Φοροαπαλλαγές: Ανοίγει ξανά η συζήτηση για την επανεξέτασή τους – Ποιες είναι και πόσο κοστίζουν

Θέμα επανεξέτασης των εκατοντάδων φοροαπαλλαγών που υφίστανται στο ελληνικό φορολογικό σύστημα έθεσε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, μιλώντας σε συνέδριο του Κύκλου Ιδεών και ζητώντας ουσιαστικά να επανεξεταστούν μία προς μία προκειμένου να διαπιστωθεί εάν και κατά πόσο εξυπηρετούν την αποστολή τους, η οποία δεν είναι άλλη από την στήριξη των ευάλωτων κοινωνικών στρωμάτων.

Ο Γιάννης Στουρνάρας, πρότεινε στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας να προβεί άμεσα στην επανεξέταση όλων των φοροαπαλλαγών, προκειμένου όπως σημείωσε να υπάρξουν «μαξιλαράκια ασφαλείας» στην οικονομία, ακόμη και για γεωπολιτικούς λόγους.

Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν 1.047 φοροαπαλλαγές που κοστίζουν στον κρατικό προϋπολογισμό σχεδόν 13 δισ. ευρώ, ή για την ακρίβεια 12,9 δισ. ευρώ, περίπου δηλαδή το 6% του ΑΕΠ.

Το θέμα των φοροαπαλλαγών μόνο σημερινό δεν είναι. Πολλές κυβερνήσεις και πολλοί θεσμικοί παράγοντες το έχουν βάλει στο τραπέζι, αλλά όπως φαίνεται μόνο σε θεωρητικό επίπεδο, αφού πρόκειται για ένα θέμα που προκαλεί σημαντικό πολιτικό κόστος. Κόστος που καμία κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια δεν έχει δείξει διατεθειμένη να το πάρει και έτσι διαιωνίζεται ένα στρεβλό καθεστώς, αφού πολλές από τις φοροαπαλλαγές με το πέρασμα του χρόνου είναι πλέον ξεπερασμένες και αχρείαστες.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία το 2022 εκατομμύρια φορολογούμενοι και επιχειρήσεις δεν πλήρωσαν φόρους περίπου 12,9 δισ. ευρώ λόγω 1.047 φοροαπαλλαγών και εκπτώσεων που εφαρμόζονται σε μία σειρά κατηγορίες, όπως η φορολογία εισοδήματος, ο ΕΝΦΙΑ, οι μεταβιβάσεις ακινήτων, οι γονικές παροχές, οι κληρονομιές, ο ΦΠΑ και οι Ειδικοί Φόροι Κατανάλωσης.

Το υψηλότερο κόστος για το δημόσιο που φθάνει τα 5 δις. ευρώ έχουν οι απαλλαγές στη φορολογία εισοδήματος και ακολουθούν οι απαλλαγές στην φορολογία κεφαλαίου με κόστος 3,8 δισ. Ευρώ.

Μέσα στην τελευταία τριετία η σχετική λίστα, λόγω πανδημίας και οικονομικής κρίσης, μεγάλωσε αφού προστέθηκαν σε αυτή 225 νέες ρυθμίσεις με το συνολικό κόστος για τον προϋπολογισμό να έχει αυξηθεί κατά 3,92 δισ. ευρώ καθώς από 8,96 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2019 έφθασε σε 12,88 δισ. ευρώ το Σεπτέμβριο του 2022.

Ας δούμε τον χάρτη των φοροαπαλλαγών όπως σήμερα διαμορφώνεται:

1. Στη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων καταγράφονται 231 φοροαπαλλαγές που κοστίζουν πάνω από 5 δισ. στον προϋπολογισμό με τον αριθμό των ωφελούμενων νοικοκυριών να ανέρχεται σε 7.008.909.

2. Στη φορολογία εισοδήματος των επιχειρήσεων υπάρχουν 200 φοροαπαλλαγές με κόστος 1,3 δισ. ευρώ. Κερδισμένες είναι 53.021 επιχειρήσεις.

3. Στη φορολογία κεφαλαίου (ΕΝΦΙΑ, ΕΦΑ, κληρονομιές, γονικές παροχές, δωρεές, μεταβιβάσεις κ.λπ.) υπάρχουν 129 απαλλαγές με κόστος 3,8 δισ. ευρώ στα κρατικά ταμεία.

4. Στον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας οι φοροαπαλλαγές εντοπίζονται σε 85 περιπτώσεις και κοστίζουν στον κρατικό προϋπολογισμό 854 εκατ. ευρώ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα απαλλαγής είναι ο υπερμειωμένος συντελεστής 6% που επιβάλλεται σε φάρμακα και βιβλία, καθώς και η απαλλαγή από τον ΦΠΑ των ταχυδρομικών υπηρεσιών.

5. Στο τέλος ταξινόμησης οχημάτων υπάρχουν 25 φοροαπαλλαγές που κοστίζουν 121 εκατ. ευρώ.

6. Στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης, που στερούν από τον προϋπολογισμό 1,1 δισ. ευρώ καταγράφονται 44 απαλλαγές. Οι εκπτώσεις στα ενεργειακά προϊόντα ανέρχονται σε 589,6 εκατ. ευρώ ενώ σε ανάλογα επίπεδα κυμαίνεται το κόστος στην αιθυλική αλκοόλη και τα αλκοολούχα ποτά ( 580,4 εκατ. ευρώ). Επίσης οι εκπτώσεις στο φόρο κατανάλωσης καφέ ξεπερνούν τα 540.000 ευρώ.

7. Στα τέλη κυκλοφορίας οχημάτων υπάρχουν 28 απαλλαγές που κοστίζουν 11,8 εκατ. ευρώ.

8. Στα τέλη χαρτοσήμου καταγράφονται 76 απαλλαγές συνολικού κόστους 73 εκατ. ευρώ.

9. Στον φόρο συγκέντρωσης κεφαλαίου υφίστανται 19 φοροαπαλλαγές, που κοστίζουν 17 εκατ. ευρώ.

10. Στον φόρο ασφαλίστρων υπάρχουν 5 απαλλαγές που μειώνουν κατά 421 εκατ. ευρώ τα έσοδα στον κρατικό προϋπολογισμό.