Mόνιμους μηχανισμούς αυξήσεων των μισθών στον ιδιωτικό τομέα (αλλά και στο δημόσιο), αλλά και δυνητικούς “κόφτες” αυτών θα φέρει -εφόσον υιοθετηθεί από την κυβέρνηση – το πόρισμα της επιτροπής των εμπειρογνωμόνων (σε συνδυασμό και με την υφιστάμενη νομοθεσία) για την ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας 2042/22 για «επαρκείς μισθούς», το οποίο έχει παραλάβει η Υπουργός Εργασίας, Νίκη Κεραμέως από τις 8 Οκτωβρίου.
Οι μηχανισμοί αυτοί θα οδηγούν από τη μια μεριά σε αύξηση του κατώτατου μισθού και των αμοιβών όλων των δημοσίων υπαλλήλων με βασικό κριτήριο την πορεία του προϋπολογισμού και από την άλλη προβλέπουν ρήτρες παγώματος των αυξήσεων για ευρύτερους οικονομικούς (πχ αν η ανεργία ξεπεράσει το 10% από το 2027) ή ακόμη για δημοσιονομικούς λόγους.
Το πόρισμα της εν λόγω επιτροπής -στη βάση του οποίου ξεκίνησε σήμερα ο διάλογος Υπουργείου Εργασίας – κοινωνικών εταίρων. Πιο συγκεκριμένα, από το 2028, ο κατώτατος μισθός στον ιδιωτικό τομέα θα καθορίζεται με βάση ένα νέο μαθηματικό τύπο στον πυρήνα του οποίου θα είναι ο πληθωρισμός, ο εισαγωγικός μισθός στο δημόσιο θα εξισώνεται με τον κατώτατο μισθό (μέσω μίας «αμοιβής εξομάλυνσης»), προβλέπονται ρήτρες παγώματος του, ενώ αφήνεται παράθυρο για κλαδικές συλλογικές συμβάσεις ακόμα και με απόφαση της κυβέρνησης.
Σημειώνεται πως το πόρισμα δεν αποκαθιστά τις συλλογικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων για τον καθορισμό του κατώτατου μισθού και έτσι η αρμοδιότητα αυτή θα παραμείνει στα χέρια της εκάστοτε κυβέρνηση, αν και προβλέπει – όπως και στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο (2013) τη διαβούλευση της κυβέρνησης με τους κοινωνικούς εταίρους.
Παράλληλα, παραμένουν σε ισχύ οι διατάξεις περί ξεπαγώματος (από το 2024) των τριετιών αλλά και οι ρήτρες παγώματος τους από το 2027.
Έτσι ο χάρτης ο οποίος θα δημιουργηθεί εφόσον υιοθετηθεί το πόρισμα των εμπειρογνωμόνων για το νέο εργασιακό θα έχει τα εξής 5 βασικά χαρακτηριστικά:
1. Συνεχίζεται το ξεπάγωμα των τριετιών το οποίο ισχύει από το 2024
Παραμένει σε ισχύ το ξεπάγωμα των τριετιών το οποίο τρέχει από την 1η Ιανουαρίου 2024 (βάσει του νόμου Γεωργιάδη του 2023).
Έτσι, χωρίς να προσμετράται η προϋπηρεσία μεταξύ 12 Φεβρουαρίου 2012 και 31 Δεκεμβρίου 2023, όποιος αμειβόμενος με τον κατώτατο μισθό κλείνει 3ετή,6η και 9ετή προϋπηρεσία θα λαμβάνει αύξηση 10%,20% και 30% αντίστοιχα.
2. Ενισχύονται οι κλαδικές συλλογικές συμβάσεις με κρατική παρέμβαση από φέτος
Από το Νοέμβριο του 2024 (πρακτικά από το 2025) οπότε οφείλει να ενσωματώσει την εν λόγω κοινοτική οδηγία, τίθεται ο στόχος της συνδικαλιστικής κάλυψης των εργαζόμενων από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας στο 80% (σ.σ. Κάτι που θα οδηγήσει σε κλαδικούς και επιχειρησιακούς μισθούς πάνω από τον κατώτατο μισθό), μέσω της υλοποίησης ενός Σχεδίου Δράσης χρονοδιάγραμμα, που θα καταρτίζεται με έναν από τους εξής τρόπους:
- Με νόμο (σ.σ. του κράτους) μετά τη διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους,
- Με τριμερή συμφωνία μεταξύ της αρμόδιας δημόσιας αρχής (Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) και των κοινωνικών εταίρων.
- Με συμφωνία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων.
3. Αυξάνεται ο κατώτατος μισθός κατά 100 ευρώ το 2025, το 2026 και το 2027
Την 1η Απριλίου 2025 (βάσει του νόμου του 2013 τον οποίο δεν αμφισβητεί το πόρισμα των εμπειρογνωμόνων) θα αναπροσαρμοστεί ο κατώτατος μισθός με βάση το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο (νόμος του 2013), δηλαδή από την κυβέρνηση μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους (ΣΕΒ, ΓΣΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ, κλπ.), την ΤτΕ και επιστημονικούς φορείς (πχ ΚΕΠΕ, ΙΟΒΕ).
