν στην αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής, προστατεύοντας το περιβάλλον και εξυπηρετώντας τις ανάγκες της κοινωνίας.
Η πρακτική αυτή υποστηρίζεται και προωθείται από εμάς, κατά προτεραιότητα. Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να αναφέρω την πρόσφατη προώθηση υλοποίησης, από το Υπουργείο μας, μεγάλων έργων φραγμάτων και συνοδών δικτύων μεταφοράς του νερού προς εκμετάλλευση.
Πρόσφατα ανατέθηκαν για κατασκευή έργα στρατηγικής σημασίας, όπως:
- Τα έργα «Κατασκευής Φράγματος Τσικνιά Ν. Λέσβου, Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Νερού και Δικτύων», προϋπολογισμού ύψους 98 εκατ. ευρώ, για την εξασφάλιση υψηλής ποιότητας πόσιμου νερού στη Λέσβο.
- Τα έργα για την «Κατασκευή Ταμιευτήρα στη θέση Αγιόκαμπος – Λιβαδότοπος Νομού Λάρισας», προϋπολογισμού 19,1 εκατ. ευρώ, για την άρδευση της περιοχής.
Σε προωθημένο στάδιο ανάθεσης βρίσκεται ο διαγωνισμός για το έργο «Κατασκευή Συμπληρωματικών Έργων Ταμιευτήρια Μπραμιανού, Αντιπλημμυρικών Έργων Γρα Λυγιάς και Φράγματος Μύρτου Π.Ε. Λασιθίου Κρήτης», προϋπολογισμού 53,5 εκατ. ευρώ.
Και έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση, ύψους 170 εκατ. ευρώ, για το φράγμα Πλατύ στην Κρήτη, το οποίο θα εξασφαλίσει την ύδρευση του Ρεθύμνου και την άρδευση 45.000 στρεμμάτων στη Μεσσαρά Ηρακλείου.
Καθώς η υλοποίηση τέτοιων έργων απαιτεί σημαντικούς πόρους, η παράλληλη προώθηση και μέσω Συμπράξεων Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα αποτελεί εργαλείο για την βέλτιστη χρήση των διαθέσιμων πόρων, την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των απαιτήσεων και την ταχύτερη υλοποίηση αυτών.
Σημαντικά έργα φραγμάτων και δικτύων, τα οποία προωθούνται μέσω ΣΔΙΤ είναι:
- Το Φράγμα του Ενιπέα και δίκτυα διανομής νερού (άρδευση και ύδρευση) στη Θεσσαλία.
- Η αξιοποίηση υδατικού δυναμικού του Ταυρωνίτη ποταμού στα Χανιά.
- Φράγματα για Ύδρευση στην Κέρκυρα.
- Το Φράγμα Αλμωπαίου για άρδευση στην Πέλλα.
Γενικώς, την περίοδο αυτή, το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει υπό κατασκευή 18 φράγματα, με προϋπολογισμό 329 εκατ. ευρώ. Υπό μελέτη-δημοπράτηση, ως δημόσιο έργο ή με ΣΔΙΤ, έχει 14 φράγματα, με προϋπολογισμό 626 εκατ. ευρώ. Συνεπώς, προωθεί, σε όλη την επικράτεια, 32 φράγματα, με συνολικό προϋπολογισμό περίπου 955 εκατ. ευρώ.
Τα παραπάνω έργα θα συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων μας για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων αναγκών σε νερό και παράλληλα αποτελούν μοχλό ανάπτυξης που δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα της χώρας μας στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής.
Παράλληλα, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι το Υπουργείο μας, μέσω της ανάθεσης μελετών, προωθεί την ωρίμανση νέων έργων φραγμάτων, με στόχο τη μελλοντική δρομολόγησή τους για την κάλυψη των πολλαπλών αναγκών άρδευσης και ύδρευσης ανά την επικράτεια.
Μέσα σε όλα αυτά, προσβλέποντας στη βέλτιστη συνεργασία με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, είναι σημαντικό να επενδύσουμε και στην εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών για τη σημασία της σωστής διαχείρισης των υδάτινων πόρων και το ρόλο των φραγμάτων στην επίτευξή της.
Η πολιτεία αναγνωρίζει τη σημασία των μεγάλων αυτών κατασκευών και είναι δεσμευμένη, μέσα από τη συνεργασία και την καινοτομία, να υποστηρίξει κάθε προσπάθεια που στοχεύει στη βελτίωση των υποδομών και την ορθή διαχείριση των υδάτινων πόρων, με στόχο να διασφαλίσουμε ένα καλύτερο και βιώσιμο μέλλον για όλους.
Πρόσφατα, στις 26 Μαρτίου 2024, με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, βελτιώθηκε ο Κανονισμός Ασφάλειας Φραγμάτων, που τηρείται στο Υπουργείο. Οι βελτιώσεις κρίθηκαν αναγκαίες για την καλύτερη και ορθολογικότερη εφαρμογή του Κανονισμού Ασφάλειας Φραγμάτων, όσο και για τη βέλτιστη λειτουργία της Διοικητικής Αρχής των Φραγμάτων. Οι κυριότερες είναι:
1ον. Εφαρμογή του Κανονισμού Ασφάλειας Φραγμάτων και στα έργα Παραχωρήσεων και με ΣΔΙΤ.
