ΕΛΕΤΑΕΝ – ΕΣΗΑΠΕ: Τα τρία «κλειδιά» για την βιώσιμη πράσινη μετάβαση

Σε τρεις κομβικές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά για τη θωράκιση της πράσινης μετάβασης στη χώρα μας, αναφέρθηκαν κατά τη διάρκεια ενημερωτικής συνάντησής τους με δημοσιογράφους, ο ΕΣΗΑΠΕ και η ΕΛΕΤΑΕΝ.

Συγκεκριμένα αναφέρθηκαν:

1. Στην ορθολογική επικαιροποίηση του ενεργειακού σχεδιασμού σε σχέση με τις ΑΠΕ, στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αναθεώρησης του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) 2021 – 2030 και στη διαμόρφωση και ανάληψη των κατάλληλων μέτρων για την άμεση εφαρμογή του.
2. Στην ανάγκη για ταχεία, ουσιαστική και όχι απλά προσχηματική εφαρμογή -ή αποφυγή εφαρμογής- της αδειοδοτικής νομοθεσίας για τις ΑΠΕ, από τις γνωμοδοτούσες υπηρεσίες, και
3. Στη ριζική αντιμετώπιση της κάθε είδους παραπληροφόρησης και διασποράς ανακριβειών και σκόπιμων ψευδών για τις ΑΠΕ (fake news).

Αυτές είναι τρεις βασικές συνθήκες για τη συνέχιση της πράσινης ενεργειακής μετάβασης με βιώσιμο τρόπο προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας.

Η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) παρουσίασε επίσης τις πρωτοβουλίες της για την ενημέρωση του κοινού που έχει ξεκινήσει να «τρέχει» αυτή την περίοδο στο διαδίκτυο. Πρόκειται για:

• τρία banners και ένα σύντομο video για την κατάρριψη του ψέματος ότι οι δασικές πυρκαγιές συνδέονται με τις ανεμογεννήτριες,
• την αναθεώρηση του εντύπου και του site της πρωτοβουλίας ask4wind με απαντήσεις σε όλους τους μύθους που κυκλοφορούν για την αιολική ενέργεια.

Αναλυτικότερα:

1. Αναθεωρημένος και ορθολογικός σχεδιασμός για την περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ

Η ενδιάμεση αναθεώρηση  του ΕΣΕΚ 2021-2030  θα πρέπει να διαμορφώσει και να διατυπώσει ορθολογικές διεξόδους και βιώσιμες λύσεις σε υπαρκτές δυσχέρειες και πιεστικά προβλήματα που έχουν προκύψει  κατά την  εξέλιξη της ενεργειακής μετάβασης και ιδιαίτερα στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.

Επισημαίνονται ενδεικτικά η όλο και συχνότερα εμφανιζόμενη υπερπροσφορά έναντι της ζήτησης – ιδιαίτερα κατά τις μεσημβρινές ώρες, οι προκύπτουσες περικοπές της παραγωγής ΑΠΕ και η συμφόρηση μεγάλου αριθμού αναπτυσσόμενων επενδυτικών σχεδίων στο στάδιο της χορήγησης όρων σύνδεσης στο δίκτυο.

Κατά την άποψη των συλλογικών φορέων μας, το υπό αναθεώρηση ΕΣΕΚ πρέπει να περιλαμβάνει ένα πολύ πιο ισορροπημένο μείγμα αιολικών – φωτοβολταϊκών – υδροηλεκτρικών, με αυξημένους στόχους για τα χερσαία αιολικά πάρκα. Η αναγκαιότητα αυτή έχει τεκμηριωθεί από διαδοχικές μελέτες που έχουν παρουσιαστεί σε ειδικές ενημερωτικές εκδηλώσεις κατά το προηγούμενο διάστημα.

Το ισορροπημένο μείγμα αιολικών – φωτοβολταϊκών – υδροηλεκτρικών οδηγεί σε ομαλότερη κατανομή της παραγωγής πράσινης ενέργειας μέσα στο 24ώρο, καθώς ευνοεί την αυξημένη ανανεώσιμη παραγωγή κατά τις μη μεσημβρινές ώρες, όταν δηλαδή  η ηλεκτρική ενέργεια δεν  περισσεύει και έχει μεγαλύτερη αξία. Γι’ αυτό συνιστά το πρώτο μέτρο ενεργειακής στρατηγικής για:

• την ελαχιστοποίηση των περικοπών πράσινης ενέργειας,
• τη μεγαλύτερη μείωση του κόστους για τους καταναλωτές,
• τη μετατροπή της χώρας σε εξαγωγό πράσινης ενέργειας.

Ως απαραίτητα μέτρα πολιτικής το υπό αναθεώρηση ΕΣΕΚ πρέπει επίσης να εμπεριέχει στις βασικές και άμεσες προτεραιότητές του, κατ’ ελάχιστον:

• την επείγουσα προώθηση της αποθήκευσης της ηλεκτρικής ενέργειας με βάση το βέλτιστο, διαχρονικά, μείγμα μπαταριών και αντλησιοταμίευσης, και κριτήρια την εξέλιξη του κόστους των τεχνολογιών, τις ανάγκες του συστήματος και την εγχώρια οικονομική ανάπτυξη,
• τον περαιτέρω εξηλεκτρισμό της οικονομίας, ιδιαίτερα στους τομείς των μεταφορών, της ψύξης-θέρμανσης, της βιομηχανίας, της χρήσης καυσίμων, κλπ.,
• την περαιτέρω επιτάχυνση της αναβάθμισης και της επέκτασης των ηλεκτρικών δικτύων και ιδιαίτερα των διεθνών διασυνδέσεων.

Οι περικοπές πράσινης ενέργειας πρέπει να είναι το έσχατο μέσο για τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας του ηλεκτρικού συστήματος. Η Πολιτεία πρέπει να οριστικοποιήσει άμεσα τις σχετικές αποφάσεις για το μόνιμο πλαίσιο των κανόνων περικοπών, με βάση τις επιταγές του Ευρωπαϊκού Κανονισμού (ΕΕ) 2019/943 για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.

2. Συνεπής και μη προσχηματική εφαρμογή της αδειοδοτικής  νομοθεσίας για τις επενδύσεις ΑΠΕ από τις αρμόδιες υπηρεσίες

Για να επιτευχθούν με βιώσιμο τρόπο οι ενεργειακοί και κλιματικοί στόχοι και να αποφευχθεί η μονοκαλλιέργεια των φωτοβολταϊκών, απαιτείται να «πατήσουμε γκάζι» στην ανάπτυξη αιολικών πάρκων.

Ενώ, όμως, η νομοθεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που αφορά στην αιολική ενέργεια έχει βελτιωθεί και βελτιώνεται συνεχώς, το μεγάλο πρόβλημα παραμένει στον τρόπο που οι διάφορες υπηρεσίες εφαρμόζουν (ή δεν εφαρμόζουν) αυτή τη νομοθεσία με διάφορα προσχήματα. Έτσι, στην πράξη  υπονομεύεται η ανάπτυξη με τρόπο άδικο, μονόπλευρο και ενίοτε παράλογο κατά των ανεμογεννητριών.

Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελούν τα αιτήματα βελτίωσης του σχεδιασμού υπό ανάπτυξη, αιολικών πάρκων που έχουν ήδη λάβει περιβαλλοντική άδεια. Τα αιτήματα αυτά αντιμετωπίζονται από γνωμοδοτούσες υπηρεσίες ως νέα και πολλές φορές λαμβάνουν αρνητική γνωμοδότηση, αγνοώντας την υφιστάμενη περιβαλλοντική άδεια και παρά το γεγονός ότι η αιτούμενη τροποποίηση οδηγεί σε μείωση του συνολικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος των έργων.

