Ένα μικρό «θαύμα» στον τομέα βιώσιμης ανάπτυξης πέτυχε η Τήλος, αποδεικνύοντας ότι ο στόχος για μηδενικά απόβλητα μπορεί να επιτευχθεί. Το ακριτικό νησί των Δωδεκανήσων, καταγράφει ρεκόρ ανακύκλωσης με ποσοστό που ανέρχεται στο 85%, ξεπερνώντας και σε χρόνο και σε ποσοστά τους στόχους που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην ανακύκλωση των απόβλητων συσκευασιών και την επαναχρησιμοποίηση τους.
Η Τήλος είναι το πρώτο νησί στον κόσμο που πέτυχε 100% εκτροπή από την ταφή των αποβλήτων. Οι μεγάλοι κάδοι απορριμμάτων αποσύρθηκαν και στη θέση του ΧΥΤΑ λειτούργησε το Κέντρο Κυκλικής Καινοτομίας, όπου γίνεται διαλογή κι αξιοποίηση των αποβλήτων με τον καλύτερο κι αποδοτικότερο τρόπο.
Η περίπτωση της Τήλου, αποτελεί φωτεινό παράδειγμα, που δείχνει το δρόμο προς τη βιώσιμη ανάπτυξη, λειτουργώντας υποδειγματικά για την κυκλική διαχείριση των αποβλήτων και για άλλες περιοχές της Ελλάδας. Λέξεις κλειδιά για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι η θέληση και η συνεργασία.
Το ξεκίνημα και ο στόχος
Η επιτυχία του εγχειρήματος για μηδενικά απόβλητα στην Τήλο χρειάστηκε μόλις ελάχιστους μήνες. Ήταν Ιούνιος του 2021, όταν η ομάδα της Polygreen κι ο ιδρυτής της εταιρείας Αθανάσιος Πολυχρονόπουλος, επισκέφθηκαν το νησί, για να παρουσιάσουν στους κατοίκους το πρόγραμμα Just Go Zero Tilos. Η τοπική κοινωνία ήταν δεκτική για να ενημερωθεί και να συμμετάσχει και οι κάτοικοι απέδειξαν έμπρακτα την πρόθεσή τους για αλλαγές προς το καλύτερο.
Για πρώτη φορά το Just Go Zero Tilos παρουσιάστηκε σε ανοιχτή εκδήλωση, με ομιλίες των Υπουργών Επικρατείας, κυρίου Άκη Σκέρτσου και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κυρίου Κώστα Σκρέκα.
Με συνεχή ενημέρωση και υποστήριξη της τοπικής κοινότητας, μέσα από δράσεις ευαισθητοποίησης και εκπαιδεύσεις που έγιναν σε κάθε επιχείρηση και σε κάθε νοικοκυριό του νησιού, οι κάτοικοι και οι επιχειρήσεις συμμετείχαν ενεργά στο πρόγραμμα.
H προσέγγιση αυτή, συνετέλεσε σημαντικά στην αλλαγή στάσης και αντίληψης της τοπικής κοινότητας για τα απόβλητα, κάτι που αποτυπώθηκε στην εντυπωσιακή ανταπόκρισή τους στις νέες πρακτικές που έφερε το Just Go Zero Tilos.
Η διαδικασία στην πράξη
Στη βάση της λύσης του Just Go Zero είναι η σωστή διαλογή των αποβλήτων στην πηγή, για την επίτευξη της οποίας διατέθηκε σε κάθε νοικοκυριό και επιχείρηση της Τήλου ειδικός εξοπλισμός για τη χωριστή συλλογή τους. Η συλλογή των διαχωρισμένων αποβλήτων γίνεται πόρτα-πόρτα, στις μέρες που καθορίζονται και επικοινωνούνται από τον Δήμο, και εντατικοποιούνται τη θερινή περίοδο που αυξάνονται δραστικά οι επισκέπτες στο νησί.
Στη συνέχεια τα απόβλητα μεταφέρονται στο Κέντρο Κυκλικής Καινοτομίας που αντικατέστησε τον ΧΥΤΑ και εξοπλίστηκε με σύγχρονα μηχανήματα και τεχνολογικές εφαρμογές. Εκεί γίνεται η περαιτέρω διαλογή και προετοιμασία των αποβλήτων για ανακύκλωση, κομποστοποίηση ή ενεργειακή αξιοποίηση. Το πρόγραμμα υποστηρίζεται από ειδική καινοτόμο πλατφόρμα, η οποία καταγράφει τον όγκο των αποβλήτων που συλλέγονται στις τρεις βασικές κατηγορίες του Προγράμματος (ανακυκλώσιμα, μη ανακυκλώσιμα και οργανικά) ανά νοικοκυριό και συνολικά. Μέσα από την πλατφόρμα, κάτοικοι και επιχειρήσεις μπορούν να γνωρίζουν την ποσότητα των υλικών που ανακυκλώνουν, σε πραγματικό χρόνο. H ενημέρωση με τα δεδομένα αυτά τους δίνει επιπλέον κίνητρο να επιτύχουν ολοένα και υψηλότερα ποσοστά ανακύκλωσης.
