Ικανοποιητικό έτος το 2021 για την Lamda Development, όπως αποδεικνύεται από τη δημοσίευση των οικονομικών αποτελεσμάτων. Το προηγούμενο έτος, τα ενοποιημένα καθαρά αποτελέσματα, μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας ανήλθαν σε κέρδη €191εκ έναντι ζημίας €52εκ το 2020.
Σημαντική ήταν η συμβολή των εμπορικών κέντρων στην κερδοφορία της Lamda Development καθώς, ο συνολικός κύκλος εργασιών των καταστημάτων των Εμπορικών Κέντρων κατέγραψε σημαντική αύξηση 36% έναντι του 2020.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Τα κέρδη EBITDA (προ φόρων τόκων κι αποσβέσεων) των Εμπορικών Κέντρων The Mall Athens, Golden Hall και Mediterranean Cosmos το 2021 ανήλθαν σε €45εκ, αυξημένα κατά 23% έναντι του 2020. Οι κύριοι παράγοντες της εν λόγω ενίσχυσης ήταν η αύξηση των πωλήσεων των καταστημάτων (+36% έναντι του 2020), λόγω της αύξησης της επισκεψιμότητας (+8% έναντι του 2020) και της αυξημένης δαπάνης ανά επισκέπτη.
Σχετικά με την πορεία των έργων στο Ελληνικό, πραγματοποιείται πληθώρα πρόδρομων/προπαρασκευαστικών εργασιών, όπως αποτυπώνεται και στη σημαντική αύξηση των εξόδων για το έργο το 2021 (€32εκ έναντι €9εκ το 2020), ενώ εξελίξεις υπάρχουν και στα υπόλοιπα μέτωπα της εταιρείας για έργα υποδομών και νέες επιχειρηματικές συμφωνίες.
Οι νέες προοπτικές
Σχολιάζοντας τα οικονομικά αποτελέσματα Έτους 2021 ο Διευθύνων Σύμβουλος του ομίλου LAMDA Development κ. Οδυσσέας Αθανασίου δήλωσε σχετικά:
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
«Το 2021 ήταν για τη LAMDA Development μια κομβική χρονιά καθώς με αφετηρία την απόκτηση της ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε., παρουσιάσαμε τα έργα-ορόσημα του Ελληνικού και παραδώσαμε στο κοινό, σε χρόνο ρεκόρ, ένα πρώτο μέρος του Πάρκου. Ξεκινάμε άμεσα έργα ιδιαίτερα σημαντικά όπως οι υποδομές και το νέο κτίριο που θα στεγάσει τα σωματεία ΑμΕΑ, ενώ εντός του 2022 θα ξεκινήσει και ο παραθαλάσσιος οικιστικός ουρανοξύστης. Συγχρόνως συνάπτουμε νέες σημαντικές επιχειρηματικές συνεργασίες όπως αυτή με τη Brook Lane Capital για την από κοινού ανάπτυξη υπερσύγχρονου πύργου μικτής χρήσης. Μια επίσης ιδιαίτερα σημαντική συνεργασία είναι αυτή με την κοινοπραξία των διεθνούς φήμης και εμπειρίας εταιρειών Mace-Jacobs στην οποία αναθέσαμε το ρόλο του Συμβούλου Διαχείρισης Κατασκευής Κτιριακών Έργων. Την ίδια στιγμή, τα εμπορικά μας κέντρα είναι σε τροχιά ανάκαμψης στα προ-πανδημίας επίπεδα με τη σταδιακή άρση των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Παρά τις οικονομικές επιπτώσεις της γεωπολιτικής κρίσης είμαστε αισιόδοξοι για την πορεία των εμπορικών μας κέντρων και προχωράμε σταθερά στην υλοποίηση των έργων του Ελληνικού».
Lamda Development: Τα δημοσιευμένα οικονομικά αποτελέσματα
Η Καθαρή Αξία Ενεργητικού (NAV) της Εταιρείας την 31.12.2021 ανήλθε σε €1.362εκ (ήτοι €7,73 ανά μετοχή), αυξημένη κατά 24% έναντι της 31.12.2020.
Επισημαίνεται ότι τόσο τα οικονομικά αποτελέσματα της Εταιρείας όσο και η Καθαρή Αξία Ενεργητικού (NAV) περιλαμβάνουν τη θετική επίπτωση ποσού €316εκ που προήλθε από την επανεκτίμηση, από ανεξάρτητο εκτιμητή, της αξίας των Επενδυτικών Ακινήτων που περιλαμβάνονται στην ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε.
Σε επίπεδο λειτουργικής κερδοφορίας, τα ενοποιημένα κέρδη EBITDA, προ αποτιμήσεων του επενδυτικού χαρτοφυλακίου, ανήλθαν σε €40εκ παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση 65% έναντι του 2020. Η εν λόγω αύξηση προέκυψε λόγω (α) της σημαντικής ενίσχυσης της λειτουργικής κερδοφορίας EBITDA των Εμπορικών Κέντρων κατά τη διάρκεια του Β’ Εξαμήνου 2021 (Ιούλιος-Δεκέμβριος 2021), η οποία υπερκάλυψε τις αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας που καταγράφηκαν κατά το Α’ Εξάμηνο 2021 και (β) της θετικής επίπτωσης από την πλήρη ενοποίηση της Μαρίνας Φλοίσβου για το σύνολο του έτους και της συνεισφοράς της Μαρίνας Αγ. Κοσμά κατά το Β’ Εξάμηνο 2021.
The Mall Athens – Golden Hall – Mediterranean Cosmos
Επισημαίνεται ότι για το σύνολο του έτους 2021 η λειτουργική κερδοφορία EBITDA των Εμπορικών Κέντρων επιβαρύνθηκε σημαντικά λόγω (α) της αναστολής λειτουργίας τους για συνολική περίοδο περίπου 3 μηνών και (β) της νομοθετικά προβλεπόμενης παροχής μειώσεων στα μισθώματα των καταστηματαρχών/μισθωτών για συνολική περίοδο 6 μηνών (Ιανουάριος-Ιούνιος) με μείωση ενοικίων κατά ποσοστό 40% . Επισημαίνεται ότι τα κέρδη EBITDA των Εμπορικών Κέντρων το 2021 διαμορφώθηκαν περίπου €19εκ χαμηλότερα έναντι της ιστορικά υψηλής λειτουργικής κερδοφορίας το 2019, που ήταν €64εκ.
Τα κέρδη EBITDA των Εμπορικών Κέντρων το Δ’ Τρίμηνο 2021 ανήλθαν σε €14εκ, έναντι €5εκ την αντίστοιχη περίοδο το 2020. Να σημειωθεί όμως ότι την περίοδο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 2020 τα Εμπορικά Κέντρα παρέμειναν ουσιαστικά κλειστά, καθιστώντας τη σύγκριση πρακτικά άνευ αντικειμένου. Αξίζει να τονιστεί ότι τα κέρδη EBITDA των Εμπορικών Κέντρων το Δ’ Τρίμηνο 2021 διαμορφώθηκαν μόλις €2,5εκ χαμηλότερα από τα ιστορικά υψηλά επίπεδα λειτουργικής κερδοφορίας της αντίστοιχης περιόδου το 2019, παρά τις αντίξοες συνθήκες που επικράτησαν στην αγορά λόγω της εμφάνισης νέας πιο μεταδοτικής μετάλλαξης της πανδημίας (Όμικρον) και της εφαρμογής αυστηρότερων μέτρων για τον περιορισμό της διασποράς του κορονοιού.
Επισημαίνεται ότι η Εταιρεία, εν μέσω της κρίσης της πανδημίας, διαπραγματεύτηκε νέες ή προχώρησε σε ανανεώσεις συμβάσεων εμπορικής συνεργασίας με οικονομικούς όρους αντίστοιχους της προ κρίσης Covid-19 πανδημίας, ενισχύοντας την αξία των Εμπορικών Κέντρων. Η αξία των Εμπορικών Κέντρων ανήλθε σε €872εκ την 31.12.2021, όπως προκύπτει από την αποτίμηση του ανεξάρτητου εκτιμητή (Savills), αυξημένη κατά περίπου €17εκ (+2%) έναντι της αντίστοιχης αξίας την 31.12.2020.
Βασικοί δείκτες των Εμπορικών Κέντρων το 2021:
- Η μέση πληρότητα των Εμπορικών Κέντρων το 2021 παρέμεινε αμετάβλητη έναντι της προ-πανδημίας περιόδου, σε επίπεδα περίπου 99%.
- Ο συνολικός κύκλος εργασιών των καταστημάτων των Εμπορικών Κέντρων κατέγραψε σημαντική αύξηση 36% έναντι του 2020.
- Η μέση δαπάνη ανά επισκέπτη αυξήθηκε 26% έναντι του 2020.
- Ο συνολικός αριθμών επισκεπτών στα Εμπορικά Κέντρα αυξήθηκε 8% έναντι του 2020.