Σε περιπτώσεις συμβάσεων παραχώρησης από δημόσιο φορέα ή ΣΔΙΤ, και μετά την ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας, η αναθέτουσα αρχή ειδοποιεί την Αρχή για την υπογραφή της σύμβασης του έργου.
Στη συνέχεια, ο παραχωρησιούχος ή ο Ιδιωτικός Φορέας Σύμπραξης (ΙΦΣ) που θα αναδειχθεί είναι υποχρεωμένος να υποβάλει τον Φάκελο Κατασκευής Φράγματος στην Αρχή και αναλαμβάνει όλες τις υποχρεώσεις, λειτουργώντας ως Κύριος του έργου για την περίοδο κατασκευής και συντήρησης.
2ον. Για Επιθεωρήσεις Ασφαλείας.
Οι Επιθεωρήσεις Ασφαλείας είναι ενδελεχείς έλεγχοι του φράγματος και πραγματοποιούνται σύμφωνα με τα καθοριζόμενα στο Σχέδιο Παρακολούθησης, προκειμένου να πιστοποιείται η ασφαλής συμπεριφορά του φράγματος.
3ον. Για τα Φράγματα σε στάδιο Λειτουργίας.
Για φράγματα που βρίσκονται στο στάδιο της Λειτουργίας, ο Κύριος του Έργου υποχρεούται να δρομολογήσει τις διαδικασίες για την έγκριση του φράγματος, υποβάλλοντας στην Αρχή Φάκελο Έγκρισης Υφιστάμενου Φράγματος.
4ον. Δημιουργία Ιστοσελίδας της Διοικητικής Αρχής Φραγμάτων (ΔΑΦ) και Ηλεκτρονικό Μητρώο Φραγμάτων.
Η Δημιουργούμενη Ιστοσελίδα της Αρχής να περιέχει κατ’ ελάχιστο γενικές πληροφορίες για φράγματα, νομοθεσία που αφορά τα φράγματα και την ασφάλειά τους, ενημερωτικά και εκπαιδευτικά έντυπα, πληροφορίες για σεμινάρια και δράσεις της Αρχής και το Μητρώο Ελληνικών Φραγμάτων.
5ον. Ομάδα Εμπειρογνωμόνων Φραγμάτων.
Η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων Φραγμάτων συγκροτείται με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, κατόπιν σχετικής εισήγησης της Διοικητικής Αρχής Φραγμάτων, μετά από ανοικτή πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος από εξειδικευμένους με αποδεδειγμένες γνώσεις σε φράγματα ιδιώτες επιστήμονες, δημοσίους υπαλλήλους και πανεπιστημιακούς καθηγητές, και αποτελεί τον επιστημονικό και τεχνικό Σύμβουλο της Αρχής.
Συμπερασματικά, για τον Κανονισμό Ασφάλειας Φραγμάτων, η Ελλάδα είναι μια από τις 13 χώρες της Ευρώπης που έχει έναν ολοκληρωμένο Κανονισμό Ασφάλειας Φραγμάτων και τον οποίον βελτιώσαμε στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της ασφάλειας των φραγμάτων της χώρας, μέσα από:
- την ενίσχυση των μηχανισμών ελέγχου των φραγμάτων,
- τη βελτίωση του τρόπου επιλογής των εμπειρογνωμόνων που θα κάνουν τους ελέγχους,
- τη συμβατότητα του Κανονισμού με την ισχύουσα νομοθεσία ώστε να ελέγχονται όλα τα φράγμα πριν ακόμα από το στάδιο της κατασκευής τους,
- την εισαγωγή της έννοιας του Ηλεκτρονικού Μητρώου Φραγμάτων δίνοντας τη δυνατότητα να υπάρχει ο μηχανισμός για την καταγραφή όλων των φραγμάτων της επικράτειας και διατηρώντας παράλληλα ένα συνολικό μητρώο ελέγχων για καθένα από αυτά, και τέλος,
- τη δυνατότητα για την κατασκευή Ιστοσελίδας της Διοικητικής Αρχής Φραγμάτων, η οποία είναι και επιφορτισμένη για την τήρηση αυτού του Κανονισμού.
Κλείνοντας, θα ήθελα να συγχαρώ τους διοργανωτές για την εξαιρετική οργάνωση του προγράμματος, που μας δίνει την ευκαιρία να ακούσουμε εξαιρετικούς ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Οι ομιλητές θα μας παρουσιάσουν τις τελευταίες εξελίξεις και θα μοιραστούν πολύτιμες γνώσεις για τις βέλτιστες πρακτικές στο σχεδιασμό, την κατασκευή και τη λειτουργία των φραγμάτων, βοηθώντας μας να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας.
