Μεταξύ των ανακοινώσεων που θα κάνει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από το βήμα της ΔΕΘ για το στεγαστικό πρόβλημα της Ελλάδας, αναμένεται να σταθεί στα μέτρα που θα ενισχύσουν και το θεσμό της κοινωνικής κατοικίας. Η χώρα μας σήμερα είναι στον «πάτο» της Ευρώπης ως προς τον αριθμό των κοινωνικών κατοικιών, παρά τις αυξημένες ανάγκες που υπάρχουν.
Ένα από τα μεγάλα στοιχήματα της κυβέρνησης για να «ξεπαγώσει» οριστικά το θεσμό της κοινωνικής κατοικίας είναι να μπει επιτέλους σε τροχιά υλοποίησης το πρόγραμμα της «Κοινωνικής Αντιπαροχής», ενώ αναμένεται σύντομα να ανακοινωθεί και το πρόγραμμα το «Σπίτι μου 2», αφού εξασφαλιστούν τα απαραίτητα κεφάλαια. Παράλληλα, ολικό λίφτινγκ πρόκειται να γίνει στο πρόγραμμα « Ανακαινίζω – Νοικιάζω», ώστε να γίνει πιο ελκυστικό, καθώς δεν είχε την αναμενόμενη ανταπόκριση. Ακόμη, «τρέχει» το πρόγραμμα «Κάλυψη», που είναι η μετεξέλιξη του προγράμματος «ΕΣΤΙΑ», με τη διάθεση διαμερισμάτων σε ευάλωτες ομάδες.
Ιδιαίτερα έμφαση ωστόσο αναμένεται να δοθεί στο πρόγραμμα της «Κοινωνικής Αντιπαροχής», όπου ο στόχος είναι ο πρώτος διαγωνισμός να βγει στον «αέρα» στα τέλη του 2024. Η ΔΥΠΑ σ΄ αυτήν τη φάση μελετά διεξοδικά τα πρώτα 11 οικόπεδα που είναι εντός σχεδίου και κοντά σε αστικούς ιστούς. Τα εν λόγω οικόπεδα βρίσκονται στην Παλλήνη και την Κηφισιά, στον Άγιο Ιωάννη και στις Αχαρνές. Εκτός Αττικής υπάρχουν οικόπεδα στη Θεσσαλονίκη, στη Λάρισα, στην Ξάνθη, στο Αγρίνιο και στην Άρτα.
Υπενθυμίζεται ότι το πρόγραμμα έχει ως στόχο να καλύψει τις στεγαστικές ανάγκες 2.500 νοικοκυριών και 5.000 ωφελούμενων, ηλικίας έως 39 ετών, ενώ, σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί, οι ιδιώτες θα αναλαμβάνουν το κόστος σχεδιασμού και ανέγερσης των νέων συγκροτημάτων κατοικιών και ως αντάλλαγμα θα λαμβάνουν ένα μέρος των ακινήτων, που θα μπορούν να τα εκμεταλλεύονται είτε για πώληση, είτε για ενοικίαση.
Στην προσπάθεια που κάνει η κυβέρνηση στο να αυξηθούν οι κοινωνικές κατοικίες στη χώρα, έχετε να προστεθεί και η πρόσφατη απόφαση της υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφίας Ζαχαράκη, να αυξήσει τον προϋπολογισμό του προγράμματος «Στέγαση και Εργασία» για τους αστέγους από 10 εκατ. σε 15 εκατ. ευρώ για το 2025. Συγκεκριμένα, ένα ζευγάρι με τρία μέλη θα λάβει 400 ευρώ για ενοίκιο, 1,500 ευρώ ετησίως για λογαριασμούς ΔΕΚΟ και κοινόχρηστα και 1.500 ευρώ για οικοσκευή.
Μετά από τρία χρόνια – και αν το συμβόλαιο παραμείνει ενεργό για 1+1 χρόνια, ο ωφελούμενος θα λάβει επίδομα στέγασης.
