Ελάχιστες είναι οι εξαιρέσεις που προβλέπονται. Ο κόφτης που μπορεί να φτάνει κάθε χρόνο ακόμη και τα 3,6 δισεκατομμύρια! Σε αυτόν περιλαμβάνονται σχεδόν τα πάντα. Μισθοί και συντάξεις μπαίνουν ψηλά στη λίστα με τις περικοπές.
Στον κόφτη προβλέπεται μάλιστα ότι το κράτος θα κρατάει ένα ποσό, από τις προβλεπόμενες δαπάνες στα “αδιάθετα” έτσι ώστε να υπάρχει ένα μικρό μαξιλάρι.
Σύμφωνα με την τροπολογία, οι περικοπές θα είναι έως το 2% του ΑΕΠ κάθε έτους, ανάλογα με το ύψος της απόκλισης έναντι των στόχων. