Όταν υιοθέτησαν το ευρώ, την 1η Ιανουαρίου του 1999, οι δημιουργοί του πίστεψαν σε μία μη αναστρέψιμη ευρωπαϊκή νομισματική ένωση. Σαν ένα ξενοδοχείο όπου μία χώρα μπορεί να κάνει check in αλλά δεν μπορεί ποτέ να κάνει check out. Εάν η Ελλάδα όμως, θέλει να γίνει μόνιμο μέλος, κάποιος πρέπει να πληρώνει το λογαριασμό της.
Μήπως ο ξενοδόχος είναι πλέον ανήσυχος; Καθώς η Ελλάδα ετοιμάζεται για τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, ορισμένοι αξιωματούχοι στο Βερολίνο και τις Βρυξέλλες αφήνουν υπονοούμενα ότι η ευρωζώνη είναι καλύτερα προετοιμασμένη τώρα από ότι ήταν το 2012 για να επιβιώσει ενός Grexit και μπορεί ακόμη να γίνει ισχυρότερη χωρίς την Ελλάδα.
Δεν ξέρει κανείς εάν πραγματικά το πιστεύουν αυτό κι εάν θα το κάνουν πράξη. Πριν τρία χρόνια, στο αποκορύφωμα της κρίσης χρέους και των εκτάκτων αναγκών στον τραπεζικό κλάδο, οι κυβερνήσεις Γερμανίας και Ολλανδίας εξέτασαν πολύ το ενδεχόμενο να αφήσουν την Ελλάδα να φύγει και αποφάσισαν να μην το κάνουν. Φοβήθηκαν ότι θα δημιουργηθεί προηγούμενο με απρόβλεπτες οικονομικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις.
Δεν θα επρόκειτο για επίσημη αποπομπή της Ελλάδας, γιατί δεν υπάρχει νομικά ο μηχανισμός για να βγει μία χώρα από την ευρωζώνη. Οι Ευρωπαίοι ξενοδόχοι αντ’ αυτού θα ισχυριστούν ότι η Ελλάδα, αφού έχασε όλες τις μάρκες της στο καζίνο, αποφάσισε μόνη της να φύγει.
Στη σημερινή συγκυρία, με την Ελλάδα έτοιμη για τις εκλογές, φαίνεται με την πρώτη ματιά παράδοξο που το ενδεχόμενο του Grexit εμφανίζεται και πάλι. Κανένας από τους πιθανούς νικητές των εκλογών δεν τάσσεται υπέρ του Grexit. Ούτε οι ψηφοφόροι φαίνεται να το θέλουν. Σε ότι αφορά τους 18 εταίρους της Ελλάδας, ορισμένοι κατανοούν καλά τον κίνδυνο που δημιουργείται για τις χρηματαγορές από ένα τέτοιο προηγούμενο, που θα μπορεί στο μέλλον να απειλήσει και τους ίδιους.
Η εξήγηση είναι πως η Γερμανία και οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες στέλνουν ένα μήνυμα στους Έλληνες ψηφοφόρους και στα πολιτικά κόμματα, κυρίως το ΣΥΡΙΖΑ, το ακροαριστερό κόμμα που ηγείται στις δημοσκοπήσεις. Το μήνυμά τους είναι πως καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να υπολογίζει σε εκτεταμένες παραχωρήσεις από τους Ευρωπαίους πιστωτές όταν συνεχιστούν οι συνομιλίες.
Την Πέμπτη, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ενίσχυσε αυτό το μήνυμα. Άφησε να εννοηθεί ότι οι ειδικοί όροι που απολαμβάνουν οι ελληνικές τράπεζες για να έχουν πρόσβαση στα κεφάλαια της ΕΚΤ μπορεί να πάψουν να ισχύουν εάν η Ελλάδα δεν καταλήξει σε νέα συμφωνία με την ΕΕ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η πρόσβαση αυτή είναι τόσο κρίσιμη για το ελληνικό χρηματοοικονομικό σύστημα που η νέα κυβέρνηση της Αθήνας δεν θα μπορεί να απειλήσει τους πιστωτές της, εάν θέλει να μείνει στην ευρωζώνη.
Εν αντιθέσει με τις εκλογές της Ελλάδας το Μάιο και τον Ιούνιο του 2012, σήμερα το κεντρικό θέμα συζήτησης δεν είναι το Grexit. Είναι πως όποιος κι αν γίνει πρωθυπουργός θα διαπραγματευτεί ένα συμβιβασμό για το επόμενο στάδιο του προγράμματος στήριξης της χώρας.
Εάν ο Αλέξης Τσίπρας του ΣΥΡΙΖΑ κερδίσει, οι Ευρωπαίοι πιστωτές θα ήταν συνετό να του προσφέρουν, ως δημοκρατικά εκλεγμένου ηγέτη της Ελλάδας, κάποια «καρότα» σε αντάλλαγμα για το «μαστίγιο» του ΔΝΤ και της ΕΕ. Οι πιστωτές όμως, θα πρέπει επίσης να καταστήσουν σαφές ότι η οικονομική στήριξη εξακολουθεί να εξαρτάται από μία ειλικρινή και ενεργή προσπάθεια μεταρρυθμίσεων.
Σε αντάλλαγμα θα πρέπει να καταστήσουν λιγότερο παρεμβατική την επιτήρηση των εν λόγω προσπαθειών, απευθυνόμενοι στην έντονη δυσαρέσκεια της ελληνικής κοινής γνώμης προς αυτό το καθεστώς ξένη τιμωρίας επί πέντε έτη. Θα μπορούσαν να επιτρέψουν χαμηλότερους στόχους για τα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα και να αφήσουν τον κ. Τσίπρα να αυξήσει τον κατώτατο μισθό αν και λιγότερο από το 50% που προτείνει.
Πιο σημαντικό από όλα, είναι το γεγονός πως οι πιστωτές χρειάζεται να σκεφτούν σοβαρά το αίτημα του ΣΥΡΙΖΑ για αναδιάρθρωση του χρέους. Ίσως, δεδομένων των πολιτικών συνθηκών σε άλλες χώρες και στη Γερμανία, να είναι μάταιο να μιλάμε για γενναία μείωση της ονομαστικής αξίας του χρέους των 175 δισ. ευρώ σε αντάλλαγμα για σκληρές υποχρεώσεις οικονομικών μεταρρυθμίσεων από μία κυβέρνηση στην οποία θα ηγείται ο ΣΥΡΙΖΑ.
Εάν όμως, κάθε πλευρά κάνει τους απαραίτητους συμβιβασμούς, τότε ποιος ξέρει για πόσο καιρό μπορούν να μένουν στο ίδιο ξενοδοχείο…
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163