Σε μαραθώνιο αναμένεται να εξελιχθεί η 4η και τελευταία αξιολόγηση, η οποία επισήμως ξεκινάει σε λίγες ημέρες με την άφιξη στην Αθήνα των επικεφαλής των δανειστών. Ωστόσο αυτό που δείχνει να αρχίζει να ανησυχεί τους δανειστές είναι το οξυμένο πολιτικό κλίμα, το οποίο απεύχονται να διαιωνιστεί. Παράλληλα η τελευταία αξιολόγηση δεν θα είναι περίπατος, και αυτό το γνωρίζουν όλοι, αφού εκτός από την βαριά ατζέντα (προαπαιτούμενα) πρέπει να κλείσει η επόμενη ημέρα, καθώς και ο οδικός χάρτης για την ελάφρυνση του χρέους.
Ο βασικός φόβος των Βρυξελλών είναι να υπάρξει πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα, ένα βήμα πριν την έξοδο, καθαρή ή μη δεν έχει και μεγάλη σημασία, από το Μνημόνιο. Για τον λόγο αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες έχουν στείλει στο παρασκήνιο μηνύματα προς κυβέρνηση και αντιπολίτευση, να χαμηλώσουν τους τόνους, διότι δεν είναι προς το συμφέρον της χώρας «να χύσουν την καρδάρα με το γάλα» τώρα στο τέλος.
Δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι ο Ευρωπαίος Επίτροπος αρμόδιος για τις Οικονομικές Υποθέσεις Πιέρ Μοσκοβισί κατά την 48ωρη παραμονή του στην Αθήνα ήταν εξαιρετικά σαφής: «δεν πρέπει να χάσουμε ή να κάνουμε λάθος, στα τελευταία 100 μέτρα», διαμήνυσε σε όλους τους τόνους και ζήτησε από κυβέρνηση και αντιπολίτευση συνεργασία στο μέτωπο της οικονομίας.
Οι δανειστές πιστεύουν πως δεν πρέπει να χαθεί ούτε μια ημέρα έως τα τέλη Μαΐου, οπότε εκπνέει το χρονικό ορόσημο που έχουν θέσει για την ολοκλήρωση της 4ης αξιολόγησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιστροφή των τεχνικών κλιμακίων στην Αθήνα, δεν ήταν προγραμματισμένη για τόσο νωρίς. Ωστόσο κάτι η Novartis, κάτι στο Σκοπιανό, τους αναγκάζει να επισπεύσουν την έλευση τους στην Αθήνα.
Επιστροφή της τρόικας
Τα τεχνικά κλιμάκια των θεσμών θα έρθουν στην Αθήνα στις 22 Φεβρουαρίου και εν συνεχεία στις 26 Φεβρουαρίου θα καταφθάσουν οι Ντέκλαν Κοστέλο (Κομισιόν), Φραντσέσκο Ντρούντι (ΕΚΤ) και Νικόλα Τζιαμαρόλι (ESM ), αλλά και ο Πίτερ Ντόλμαν, ο νέος επικεφαλής του κλιμακίου του ΔΝΤ που αντικατέστησε την Ντέλια Βελκουλέσκου, για ολιγοήμερη επισκεψη.
Η κάθοδος των θεσμών στην Αθήνα σχετίζεται τόσο με την εφαρμογή των 82 προαπαιτούμενων της τέταρτης αξιολόγησης, όσο και με την διαπραγμάτευση των κρίσιμων ζητημάτων που σχετίζονται με την μεταμνημονιακή εποπτεία και την ελάφρυνση χρέους. Ουσιαστικά οι συζητήσεις αυτές θα προετοιμαστούν τώρα, αλλά θα μπουν στην τελική ευθεία μετά το Πάσχα και μετά την Εαρινή Συνοδό του ΔΝΤ που θα διεξαχθεί 20-22 Απριλίου στην Ουάσιγκτον.
Από τα 82 προαπαιτούμενα της τέταρτης αξιολόγησης ξεχωρίζουν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί για οφειλές προς το Δημόσιο που θα εκκινήσουν την 1η Μαΐου, ο επανυπολογισμός όλων των συντάξεων και η προετοιμασία της περικοπής της προσωπικής διαφοράς από την 1η Ιανουαρίου 2019, η αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών και ο εκ νέους υπολογισμός του ΕΝΦΙΑ, η διάθεση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ σε ιδιώτες, αλλά και η πώληση του 17% της ΔΕΗ.
Αν και τα ανωτέρω προαπαιτούμενα είναι πολιτικά τοξικά για την κυβέρνηση, ο συμβιβασμός που επιχειρείται για την επιτήρηση μετά το Μνημόνιο θα είναι και αυτός επώδυνος.
Ο μηχανισμός της μεταμνημονιακής εποπτείας δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμη, αλλά οι βασικοί του άξονες που τελούν υπό διαμόρφωση από το EuroWorking Group, τον ESM και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπουν πως η Ελλάδα θα αξιολογείται μεν στα πλαίσια του λεγόμενου «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου», ωστόσο θα εφαρμόζει και ένα συγκεκριμένο προγραμμα μεταρρυθμίσεων, συμβατό με την τήρηση των δημοσιονομικών υποχρεώσεων της που θα αξιολογείται από το Eurogroup, ειδικά κάθε φορά που θα πρέπει να ενεργοποιούνται τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους.
Οπότε αυτό που η κυβέρνηση παρουσιάζει σήμερα ως καθαρή έξοδο από τα Μνημόνια είναι μάλλον εξωραϊσμός, δεδομένου ότι η χώρα θα είναι σε πολύχρονη εποπτεία, με αυστηρά χαρακτηριστικά. Η μόνη διαφορά είναι ότι αντί να λαμβάνει χρήματα για την ολοκλήρωση των προαπαιτούμενων θα λαμβάνει διευθετήσεις που θα ελαφραίνουν τις ετήσιες πληρωμές για την εξυπηρέτηση του χρέους.
Η ελάφρυνση του χρέους
Οι συζητήσεις για το χρέος δεν είναι εύκολες, καθώς θα πρέπει να διασυνδεθούν με την αναπτυξιακή δυναμική της Ελλάδος και με τη μεταρρυθμιστική της πρόοδο. Τα όποια μέτρα θα κρατούν τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας κάτω από το 15% του ΑΕΠ έως το 2040 και κάτω από το 20% του ΑΕΠ έως το 2060. Ειδικά, στη βάση του λεγόμενου «γαλλικού μοντέλου» έχει εξεταστεί οι ετήσιες τοκοχρεολυτικές δόσεις για τα δάνεια που έχει λάβει η Ελλάδα από τον EFSF και τον ESM να μην υπερβαίνουν το 3% του ΑΕΠ, τουλάχιστον έως το 2037.
Οι βασικές παρεμβάσεις που έχουν ήδη συμφωνηθεί για το χρέος αφορούν στην επιμήκυνση του χρόνου ωριμάνσεων των δανείων ακόμη και έως τα 15 έτη, στην κεφαλαιοποίηση των τόκων της περιόδου χάριτος που λήγει το 2022 για τα ευρωπαϊκά δάνεια και στην επιστροφή των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα που διακρατούν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος, των γνωστών ANFAs και SMPs.
Σημαντική θεωρείται η άποψη που θα εκφράσει το ΔΝΤ για τις εν λόγω παρεμβάσεις, καθώς θα πρέπει να πιστοποιήσει πως θα καταστήσουν βιώσιμο το ελληνικό χρέος όταν εφαρμοστούν.
Του Θανάση Παπαδή