Η μεγαλύτερη πρόκληση της ευρωζώνης για τα επόμενα χρόνια θα είναι να ενισχύσει τον αναιμικό ρυθμό ανάπτυξης. Αυτό απαιτεί περισσότερες επενδύσεις, όπως και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηλώνει ότι χρειάζεται 1 τρισ. ευρώ για μεταφορές, ενέργεια και δίκτυο τηλεπικοινωνιών μέχρι το 2020 γράφουν σε κύριο άρθρο τους οι Financial Times.
Διαβάστε όλο το άρθρο των Financial Times.
Εάν είσαι ενθουσιώδης υποστηρικτής του ευρώ, μπορείς να το χαρακτηρίζεις «ένωση κεφαλαιαγορών» και να το θεωρείς το επόμενο εμπόδιο που πρέπει να περάσει η Ευρώπη μετά την τραπεζική ένωση. Εάν είσαι υποστηρικτής των ελεύθερων αγορών και πιο σκεπτικιστής για την Ευρώπη, μπορείς να το αποκαλέσεις «ενιαία κεφαλαιαγορά» και να το θεωρήσεις εκπλήρωση της υπόσχεσης που είχε δοθεί από τη Συνθήκη της Ρώμης για ελεύθερη μετακίνηση κεφαλαίων ανά την Ευρώπη.
Σε κάθε περίπτωση, η Ε.Ε. χρειάζεται απεγνωσμένα περισσότερο μη τραπεζικό δανεισμό – οτιδήποτε, από δάνεια προς επιχειρήσεις, μέχρι εργαλεία που διαπραγματεύονται στις αγορές όπως ομόλογα και άλλους παρόμοιους τίτλους. Καθώς η Ε.Ε. θέτει τις προτεραιότητές της για την επόμενη 5ετία, τα πολιτικά άστρα ίσως στηρίξουν μια τέτοια πρωτοβουλία, καθώς έτσι επιτυγχάνονται με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια: δημιουργείται λύση για τη χρηματοδότηση των θέσεων εργασίας και της ανάπτυξης στην ευρωζώνη και δίνεται στη Βρετανία ένας καλός λόγος να παραμείνει στην Ε.Ε.
Η μεγαλύτερη πρόκληση της ευρωζώνης για τα επόμενα χρόνια θα είναι να ενισχύσει τον αναιμικό ρυθμό ανάπτυξης. Αυτό απαιτεί περισσότερες επενδύσεις – όπως και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηλώνει ότι χρειάζεται 1 τρισ. ευρώ για μεταφορές, ενέργεια και δίκτυο τηλεπικοινωνιών μέχρι το 2020.
Τα παραδοσιακά μέσα χρηματοδότησης, όμως, εξαντλούνται. Τα υπερχρεωμένα κράτη χρειάζεται να εξισορροπήσουν τους προϋπολογισμούς τους, ενώ πολλές τράπεζες μειώνουν τις δραστηριότητές τους επειδή και εκείνες καλούνται να βελτιώσουν τους ισολογισμούς τους. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα οξεία στις χώρες της περιφέρειας όπως η Ιταλία.
Ας μην οδηγούμαστε όμως στην απόγνωση. Ο μη τραπεζικός δανεισμός μπορεί να σώσει την κατάσταση. Η ευρωζώνη θα είναι η βασική πηγή ζήτησης για αυτές τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, ενώ η Βρετανία -η πατρίδα της μεγαλύτερης κεφαλαιαγοράς στη Γηραιά Ήπειρο- θα είναι η βασική πηγή προσφοράς. Η προσπάθεια για την ολοκλήρωση της ενιαίας κεφαλαιαγοράς θα είναι η ευκαιρία μίας γενιάς για το Λονδίνο, παρόμοια με την «επανάσταση των ευρωδολαρίων» από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 και την εκρηκτική άνοδο που δημιουργήθηκε από το Big Bang της απορρύθμισης το 1986. Η ένωση των κεφαλαιαγορών θα πρέπει να δελεάζει εξίσου τον πρωθυπουργό της Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον και τον πρωθυπουργό της Ιταλίας, Ματέο Ρέντσι.
Ο μη τραπεζικός δανεισμός έχει πολλές μορφές. Υπάρχουν δάνεια που δίνουν οργανισμοί εκτός τραπεζών. Πρόκειται για αυτό που συχνά χαρακτηρίζουμε σκιώδες τραπεζικό σύστημα. Δάνεια που ξεκινούν από τους ισολογισμούς των τραπεζών, αλλά καταλήγουν να τελούν υπό διαπραγμάτευση στις χρηματαγορές και συχνά αποκαλούμε τιτλοποιήσεις. Μετά υπάρχουν οι εκδόσεις εταιρικών ομολόγων, οι ιδιωτικές τοποθετήσεις, τα venture capital, το private equιty κ.λπ.