ΕΣΗΑΠΕ και ΕΛΕΤΑΕΝ ανέφεραν ότι το αδειοδοτικό αυτό ναρκοπέδιο συνδυάζεται με την εμφάνιση διαδοχικών μελετών, κρατικών πρωτοβουλιών ή και αποφάσεων σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, με τυφλούς οριζόντιους αποκλεισμούς εκτεταμένων περιοχών όπως π.χ. η πρωτοβουλία για τα «Απάτητα Βουνά» και οι υπό διαβούλευση Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες.

Οι δράσεις αυτές δεν έχουν λάβει υπόψη τους τα δεδομένα για τις πραγματικές επιπτώσεις των αιολικών πάρκων στο περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα, ούτε έχουν σταθμίσει τις επιπτώσεις που έχουν οι πρακτικές τους στην κοινωνία, στο κόστος ενέργειας και στην οικονομία.

3. Ριζική αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και της συνωμοσιολογίας για τις ΑΠΕ

Οι τοπικές κοινωνίες υπόκεινται σε συνεχή παραπλάνηση και παραπληροφόρηση για τις ΑΠΕ. Ειδικά κάθε καλοκαίρι κάνουν την εμφάνισή τους οι γνωστές πλέον, ανυπόστατες και «βρώμικες» θεωρίες που προσπαθούν να συνδέσουν τις δασικές πυρκαγιές με τις ανεμογεννήτριες.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της ΕΛΕΤΑΕΝ που εκπονήθηκε με βάση δημόσια διαθέσιμα γεωχωρικά δεδομένα, το σύνολο των αιολικών πάρκων που είναι εγκατεστημένα σε αναδασωτέες εκτάσεις -είτε εγκαταστάθηκαν πριν την πυρκαγιά είτε κάποια στιγμή μετά από αυτή- καταλαμβάνει κάτω από το 0,06% των εκτάσεων αυτών. Καταρρίπτεται δηλαδή από τα πραγματικά δεδομένα, η ανακριβής υπόνοια που διακινείται στο διαδίκτυο ότι «όπου καίγεται μια έκταση, φυτρώνουν ανεμογεννήτριες».

Πέραν των ποσοτικών αυτών στοιχείων, μερικές βασικές αλήθειες είναι:

• Η εγκατάσταση ανεμογεννητριών επιτρέπεται, υπό όρους, εντός δασικών εκτάσεων σύμφωνα με το Σύνταγμα, το νόμο και το Συμβούλιο της Επικρατείας. Δεν υπάρχει επομένως κανένας λόγος να καταστραφεί η δασική έκταση για να γίνει κάτι που ήδη επιτρέπεται.
• Αντίθετα, η καταστροφή μιας δασικής έκτασης από πυρκαγιά δυσκολεύει, αδειοδοτικά και κατασκευαστικά, την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών και των συνοδών τους έργων και δεν προσφέρει πλεονέκτημα (οικονομικό, τεχνικό ή άλλο) κατά την κατασκευή ή τη λειτουργία.
• Τα αιολικά πάρκα συμβάλλουν στην προστασία του τοπικού δασικού περιβάλλοντος. Για παράδειγμα, στο κείμενο με τις Απαντήσεις σε Ερωτήσεις που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της ΕΛΕΤΑΕΝ, περιλαμβάνονται παραδείγματα όπου η οδοποιία των αιολικών πάρκων χρησιμοποιήθηκε για την κατάσβεση παρακείμενων πυρκαγιών.
• Τα αιολικά πάρκα υποχρεούνται και εκτελούν αναδάσωση ίσης έκτασης με αυτή που καταλαμβάνουν ή ισοδύναμα δασοτεχνικά έργα σε περιοχές που υποδεικνύουν οι δασικές αρχές. Οι αναδασώσεις αυτές είναι επιπρόσθετες των αποκαταστάσεων των εδαφών στις θέσεις εγκατάστασής τους.

Όλα αυτά παρουσιάζει και αναλύει η νέα ενημερωτική καμπάνια που τρέχει η ΕΛΕΤΑΕΝ στο διαδίκτυο σε συνδυασμό με την πρωτοβουλία ask4wind.