Γιατί η ΕΚΤ βγάζει τώρα από το συρτάρι το TPI, το 3ο «εργαλείο» διάσωσης κρατικών ομολόγων;

Αναμφίβολα ο πολιτικο-οικονομικός σεισμός που ακολούθησε τις ευρωεκλογές στην Γαλλία, έχει αλλάξει πολύ γρήγορα το οικονομικό σκηνικό στην Ευρωζώνη.

Ο κίνδυνος «κατακερματισμού», όπως τον αποκαλεί διακριτικά η ΕΚΤ, της ευρωπαϊκής αγοράς ομολόγων και ειδικά η κατάρρευση των τιμών των γαλλικών ομολόγων, έχει υποχρεώσει την ΕΚΤ να ανασύρει από το συρτάρι το τρίτο πλέον πρόσφατο και ισχυρό «εργαλείο» παρέμβασης στην αγορά, το περιβόητο PΤΙ (Transmission Protection Instrument).

Πρόκειται για ένα «εργαλείο» που της δίνει εκτάκτως την δυνατότητα να παρέμβει στην δευτερογενή αγορά ομολόγων και να αγοράσει χωρίς κανένα περιορισμό ομόλογα των οποίων η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε συστημικό κίνδυνο.

Είναι η περίπτωση της Γαλλίας κάτι που μπορεί να κινητοποιήσει την χρήση του TPI; Αυτό είναι κάτι που θα το δούμε τις επόμενες ημέρες μέχρι τις εκλογές, ή – πιθανότερο – αμέσως μετά τις έκτακτες εκλογές και τον τρόπο που θα αντιδράσουν οι αγορές.

Άλλωστε η φιλοδοξία της ΕΚΤ ήταν και παραμένει το να αποτρέψει και μόνο με την δημιουργία του TPI το ενδεχόμενο οι αγορές να δοκιμάσουν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση εις βάρος της Γαλλίας ή κάποιας άλλης χώρας μέλους της Ε.Ε.

Όπως είπε η κα Λαγκάρντ «Το Διοικητικό Συμβούλιο έκρινε την ίδρυση του TPI απαραίτητη προκειμένου να στηρίξει την αποτελεσματική μετάδοση της νομισματικής πολιτικής. Ειδικότερα, καθώς το Διοικητικό Συμβούλιο συνεχίζει την πορεία εξομάλυνσης, το TPI θα διασφαλίσει ότι η κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής υλοποιείται με ομαλό τρόπο σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ».

Και ξεκαθάρισε ότι «η έκταση των αγορών TPI θα εξαρτηθεί από τη σοβαρότητα των κινδύνων για τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής. Οι αγορές δεν υπόκεινται σε εκ των προτέρων περιορισμούς. Διαφυλάσσοντας τον μηχανισμό μετάδοσης, ο Tpi θα επιτρέψει στο Διοικητικό Συμβούλιο να εκπληρώσει αποτελεσματικότερα την αποστολή του για διατήρηση της σταθερότητας των τιμών».

Πώς «γεννήθηκε» το TPI

Να θυμίσουμε ότι η ανακοίνωση της αρχικής δημιουργίας του TPI έγινε πριν από δύο ακριβώς χρόνια, όταν η ΕΚΤ μπροστά στο κύμα πληθωρισμού υποχρεώθηκε να αυξήσει τα επιτόκια κατά 0,5% και εξακολούθησε να το κάνει για 9 μήνες μέχρι που τα έφτασε στο 4%, για να τα κατεβάσει αυτόν τον μήνα κατά 0,25%.

Τότε, δηλαδή τον Ιούλιο του 2022, ήταν που έβαλε στο τραπέζι το TPI προκειμένου να αποτρέψει τις αγορές από το να εκμεταλλευτούν τυχόν ανισορροπίες στις αγορές που θα οδηγούσαν σε «κατακερματισμό» της αγοράς.

Γιατί χρειαζόταν το TPI αφού υπήρχαν ήδη εν ενεργεία το APP και το PEPP; Πρώτον γιατί και τα 2 αυτά εργαλεία είχε ανακοινωθεί ότι μπαίνουν σε σταδιακή απόσυρση και περιορισμό.