Ειδικότερα, κατά το Β’ Εξάμηνο 2021 (Ιούλιος-Δεκέμβριος), μετά και την άρση των περιοριστικών μέτρων click-inside/click-away στο λιανεμπόριο (15.05.2021):
- Ο συνολικός κύκλος εργασιών των καταστημάτων των Εμπορικών Κέντρων σχεδόν διπλασιάστηκε (+95%) έναντι της αντίστοιχης περιόδου το 2020. Για την εν λόγω περίοδο, ο κύκλος εργασιών των καταστημάτων διαμορφώθηκε σε επίπεδα μόλις 10% χαμηλότερα από τα ιστορικά υψηλά επίπεδα του 2019 (προ-πανδημίας).
- Η μέση δαπάνη ανά επισκέπτη αυξήθηκε 8% έναντι της αντίστοιχης περιόδου το 2020.
- Ο συνολικός αριθμών επισκεπτών στα Εμπορικά Κέντρα κατέγραψε σημαντική αύξηση (+80%) έναντι της αντίστοιχης περιόδου το 2020.
Αναφορικά με την επίπτωση του έργου Ελληνικού στα αποτελέσματα του Ομίλου, επισημαίνονται τα εξής:
- Προέκυψε κέρδος €316εκ από την επανεκτίμηση της αξίας των Επενδυτικών Ακινήτων της ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε. από ανεξάρτητο εκτιμητή.
- Τα ενοποιημένα κέρδη EBITDA επιβαρύνθηκαν με συνολικά έξοδα για το έργο του Ελληνικού ύψους €32εκ καθώς η Εταιρεία από τα τέλη Ιουνίου 2021 έχει επιταχύνει σημαντικά τους ρυθμούς προετοιμασίας και υλοποίησης του στρατηγικού σχεδίου της για το έργο του Ελληνικού.
Τα έργα στο Ελληνικό
Μέχρι και τη δημοσίευση των Οικονομικών Αποτελεσμάτων υπήρξαν σημαντικές εξελίξεις σχετικά με το έργο του Ελληνικού:
- Ολοκληρώθηκαν οι μελέτες (α) για την κύρια φάση κατασκευής των υποδομών, (β) για το Μητροπολιτικό Πάρκο και τις αθλητικές εγκαταστάσεις, (γ) για την ανάπλαση και τη διαμόρφωση της παραλίας.
- Είναι σε εξέλιξη (σε διάφορα στάδια) οι μελέτες του Πύργου Κατοικιών της Μαρίνας, των αναπτύξεων εντός του Επιχειρηματικού Κέντρου («Commercial Hub») στην περιοχή της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, της εμπορικής ανάπτυξης στη Μαρίνα Αγ. Κοσμά και των υπόλοιπων οικιστικών αναπτύξεων στο παράκτιο μέτωπο.
Αναφορικά με τις εργασίες κατεδάφισης συγκεκριμένων κτισμάτων, στα τέλη Μαΐου 2022 θα έχει ολοκληρωθεί το 80% του συνολικού όγκου των κτιρίων προς κατεδάφιση. Το υπόλοιπο 20% του όγκου των κτιρίων θα κατεδαφιστεί κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών έργων υποδομών της Α’ Φάσης του έργου.
Επιπρόσθετα, το Δεκέμβριο 2021 η Εταιρεία επέλεξε την κοινοπραξία των διεθνούς φήμης και εμπειρίας εταιρειών Mace και Jacobs ως ανάδοχο για το ρόλο του Συμβούλου Διαχείρισης Κατασκευής Κτιριακών Έργων (Project Management Consultant for Buildings).
Έργα Υποδομών
Η Εταιρεία ανακοίνωσε την 11.03.2022 την ανάδειξη του ομίλου AVAX Α.Ε. ως Κύριου Αναδόχου για τα κατασκευαστικά έργα υποδομών της Α’ Φάσης του έργου. Οι σχετικές εργασίες ξεκίνησαν και θα συνεχιστούν έως τον Σεπτέμβριο 2025 με τη σταδιακή παράδοση των σχετικών έργων υποδομών. Ανάμεσα στα έργα υποδομών περιλαμβάνεται το εκτεταμένο οδικό δίκτυο, περιλαμβανομένης της υπογειοποίησης και του ανισόπεδου κόμβου της Λεωφόρου Ποσειδώνος, καθώς και η κατασκευή δικτύων κοινής ωφέλειας για την εξυπηρέτηση όλων των αναπτύξεων που προβλέπονται κατά την Α’ Φάση του έργου.