Όλα αυτά ήδη υπάρχουν στην Ε.Ε., αλλά η αγορά τους είναι ένα μικρό κλάσμα μπροστά στο μέγεθος των αντίστοιχων δραστηριοτήτων στις ΗΠΑ. Αυτό εν μέρει αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι η Ε.Ε. είναι πολύ πιο τραπεζοκεντρική από ό,τι οι ΗΠΑ. Οι ισολογισμοί των τραπεζών της είναι τετραπλάσιοι του ΑΕΠ, ενώ στις ΗΠΑ αντιστοιχούν στο 80% του ΑΕΠ.
Πριν από την πιστωτική κρίση, η Ε.Ε. παινευόταν που είχε τόσο μεγάλο τραπεζικό σύστημα. Θεωρούσε ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μπορούν να στηρίξουν ισχυρότερους ρυθμούς ανάπτυξης από ό,τι οι αγορές επειδή κατανοούν πραγματικά τους πελάτες τους.
Τέσσερα χρόνια μετά την ευρωκρίση όμως, οι Ευρωπαίοι δεν τρέφουν τα ίδια συναισθήματα για τις τράπεζές τους. Οι δεσμοί μεταξύ αυτών και των κρατών αποτέλεσαν τελικά τροχοπέδη στην ανάπτυξη, ενώ οι αιμομικτικές σχέσεις μεταξύ χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων, σε χώρες όπως η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα και η Κύπρος, οδήγησαν σε κακή εποπτεία και διαφθορά.
Οι αξιωματούχοι σταδιακά συνειδητοποιούν ότι η εξάρτηση της Ευρώπης από τις τράπεζες όχι μόνο επιδείνωσε την κρίση, αλλά πλέον απειλεί και την ανάκαμψη. Πλέον εκτιμάται ότι ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που έχουν οι ΗΠΑ είναι η πληθώρα χρηματοοικονομικών εργαλείων που διαθέτουν.
Αυτό δεν προκύπτει μόνο από τη συγκέντρωση επιπλέον πηγών κεφαλαίου. Προέρχεται επίσης από την καλύτερη διασπορά του κινδύνου ανά την οικονομία και τη δημιουργία νέων ειδικοτήτων – αναλυτές ομολόγων, business angels, venture capitalists, ακόμη και οι επενδυτές των hedge funds θα μπορούσε να πει κανείς.
Ούτε αυτή η αγορά είναι βεβαίως τέλεια. Ο κίνδυνος αμόκ υπάρχει και εκεί, όπως αποδείχθηκε προσφάτως. Είναι λοιπόν ουσιώδες για τις αγορές της Ε.Ε. να αναπτυχθούν με έναν υγιή τρόπο. Αυτό σημαίνει να ξεκλειδώσει η δημιουργικότητα ενώ όμως, παράλληλα χρησιμοποιούνται στοχευμένοι ρυθμιστικοί κανόνες, ώστε να εξασφαλιστεί η σταθερότητα και η εντιμότητα. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στη διαφάνεια.
Κάποιες διαφορετικές πρωτοβουλίες βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Αγγλίας προσπαθούν να αναβιώσουν την αγορά τιτλοποιήσεων – ξεχωρίζοντας τα προϊόντα «plain vanilla» που θα μπορούσαν να έχουν λιγότερη ρύθμιση από τα πιο περίπλοκα και ενδεχομένως πιο τοξικά εργαλεία.
Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δημιουργήσει ένα πλάνο για την ενίσχυση των επενδύσεων σε υποδομές και μικρές επιχειρήσεις. Ένας λόγος για τον οποίο δεν έχει προσελκύσει μεγάλο ενδιαφέρον είναι επειδή οι λεπτομέρειες που απαιτούνται (από τον συντονισμό των χρηματοοικονομικών ρυθμιστικών κανόνων, μέχρι τη βελτιστοποίηση των πτωχευτικών διαδικασιών και τη δημιουργία πιστωτικών βάσεων δεδομένων) μπορεί να λειτουργήσουν αποθαρρυντικά.
Η Ευρώπη, όμως, χρειάζεται ένα σύγχρονο χρηματοοικονομικό σύστημα για να χρηματοδοτήσει τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και την ανάπτυξη και μία τέτοια πρωτοβουλία θα μπορούσε να κρατήσει τη Βρετανία στην Ε.Ε.
Οι ηγέτες της Ευρώπης χρειάζεται να καταστήσουν βασική τους προτεραιότητα την ένωση των κεφαλαιαγορών.
Διαβάστε επίσης:
Παράταση στις ημερομηνίες για τις συγκεντρωτικές καταστάσεις
Η τελευταία συνάντηση με την τρόικα πριν τον εφιάλτη του Σεπτεμβρίου
Πηγή Euro2day