Ο Σεπτέμβρης μπήκε πιο δυναμικός και «κακός» από τον Αύγουστο.
Δύο «ειδήσεις» έχουν κυριολεκτικά συνταράξει την οικονομία και τις χρηματιστηριακές αγορές.
Η πρώτη αφορά την εκπληκτική – και εφιαλτική – ανακοίνωση της VW (Φολκσβάγκεν) ότι είναι ανοικτό το ενδεχόμενο να κλείσει εργοστάσια παραγωγής στην Γερμανία.
Η δεύτερη ήρθε με μια νέα κατάρρευση (χθες) των μετοχών με αιχμή την υψηλή τεχνολογία, στα χρηματιστήρια της Νέας Υόρκης και της Ιαπωνίας, που να αναμένεται να συνεχισθεί σήμερα στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια.
Η ανακοίνωση της VW αναμφίβολα καταγράφει την καθοδική πορεία της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, αλλά και της συνολικής πορείας της γερμανικής οικονομίας, σε ένα περιβάλλον εμπορικών και γεωπολιτικών συγκρούσεων που εμπλέκουν πλέον άμεσα την Ευρωζώνη σε σχέσεις οξείας αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Όσον αφορά την δεύτερη μέσα σε ένα μήνα χρηματιστηριακή κατάρρευση, οι αναλυτές «ψάχνουν» να βρουν ορατή άμεση αφορμή και δεν βρίσκουν (για χθες), με αποτέλεσμα να καταλήγουν στην λεγόμενη… κατάρα του Σεπτέμβρη (χτύπημα στους δύο Πύργους, κατάρρευση της Lehman Brothers, κ.λ.π.). Η αλήθεια είναι ότι η μαζική «φυγή» κεφαλαίων χθες δεν φαίνεται να έχει τροφοδοτήσει άμεσα άλλα ασφαλή «καταφύγια» ως συνήθως. Ακόμα και οι αγορές ομολόγων σύμφωνα με το Bloomberg, διαπιστώνεται ότι λίγο ωφελήθηκαν από την χθεσινή πτώση.
Θα μπορούσε να πει κανείς – μέχρι να υπάρχουν διαφορετικά στοιχεία – ότι η χθεσινή μαζική έξοδος κεφαλαίων, μάλλον στράφηκε σε ενίσχυση της ρευστότητας (αλά Μπάφετ), παρά μετακινήθηκε σε κάτι συγκεκριμένα ασφαλή assets. Ούτε ο χρυσός ενισχύθηκε (στα ύψη που έχει φτάσει), τα κρυπτονομίσματα έχασαν και πάλι και η πτώση της τιμής του πετρελαίου δείχνει μάλλον προβλέψεις οικονομικής επιβράδυνσης παρά κάτι άλλο, μέσα στο γενικά επιδεινούμενο τοπίο γεωπολιτικών συγκρούσεων.
Τι μπορεί να αλλάξει; Η μοναδική – σχεδόν – βεβαιότητα είναι αυτή της αναστροφής των εξελίξεων στο επιτοκιακό κόστος του χρήματος. Οι επικείμενες δηλαδή μειώσεις επιτοκίων τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη μέσα στον Σεπτέμβριο.
Όμως αυτές οι μειώσεις είναι πλέον τόσο «βέβαιες» μετά και τις δηλώσεις Πάουελ και διοικητικών στελεχών της ΕΚΤ, που σχεδόν έχουν προεξοφληθεί από τις χρηματαγορές μέσα στον Σεπτέμβριο.
Με άλλα λόγια αυτή η «βεβαιότητα» επικείμενης μείωσης επιτοκίων υπάρχει, αλλά δεν φαίνεται να είναι επαρκής λόγος για να σταματήσει την οικονομική επιβράδυνση στην Ευρωζώνη (δηλώσεις VW), ούτε την δεύτερη κατά σειρά σε ένα μήνα κατάρρευση της χρηματιστηριακής αγοράς.
Σ’ αυτό το επίπεδο προβληματισμού – όπως έχουμε επισημάνει και στο πρόσφατο παρελθόν στα Οικονοκλαστικά – το ερώτημα που περιμένουν χρηματαγορές και οικονομία να απαντηθεί, δεν είναι αν θα μειωθούν τα επιτόκια. Το ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι το «πόσο» θα μειωθούν, πόσο γρήγορα και κυρίως «που» θα σταματήσει η μείωση των επιτοκίων.
Στο μεταξύ το λεγόμενο «έξυπνο» χρήμα/κεφάλαιο – λέγε με Γουόρεν Μπάφετ και Σία – πουλάει και περιμένει…