Νέες Επιχειρηματικές Συμφωνίες
Στο πλαίσιο της εφαρμογής του επιχειρηματικού σχεδίου για την ανάπτυξη του έργου, η Εταιρεία ανακοίνωσε πρόσφατα τις ακόλουθες νέες σημαντικές επιχειρηματικές συμφωνίες:
Το Δεκέμβριο 2021 υπεγράφη Μνημόνιο Συνεργασίας (MoU) με την Τράπεζα Eurobank Α.Ε. δυνάμει του οποίου τα μέρη θα εξετάσουν την απόκτηση από την Τράπεζα Eurobank Α.Ε. οικοπέδου (εμβαδού περίπου 18χιλ τ.μ.), χωροθετημένου εντός του Επιχειρηματικού Κέντρου («Commercial Hub») στην περιοχή της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, εντός του οποίου θα αναπτυχθεί, υπό την επίβλεψη και διαχείριση κατασκευής της ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε., υψηλό κτήριο (πύργος – tower) αμιγούς χρήσης γραφείων συνολικού εμβαδού 40.000 τ.μ.
Τον Ιανουάριο 2022 υπεγράφη Συμφωνία Πλαίσιο (Framework Agreement) με εταιρεία του ομίλου BROOK LANE CAPITAL για την ανάπτυξη υπερσύγχρονου πύργου μικτής χρήσης («Mixed Use Tower»), εντός του Επιχειρηματικού Κέντρου («Commercial Hub») στην περιοχή της Λεωφόρου Βουλιαγμένης. Ο πύργος μικτής χρήσης («Mixed Use Tower») θα αποτελείται από χώρους γραφείων, πολυτελές ξενοδοχείο και κατοικίες. Η ανάπτυξη θα γίνει μέσω εταιρείας ειδικού σκοπού, στο μετοχικό κεφάλαιο της οποίας θα συμμετέχουν εταιρεία του ομίλου BROOK LANE CAPITAL και η ΕΛΛΗΝΙΚΟ Α.Ε., σε ποσοστό 70% και 30% αντίστοιχα. Η συνολική επένδυση εκτιμάται σε €200εκ.
Προκαταβολές Πελατών για τη μελλοντική απόκτηση Οικιστικών Αναπτύξεων
Αναφορικά με τις κρατήσεις κατοικιών–διαμερισμάτων για τη μελλοντική απόκτηση διαμερισμάτων επί του Πύργου Κατοικιών της Μαρίνας αλλά και των Παραλιακών Βιλών, τα δυνητικά μελλοντικά έσοδα που αντιστοιχούν στις κατατεθειμένες προκαταβολές πελατών μέχρι στιγμής ξεπερνούν κατά πολύ τις αρχικές εκτιμήσεις της Εταιρείας.
Για τα διαμερίσματα του Πύργου Κατοικιών της Μαρίνας, έχουν ήδη κατατεθεί προκαταβολές πελατών για περίπου ¾ της πωλούμενης επιφάνειας, οι οποίες αντιστοιχούν σε δυνητικά μελλοντικά έσοδα ύψους €374εκ, με την ολοκλήρωση των αντίστοιχων αγοραπωλησιών.
Για τις Βίλες, έχουν κατατεθεί προκαταβολές πελατών για όλα τα οικόπεδα, με τα αντίστοιχα δυνητικά μελλοντικά έσοδα από την πώληση των οικοπέδων να υπολογίζονται σε €190εκ, με την ολοκλήρωση των αντίστοιχων αγοραπωλησιών. Το κόστος κατασκευής αναλαμβάνεται από τους αγοραστές των οικοπέδων, ενώ τα σχέδια και η επίβλεψη της κατασκευής από την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ.
Για τα συγκροτήματα πολυτελών κατοικιών / διαμερισμάτων (condos) στο παραλιακό μέτωπο, ξεκίνησαν στα τέλη Φεβρουαρίου 2022 οι σχετικές επαφές με ενδιαφερόμενους αγοραστές, με το ενδιαφέρον να είναι ιδιαίτερα ισχυρό από την πλευρά τους. Παρά τη σύντομη διάρκεια των επαφών με δυνητικούς αγοραστές, έχουν ήδη κατατεθεί προκαταβολές πελατών που αντιστοιχούν σε δυνητικά μελλοντικά έσοδα ύψους €42εκ, τα οποία αποτελούν περίπου 15% των συνολικών εκτιμώμενων μελλοντικών εσόδων από τις εν λόγω οικιστικές αναπτύξεις.
Επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19
Η πανδημία COVID-19 συνέχισε να επηρεάζει τις δραστηριότητες των Εμπορικών Κέντρων και το 2021. Τα κέρδη EBITDA των Εμπορικών Κέντρων το 2021 διαμορφώθηκαν κατά περίπου €19εκ χαμηλότερα έναντι του 2019 (προ-πανδημίας), λόγω της αναστολής λειτουργίας των Εμπορικών Κέντρων, της νομοθετικά προβλεπόμενης παροχής μειώσεων στα μισθώματα καθώς και των περιοριστικών μέτρων που ελήφθησαν για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας. Τα κέρδη EBITDA των Εμπορικών Κέντρων το 2021 ενισχύθηκαν σημαντικά κατά περίπου €8,5εκ έναντι του 2020, επιτυγχάνοντας επιταχυνόμενους ρυθμούς ανάκαμψης, ιδιαίτερα κατά το Β’ Εξάμηνο του 2021, στα προ-πανδημίας (2019) επίπεδα.
Παρά την άρση των περιοριστικών μέτρων click-inside/click-away στη λειτουργία των καταστημάτων από τα μέσα Μαΐου 2021 (15.05.2021), η εμφάνιση της νέας πιο μεταδοτικής μετάλλαξης του κορονοιού, Όμικρον, από το Νοέμβριο 2021, οδήγησε τις αρχές στην εκ νέου εφαρμογή μέτρων για τον περιορισμό της διασποράς της πανδημίας, τα οποία επηρέασαν αρνητικά την αγορά του λιανεμπορίου. Κατά τη διάρκεια της περιόδου Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 2021 παρατηρήθηκε επιβράδυνση του ρυθμού ανάκαμψης στα προ-πανδημίας επίπεδα (2019) τόσο για τις πωλήσεις καταστημάτων όσο και για τον αριθμό των επισκεπτών στα Εμπορικά Κέντρα.
Επιπτώσεις των πληθωριστικών πιέσεων και της ενεργειακής κρίσης (πόλεμος στην Ουκρανία)
Αναφορικά με τις πληθωριστικές πιέσεις που παρατηρούνται στις διεθνείς αγορές και στην Ελλάδα, τα έσοδα της Εταιρείας από μισθώματα είναι στην πλειοψηφία τους συνδεδεμένα με ρήτρα αναπροσαρμογής σε σχέση με την μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή (ΔΤΚ). Η εν λόγω ρήτρα αναπροσαρμογής μεταφράζεται σε περιθώριο που ανέρχεται περίπου σε 1,5-2 ποσοστιαίες μονάδες πλέον του επίσημου δείκτη τιμών καταναλωτή.
Το σημαντικά αυξημένο κόστος ενέργειας, που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα στις διεθνείς αγορές και στην Ελλάδα λόγω της ενεργειακής κρίσης, δεν επηρέασε τα λειτουργικά έξοδα των Εμπορικών Κέντρων το 2021 λόγω των «κλειδωμένων» τιμών ενέργειας βάσει συμφωνιών με τους αντίστοιχους παρόχους για όλο το 2021 και μέχρι τη λήξη των υφιστάμενων συμβολαίων στα τέλη Απριλίου 2022. Σύμφωνα με τα εν λόγω υφιστάμενα συμβόλαια, το ετήσιο μεταβλητό κόστος ενέργειας για τα Εμπορικά Κέντρα ανέρχεται σε περίπου €2εκ. Το μεγαλύτερο μέρος του εν λόγω κόστους αφορά κοινόχρηστους χώρους στα Εμπορικά Κέντρα, το οποίο αναλαμβάνουν οι καταστηματάρχες/μισθωτές. Ο Όμιλος LAMDA Development θα προχωρήσει το αμέσως επόμενο διάστημα σε ανοιχτό μειοδοτικό διαγωνισμό προς κάλυψη των αναγκών του σε ηλεκτρική ενέργεια. Λόγω των πολύ υψηλών τιμών στην χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού, ο Όμιλος εξετάζει όλα τα ενδεχόμενα ώστε η επιβάρυνση να είναι όσο το δυνατόν μικρότερη για τον ίδιο τον Όμιλο αλλά και για τους πελάτες/συνεργάτες του στα ακίνητα του.
Αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις τρέχουσες γεωπολιτικές εξελίξεις, αξίζει να σημειωθεί ότι (α) η Εταιρεία δεν διαθέτει θυγατρικές ή/και άλλες επενδύσεις στη Ρωσία/Ουκρανία, (β) στα Εμπορικά Κέντρα δεν υφίστανται καταστηματάρχες/μισθωτές που να προέρχονται από τις εν λόγω χώρες και (γ) δεν υφίστανται πελάτες προερχόμενοι από τις εν λόγω χώρες που να έχουν καταθέσει προκαταβολές για τη μελλοντική απόκτηση διαμερισμάτων επί του Πύργου Κατοικιών της Μαρίνας αλλά και των οικοπέδων των Παραλιακών Βιλών.