Ταυτόχρονα, θα εξισωθεί ο εισαγωγικός μισθός στο δημόσιο με τον νέο κατώτατο μισθό στον ιδιωτικό τομέα και το ίδιο ποσό της αύξησης που θα λάβει ο εισαγωγικός θα λάβουν οριζόντια οι μισθοί όλων των δημοσίων υπαλλήλων.
Την 1η Απριλίου 2026 θα αναπροσαρμοστεί ο κατώτατος μισθός και πάλι με βάση το υφιστάμενο πλαίσιο. Ταυτόχρονα, θα εξισωθεί ο εισαγωγικός μισθός στο δημόσιο με το νέο κατώτατο μισθό και το ίδιο ποσό της αύξησης του εισαγωγικό θα δοθεί στους μισθούς όλων των δημοσίων υπαλλήλων.
Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει αύξηση 100 ευρώ στον κατώτατο μισθό (μικτά) από το 2025 έως και το 2027. Συνεπώς ισόποση αύξηση θα λάβουν οι μισθοί όλων των δημοσίων υπαλλήλων στο διάστημα 2025 – 2027.
4. Δίδεται το 2027 η πρώτη μαζική αύξηση 10% λόγω τριετιών και τίθεται η ρήτρα παγώματος τους
Την 1η Ιανουαρίου 2027 αναμένεται να δοθεί η πρώτη μαζική αύξηση -της τάξεως του 10%- σε όλους τους αμειβόμενους με τον κατώτατο μισθό οι οποίοι έχουν προσληφθεί το αργότερο από την 1η Ιανουαρίου 2024.
Από την 1η Ιανουαρίου 2027 (βάσει του νόμου Γεωργιάδη του 2023), όμως, τίθεται σε ισχύ η ρήτρα “παγώματος” των τριετιών, σύμφωνα με την οποία σε περίπτωση που ανέβει σε ετήσια βάση η ανεργία ανέβει πάνω από το 10%, θα ανασταλεί και πάλι η ισχύς των διατάξεων που προβλέπουν επανενεργοποίηση τους από την 1η Ιανουαρίου 2024.
5. Σε ισχύ από το 2028 ο νέος μηχανισμός αύξησης του κατώτατου μισθού αλλά και οι ρήτρες παγώματος του
Την 1η Ιανουαρίου 2028 (βάσει του πορίσματος των εμπειρογνωμόνων) θα αναπροσαρμοστεί ο κατώτατατος μισθό με βάση το νέο μαθηματικό τύπο στον “πυρήνα” του οποίου βρίσκεται ο πληθωρισμός (σ.σ. Θα είναι η πορεία του πληθωρισμού εκείνη που θα καθορίζει το ύψος της αύξησης του κατώτατου μισθού).
Συγκεκριμένα, ο κατώτατος μισθός θα καθοριστεί με βάση συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα:
- του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του δείκτη τιμών καταναλωτή μεταξύ της 1ης Ιουλίου του προηγούμενου έτους και της 30ης Ιουνίου του τρέχοντος για το χαμηλότερο 20% της εισοδηματικής κατανομής των νοικοκυριών.
- του μισού του ετήσιου ποσοστού μεταβολής της αγοραστικής δύναμης του γενικού δείκτη μισθών κατά την ίδια χρονική περίοδο.
Ταυτόχρονα θα εξισωθεί -και πάλι- ο εισαγωγικός μισθός στο δημόσιο με τον νέο κατώτατο -μέσου της “αμοιβής εξομάλυνσης” – και το ίδιο ποσό της αύξησης θα δοθεί οριζόντια στους μισθούς όλων των δημοσίων υπαλλήλων.
Από την 1η Ιανουαρίου 2028, όμως, τίθενται ρήτρες μη αύξησης, δηλαδή παγώματος του κατώτατου μισθού υπό τις εξής προϋποθέσεις οι οποίες -τονίζεται – δεν λειτουργούν σωρευτικά, δηλαδή δεν απαιτείται να ισχύουν ταυτόχρονα αλλά αρκεί να ισχύει μία μόνο. Συγκεκριμένα, οι ρήτρες παγώματος της αύξησης του κατώτατου μισθού (καθώς το πόρισμα απαγορεύει τη μείωση του) είναι οι εξής:
- η οικονομία βρίσκεται σε σημαντική ύφεση
- υπάρχει σημαντική απόκλιση του εθνικού πληθωρισμού (ΔΤΚ) από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας
- υπάρχει σημαντική ανισορροπία στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών
- ο συντελεστής αναπροσαρμογή δεν δικαιολογείται από τα επίπεδα και τις μακροπρόθεσμες εξελίξεις στην παραγωγικότητα και τη δυναμική της
- ο κατώτατος μισθός ανέρχεται πάνω από το 60% του ακαθάριστου διάμεσου μισθού
- η αύξηση του κατώτατου (σ.σ. και άρα και του εισαγωγικού στο δημόσιο) υπερβαίνει τις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας
- η αύξηση δεν δικαιολογείται από έκτακτες περιστάσεις.