Το ολοκληρωμένο πρόγραμμα κυκλικής διαχείρισης αποβλήτων περιλαμβάνει συνολικά 25 ροές: Πλαστικά, χαρτί συσκευασίας, έντυπο χαρτί, αλουμίνιο, τετραπάκ, μεταλλικά δοχεία, αποτσίγαρα, κάψουλες καφέ, μαγειρικό λάδι, σπρέι, λαμπτήρες, γυαλί, τόνερ, μπαταρίες, καπάκια PP, συσκευασίες φαρμάκων, φελιζόλ, ρούχα, ηλεκτρικές συσκευές, οργανικά, μη ανακυκλώσιμα, πάνες, αντικείμενα για επαναχρησιμοποίηση και ξύλινη συσκευασία.
Τα απόβλητα γίνονται τέχνη
Το Just Go Zero Tilos προβλέπει επίσης την αξιοποίηση ειδικών ρευμάτων αποβλήτων. Οι παλιές συσκευές ή τα μικρά έπιπλα, μεταφέρονται στο νέο Κέντρο Δημιουργικής Αξιοποίησης Υλικών για να επισκευαστούν ή να γίνουν πρώτη ύλη για καλλιτεχνική δημιουργία. Το αμέσως επόμενο διάστημα, στο Κέντρο θα φιλοξενηθούν οι καλλιτέχνες The New Raw και Hypercompf, οι οποίοι θα αναδείξουν στην πράξη την έννοια του upcycling και της κυκλικότητας μέσα από καλλιτεχνικές δημιουργίες και εικαστικές εγκαταστάσεις εμπνευσμένες από τον τοπικό χαρακτήρα.
Στην Τήλο λειτουργεί πλέον μόνιμα το «Point Zero» ως σταθερό σημείο πληροφόρησης για το Πρόγραμμα, όπου κάτοικοι και επισκέπτες μπορούν να απευθύνονται για οδηγίες προκειμένου να χρησιμοποιούν και να αξιοποιούν σωστά το σύστημα, τον εξοπλισμό και τις υποδομές του Just Go Zero. Μακροπρόθεσμα στο «Zero Point» θα εκτίθενται έργα και δημιουργίες από το Κέντρο Δημιουργικής Αξιοποίησης Υλικών.
Να σημειωθεί, ότι το έργο χρηματοδοτείται και υποστηρίζεται εξ ολοκλήρου με τεχνολογία και τεχνογνωσία από την Polygreen και υλοποιείται σε συνεργασία με τον Δήμο Τήλου, με την έγκριση της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Το Πρόγραμμα δημιούργησε ήδη 10 θέσεις εργασίας στο νησί.
Οι προοπτικές
Στο πλαίσιο της επίσημης παρουσίασης του προγράμματος ο κ. Αθανάσιος Πολυχρονόπουλος αναφέρθηκε στο Πρόγραμμα ως παράδειγμα εφαρμοσμένης λύσης και τεχνογνωσίας που θα μπορούσε να μεταφερθεί και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, να αλλάξει ριζικά την αντίληψη και τις πρακτικές πολιτών και επιχειρήσεων και τελικά να συμβάλλει στην εξάλειψη της έννοιας του αποβλήτου όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Όπως είπε: “Στην Τήλο εγκαινιάζουμε τον πολιτισμό που θα ονομαστεί από τους ιστορικούς του μέλλοντος ως πολιτισμός των νησιών του Νοτίου Αιγαίου. Ενός πολιτισμού με 100% εκτροπή από ταφή, πλήρη κυκλική διαχείριση όλων των υλικών και, το σημαντικότερο, μια εντελώς νέα αντίληψη ζωής. Σε αυτόν το νέο πολιτισμό η έννοια του απόβλητου θα συναντιέται μόνο σε μουσειακούς χώρους”.
Από την πλευρά της η Δήμαρχος Τήλου, κυρία Μαρία Καμμά – Αλιφέρη ανέφερε: Με το Just Go Zero Tilos, που έρχεται σε συνέχεια του ευρωπαϊκού έργου για την ενεργειακή αυτονομία του νησιού, η Τήλος γίνεται παράδειγμα εφαρμογής πράσινης καινοτομίας και αποκομίζει πολλαπλά οφέλη: Καθαρότερο περιβάλλον που βοηθά κατοίκους και επιχειρήσεις να ζουν μια καλύτερη καθημερινότητα και μεγαλύτερη απήχηση ως σύγχρονος διεθνής ταξιδιωτικός προορισμός, όπου η βιωσιμότητα μετατρέπεται σε συγκριτικό πλεονέκτημα και προσελκύει περισσότερους επισκέπτες με περιβαλλοντική συνείδηση.