Επιδοτείται επίσης η εργασία για 12 μήνες, με την καταβολή του κατώτατου μισθού και την κάλυψη της εισφοράς εργαζομένου και εργοδότη. Ακόμη, προ μηνών η κ. Ζαχαράκη είχε αναφέρει ότι ετοιμάζεται παρέμβαση για τη στέγαση δημοσίων υπαλλήλων σε οικόπεδα των Δήμων κυρίως της νησιωτικής Ελλάδας και μελετάται το πρόβλημα στέγασης εποχικών εργαζομένων στις ίδιες περιοχές.
Παράλληλα, οι επαγγελματίες της αγοράς τονίζουν ότι για να αποκτήσει πραγματικά κοινωνική κατοικία η Ελλάδα, θα πρέπει η κυβέρνηση να δώσει κίνητρα ώστε τα χιλιάδες ακίνητα που παραμένουν κλειστά να βγουν στην αγορά. Τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών δείχνουν ότι περίπου 650.000 ακίνητα σε όλη την Ελλάδα είναι κενά, δηλαδή δεν χρησιμοποιούνται. Από αυτά, υπολογίζεται ότι περίπου 150.000 βρίσκονται στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη, ωστόσο μάλλον ο αριθμός τους ξεπερνά το 1 εκατ.
Ωστόσο, το πρώτο βήμα για την αξιοποίηση των κενών ακινήτων και τη μετατροπή τους σε κοινωνικές κατοικίες είναι η πλήρης καταγραφή τους, ώστε να γίνει γνωστός ο ακριβής αριθμός τους. Στη συνέχεια θα πρέπει να αξιολογηθεί η κατάστασή τους και τέλος η τοποθεσία τους, καθώς οι κοινωνικές κατοικίες θα πρέπει να βρίσκονται σε προσβάσιμα σημεία.
Σε αντίθεση με τη χώρα μας στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες γίνονται προσπάθειες, ώστε να διατηρηθεί σε ικανοποιητικά επίπεδα ο θεσμός της κοινωνικής κατοικίας. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Αυστρία όπου ένα στα πέντε σπίτια είναι κοινωνικές κατοικίες και μάλιστα ενοικιαζόμενες. Στην Αυστρία τα κριτήρια για τους δικαιούχους ενοικίασης κοινωνικών κατοικιών είναι ιδιαίτερα γενναιόδωρα και έχει υπολογιστεί ότι περιλαμβάνουν τη μεγάλη πλειονότητα, δηλαδή περίπου 80%, των νοικοκυριών στη χώρα.
Η Γαλλία είναι κι αυτή μια χώρα με ιδιαίτερα ανεπτυγμένο σύστημα ενοικιαζόμενων κοινωνικών κατοικιών, αφού περίπου το 17% του συνόλου των κατοικιών στη χώρα λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο. Μάλιστα, από τις περίπου 5 εκατομμύρια κοινωνικές κατοικίες που λειτουργούν στη Γαλλία, περίπου 2 εκατομμύρια προστέθηκαν τα τελευταία 20 χρόνια.
Από τους πόρους του δικού της Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), η Πορτογαλία αποφάσισε να διαθέσει 2,7 δισ. ευρώ σε προγράμματα κοινωνικής κατοικίας, κατασκευάζοντας 26.000 σπίτια. Από το 2021 η Ισπανία βρίσκεται στην προσπάθεια υλοποίησης ενός φιλόδοξου έργου ανάπτυξης περίπου 20.000 ενεργειακά αποδοτικών κοινωνικών κατοικιών, που θα διατεθούν προς ενοικίαση ως κοινωνικές κατοικίες. Επίσης, 1 δισ. ευρώ από το δικό της ΤΑΑ έχει ξεχωρίσει η Ιταλία για να κατασκευάσει 10.000 κατοικίες, που θα διαθέσει μέσω κοινωνικών προγραμμάτων στέγασης.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163