Τελευταία έχουν αρχίσει να συσσωρεύονται -και πάλι- οι αιτίες που φέρνουν τις «καταθέσεις» στο στόχαστρο, του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.
Όταν λέμε «καταθέσεις» δεν ακριβολογούμε. Θα έπρεπε να πούμε καλύτερα «αποταμιεύσεις» όλων των ειδών, από την απλή αποταμίευση – κατάθεση, στην αποταμίευση σε ομόλογα, Αμοιβαία Κεφάλαια, Μετοχές, αλλά και ακίνητα. Με άλλα λόγια αυτό που αποκαλούμε περιουσία.
Και αυτή ακριβώς είναι η λέξη που μπαίνει στο τραπέζι, η λέξη περιουσία. Η απάντηση στο γιατί είναι πολλαπλή.
Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα με την σειρά.
- Οι Κεντρικές Τράπεζες και συγκεκριμένα η ΕΚΤ έχει αρχίσει να μειώνει τα επιτόκια και η διαδικασία αυτή θα συνεχισθεί ανεξάρτητα από το αν γίνουν μία ή δύο επιπλέον μειώσεις μέσα στο 2024. Ο λόγος όπως έχουμε εξηγήσει από τα Οικονοκλαστικά, δεν έχει να κάνει τόσο με το ότι πέφτει ο πληθωρισμός όσο με το ότι η υπερσυσσώρευση χρέους καθιστά ολοένα και περισσότερο δύσκολο, αυτό να εξυπηρετηθεί με υψηλά επιτόκια, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Τα πραγματικά επιτόκια είναι πολύ υψηλά για να μπορεί να αποπληρώνεται ή να αναχρηματοδοτείται το τεράστιο υπάρχον χρέος. Και αυτό ισχύει είτε πέφτει είτε όχι ο πληθωρισμός. Για να ήμαστε μάλιστα καθαροί, ο πληθωρισμός σιωπηρά μειώνει σε πραγματικούς όρους το χρέος.
- Οι εμπορικές τράπεζες με την μείωση των επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες δεν πρόκειται να διατηρήσουν στα προηγούμενα επίπεδα τα επιτόκια καταθέσεων. Μειώνουν ήδη τα επιτόκια καταθέσεων περισσότερο από όσο εκείνα των χορηγήσεων, καθώς αυτό το διαφορικό επιτόκιο αποτελεί κεντρικό παράγοντα της κερδοφορίας τους. Κατά συνέπεια τα επιτόκια καταθέσεων και κάθε είδους καταθετικών προϊόντων έχουν ήδη αρχίσει να συρρικνώνονται έναντι της προηγούμενης περιόδου εις βάρος της απόδοσης των καταθέσεων.
- Οι ενδοευρωπαϊκές ανταγωνιστικές πιέσεις στην συμπίεση της απόδοσης των καταθέσεων ή καλύτερα των καταθετικών προϊόντων κάθε είδους, αυξάνονται καθώς η ενοποίηση του συστήματος εγγυήσεων των καταθέσεων παραμένει ανολοκλήρωτη στην ΕΕ. Οι καταθέσεις από την μία χώρα της Ευρωζώνης συναντούν μεγάλες δυσκολίες και εμπόδια στα να χρησιμοποιηθούν για την χρηματοδότηση δανείων σε μία άλλη χώρα της Ευρωζώνης, με αποτέλεσμα την συμπίεση των αποδόσεών τους σε περιβάλλον μείωσης των επιτοκίων. Πάντα εις βάρος του καταθέτη.
- Η οικονομία στην ΕΕ και στην ευρωζώνη, ειδικά όπως απέδειξε η πρόσφατη Έκθεση Ντράγκι, έχει δημιουργήσει για τους λόγους που αναφέρει (ακριβή ενέργεια, πρόβλημα έλλειψης εργαζόμενων, κατακερματισμένη αγορά κεφαλαίων, κρίση παγκοσμιοποίησης, κ.λ.π.), ένα τεράστιο χρηματοδοτικό «κενό», τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Αυτό το κενό για να καλυφθεί απαιτεί απαιτεί αφ΄ενός τεράστια δημοσιονομικά χρηματοδοτικά προγράμματα και αφ’ εταίρου κινητοποίηση των διαθέσιμων ιδιωτικών πόρων, δηλαδή των «καταθέσεων». Και ο τρόπος του δημοσίου για να το κάνει αυτό περνάει μέσα από την συζήτηση που ήδη έχει ανοίξει στις Βρυξέλλες για την ενεργοποίηση ενός «φόρου περιουσίας». Πρόκειται για ένα είδος φορολογίας όχι του παραγόμενου εισοδήματος, αλλά της υπάρχουσας περιουσίας. Αυτή η συζήτηση προς το παρόν αφορά επίπεδα φορολόγησης της μεγάλης και πολύ μεγάλης περιουσίας, είτε αυτή είναι σε καταθέσεις, ή καταθετικά προϊόντα, είτε σε assets χρέους και μετοχικά, είτε σε ακίνητα (κάτι σαν το δικό μας ΕΝΦΙΑ, αλλά όχι οριζόντιο). Παράλληλα αντιμετωπίζεται και η δημιουργία ενός νέου κανονιστικού πλαισίου απελευθέρωσης της διαχείρισης των αποταμιεύσεων στις κεφαλαιαγορές, είτε αυτές αφορούν στις τραπεζικές καταθέσεις, είτε τα αποθεματικά των ασφαλιστικών Ταμείων. Χωρίς βέβαια αυτό να χρειάζεται την έγκριση του καταθέτη ή του ασφαλισμένου…
Αυτή προς το παρόν είναι η … εικόνα που διαμορφώνεται στον ορίζοντα. Η προσοχή δηλαδή παράλληλα με την μείωση των επιτοκίων στρέφεται εκεί που συσσωρεύεται η κάθε είδους «αποταμίευση», με στόχο την κινητοποίησή της σαν χρηματοδοτικό έμβολο για την επανεκκίνηση της οικονομίας, καθώς αυτή «φρενάρει» από τα υψηλά χρέη, τις γεωπολιτικές αναταραχές και την κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας.