Το ΔΝΤ επεφύλασσε μία μάλλον δυσάρεστη, αλλά μάλλον όχι έκπληξη στην Αθήνα, με την δημοσιοποίηση της έκθεσή της για την βιωσιμότητα του χρέους.
Από την μία λέει ότι το χρέος είναι βιώσιμο, αλλά βραχυπρόθεσμα και από την άλλη λέει οποιοδήποτε λοξοδρόμισμα θα σημάνει αυτόματα άρση της περιορισμένης εμπιστοσύνης από τις αγορές.
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Γ. Στουρνάρας που με συνέντευξή του στους Financial Times δηλώνει ότι δεν πρέπει να υπάρξει πισωγύρισμα στις μεταρρυθμίσεις.
Ουσιαστικά και οι δύο λένε ένα και μοναδικό πράγμα. Πιθανή αλλαγή πλεύσης σε ότι αφορά μειώσεις στις συντάξεις, αφορολόγητο και εργασιακά θα σημάνουν έξοδο από τις αγορές πριν ακόμη μπούμε σε αυτές.
Ας δούμε όμως περιγραμματικά τι λένε οι δύο παρεμβάσεις.
Μεταρρυθμίσεις
Προτρέπει την κυβέρνηση να μην κάνει κανένα πισωγύρισμα στις μεταρρυθμίσεις που έχουν ήδη υιοθετηθεί. Μάλιστα «καλωσορίζει» τη δέσμευση των ελληνικών αρχών να υλοποιήσουν πλήρως το δημοσιονομικό πακέτο του 2019 και 2020, το οποίο περιλαμβάνει τις περικοπές στις συντάξεις από την 1η Ιανουαρίου 2019 και τη μείωση του αφορολόγητου ορίου έναν χρόνο αργότερα. Το Ταμείο επίσης κάνει ειδική αναφορά στα εργασιακά και συνιστά να μην υπάρξει καμία αλλαγή στις μεταρρυθμίσεις στον συγκεκριμένο τομέα, φρενάροντας ουσιαστικά τα σενάρια που διακινούνται τελευταίως και θέλουν την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων και την αύξηση του κατώτατου μισθού.
Εκλογικός κύκλος
Ειδική αναφορά γίνεται μάλιστα και στον εκλογικό κύκλο που ανοίγει στην Ελλάδα και δεν διστάζει να εκφράσει και τις ανησυχίες του για τις αρνητικές συνέπειες που ενδεχομένως μπορεί να έχει αυτός για την οικονομία αλλά και την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στο θέμα των μεταρρυθμίσεων, καθώς θα υπάρξει ενίσχυση της πολιτικής αβεβαιότητας και πιθανή αντιστροφή ορισμένων θετικών παραγόντων που μπορεί να στηρίξουν περαιτέρω την ανάπτυξη.
Πρωτογενή πλεονάσματα
Αναφορικά με τους στόχους που έχουν τεθεί για τα πρωτογενή πλεονάσματα, το Ταμείο δεν τους αποδέχεται και θεωρεί ότι δεν πρόκειται να επιτευχθούν σε μακροχρόνιο ορίζοντα και αυτός άλλωστε είναι ο βασικός παράγοντας για τον οποίο πιστεύει ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο. Εκτιμά ότι με δεδομένο και το δημογραφικό πρόβλημα, ο αντίκτυπος των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων θα πρέπει να είναι σημαντικός για να επιτύχει συνολικό μακροπρόθεσμο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά 1% τον επόμενο μισό αιώνα. Παράλληλα προτείνει να υπάρξει ακόμη μεγαλύτερη παρέμβαση στον τομέα των δαπανών, με περιορισμό των προσλήψεων στον δημόσιο τομέα, για να μπορέσει η Ελλάδα να δημιουργήσει τον δημοσιονομικό χώρο που θα επιτρέψει φορολογικές ελαφρύνσεις λόγω της δέσμευσής της για τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα που έχει αναλάβει.
Κανονικά οι αξιολογήσεις
Ο επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ στην Ελλάδα, Πίτερ Ντόλμαν, στις δηλώσεις του τόνισε ότι το Ταμείο θα διατηρήσει την ετήσια έκθεση ελέγχου της ελληνικής οικονομίας. Επίσης, θα υπάρχει μεταμνημονιακή εποπτεία. «Από τη δική μας πλευρά», σημείωσε, «θα υπάρχουν δύο staff reports ετησίως προς το εκτελεστικό συμβούλιο, ενώ θα συνεχιστεί και η στενή συνεργασία με τις ευρωπαϊκές αρχές».
Ανέφερε επίσης ότι «θα συμμετάσχουμε κανονικά στις τέσσερις αξιολογήσεις, απλώς θα έχουμε δύο εκθέσεις μεταμνημονιακής εποπτείας στο πλαίσιο του άρθρου 4», προσθέτοντας επίσης ότι «είναι κρίσιμη η επόμενη αποστολή το φθινόπωρο, για τον προϋπολογισμό, στην οποία θα διαπιστωθούν και οι προθέσεις της Αθήνας για διατήρηση των μεταρρυθμίσεων».
Οι προβλέψεις του ΔΝΤ
– Ανάπτυξη: Προβλέπει 2% για το 2018, που θα ενισχυθεί στο 2,4% για το 2019, ενώ θα αρχίσει να εξασθενεί στη συνέχεια, υποχωρώντας στο 2,2% το 2020, σε 1,6% το 2021, 1,2% το 2022 και το 2023. Η χαμηλή ανάπτυξη θα είναι αποτέλεσμα της εφαρμογής των νέων μέτρων (περικοπή συντάξεων και αφορολογήτου), που θα έχουν αντίκτυπο στην κατανάλωση.
– Ανεργία: Για το 2018 προβλέπεται να διαμορφωθεί στο 19,9%, το 2019 στο 18,1%, για να υποχωρήσει στο 16,3% το 2020, στο 15,2% το 2021, στο 14,4% το 2022 και στο 14,1% το 2023. Αρα και μετά το τέλος του μεταμνημονιακού προγράμματος, η ανεργία θα παραμείνει σε διψήφιο αριθμό.
– Πρωτογενή πλεονάσματα: Το ΔΝΤ δέχεται το βασικό σενάριο του πλαισίου ενισχυμένης εποπτείας, το οποίο προβλέπει πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022. Για το 2023 προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα 3% του ΑΕΠ. Το Ταμείο δεν βλέπει τα υπερπλεονάσματα που έχει ενσωματώσει η ελληνική πλευρά στο Μεσοπρόθεσμο, που θα της δώσουν την ευχέρεια για φοροελαφρύνσεις.
– Χρέος: Για το χρέος προβλέπεται ότι από τα επίπεδα του 188,1% του ΑΕΠ που εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί φέτος, θα υποχωρήσει μετά τα μέτρα ελάφρυνσης του Eurogroup στα 177,1% το 2021, 169,6% του ΑΕΠ το 2020, 162,9% το 2021, 155,3% το 2022 και 151,3% το 2023.
Γ. Στουρνάρας
Η συνέντευξη του κεντρικού τραπεζίτη έρχεται μόλις λίγες ημέρες πριν από την ολοκλήρωση του προγράμματος και εκφράζει ουσιαστικά το κλίμα ανησυχίας που υπάρχει, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, για τυχόν χαλάρωση του μεταρρυθμιστικού κλίματος το 2019, μία εκλογική χρονιά.
Ο Γ. Στουρνάρας τονίζει ότι ενδεχόμενη υπαναχώρηση της χώρας από τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις θα μπορούσε να καταστρέψει την εύθραυστη εμπιστοσύνη των επενδυτών.
Σημειώνει χαρακτηριστικά στη συνέντευξή του στους «F.T.»: «Μόλις μείνουμε μόνοι μας, οι αγορές θα έχουν μια σκληρή προσέγγιση. Θέλουν να δουν πώς θα συμπεριφερθούμε μετά τις 20 Αυγούστου». Προσθέτει επίσης ότι «οι επενδυτές θα παρακολουθούν κάθε κίνηση της κυβέρνησης σε ό,τι αφορά τις οικονομικές πολιτικές. Εάν αισθανθούν ότι υπαναχωρούμε, θα φύγουν. Εάν αισθανθούν ότι τηρούμε τις δεσμεύσεις μας, θα μας δώσουν μια ευκαιρία».
Ειδική αναφορά έκανε ο Γ. Στουρνάρας στα κόκκινα τραπεζικά δάνεια και στις προσπάθειες που θα πρέπει να καταβάλουν οι τράπεζες προκειμένου αφενός να έχουν καλύτερα αποτέλεσμα και αφετέρου να στείλουν ένα μήνυμα προς τους αυτούς οι οποίοι, ενώ μπορούν, δεν πληρώνουν. Συγκεκριμένα λέει: «Πρέπει να είμαστε πιο φιλόδοξοι στη μείωση των NPLs. Οι τράπεζες θα πρέπει να επιδιώξουν πιο εντατικά πωλήσεις των NPLs και να ασκήσουν μεγαλύτερη πίεση στους στρατηγικούς κακοπληρωτές».
Τέλος, έστειλε και ένα σαφές μήνυμα προς τον πολιτικό κόσμο της χώρας. Ανέφερε ότι η χώρα δεν θα πρέπει να οδηγηθεί ποτέ ξανά σε μια τέτοια κατάσταση και σημείωσε χαρακτηριστικά ότι «το ελάχιστο που αναμένεται είναι πως το πολιτικό σύστημα έχει διδαχθεί από τα λάθη και δεν θα τα επαναλάβει».
Του Θανάση Παπαδή
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163