Και επιπλέον γιατί αξιολογήθηκε ότι δεν ήταν επαρκής η αποτελεσματικότητα των δύο μέσων που υπήρχαν και η αύξηση των επιτοκίων θα μπορούσε να έχει τεράστιες επιπτώσεις στην απόκλιση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων των χωρών της Ευρωζώνης.

Τα δύο «εργαλεία» που υπήρχαν (από το 2012 και το 2020) ήταν το Pandemic Emergency Purchase Program (PEPP) και το APP, όπως επίσης βέβαια και ο ESM.

Τι μπορεί να κάνει το TPI που δεν μπορούσαν να το κάνουν το PEPP και ο APP; Μπορεί χωρίς κανένα περιορισμό όσο αφορά το ποσό να επιτρέψει στην ΕΚΤ να αγοράσει στην δευτερογενή αγορά και να στηρίξει οποιαδήποτε κρατική έκδοση ομολόγων, περιορίζοντας στο μηδέν την κερδοσκοπική επίθεση της αγοράς.

Βέβαια αυτό είναι μία κουβέντα να το πεις και μία άλλη να το κάνεις… Γιατί αυτομάτως η παρέμβαση της ΕΚΤ με το TPI στα ομόλογα μιας χώρας μέλους τα «στοχοποιεί» ως ευάλωτους στόχους και επισημοποιεί την αδυναμία της οικονομίας της να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της.

Που σημαίνει ότι ή η ΕΚΤ θα συνεχίσει έμμεσα να χρηματοδοτεί την αναχρηματοδότηση του χρέους της ή η χώρα θα αναγκαστεί να προσφύγει στον ESM, κ.λ.π. Και αν μεν η οικονομία είναι μικρή, κάτι γίνεται – όπως στην Ελλάδα – αν όμως η οικονομία είναι μία από τις μεγαλύτερες της Ε.Ε. όπως η γαλλική, η κατάσταση αλλάζει δραματικά ειδικά στις υπάρχουσες συνθήκες…

Επιπλέον υπάρχουν και κάποιοι «όροι» οι οποίοι είναι βέβαια στην κρίση της ΕΚΤ το πως θα τους αξιολογήσει προκειμένου να παρέμβει «σωστικά» σε κάποιο κρατικό ομόλογο.

Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της ΕΚΤ η παρέμβαση του TPI σε περίπτωση που μια χώρα παρουσιάσει επιδείνωση των συνθηκών χρηματοδότησης στην αγορά που δεν εξαρτάται από τα θεμελιώδη μεγέθη της, πρέπει να πληροί τις τέσσερις παραμέτρους παρέμβασης που ορίζονται από το TPI.

Οι τέσσερις παράμετροι είναι πολύ αυστηρές και απαιτούν συμμόρφωση με τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ:

– η χώρα δεν πρέπει να διαθέτει ανοικτή διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος και να έχει συμμορφωθεί με τις σχετικές συστάσεις της Επιτροπής·
– η χώρα δεν πρέπει να διαθέτει ανοικτή διαδικασία υπερβολικών μακροοικονομικών ανισορροπιών και να έχει συμμορφωθεί με τις σχετικές συστάσεις της Επιτροπής·
– το δημόσιο χρέος πρέπει να είναι βιώσιμο όχι μόνο από την ΕΚΤ και την Επιτροπή, αλλά και από τον ESM και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ)
– η χώρα πρέπει να διαθέτει υγιείς μακροοικονομικές πολιτικές και, ειδικότερα, να συνάδει με τις διατάξεις για την εκταμίευση κονδυλίων από το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ) και με τις παρατηρήσεις που διατύπωσε η Επιτροπή στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

Μοιάζει η Γαλλία να ικανοποιεί τους όρους αυτούς; Σε καμία περίπτωση. Βέβαια την προηγούμενη εβδομάδα σε συνέντευξή της η κα Λαγκάρντ (δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα της ΕΚΤ) όταν ρωτήθηκε σχετικά με τους όρους εφαρμογής του TPI απάντησε ότι η ΕΚΤ θα λάβει υπ’ όψη της τους όρους και τις προϋποθέσεις που προβλέπονται.

Αλλά βέβαια άλλο σημαίνει το ότι θα λάβει υπ’ όψη της τους όρους και άλλο ότι θα τους εφαρμόσει. Ειδικά όταν πρόκειται για την δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ε.Ε.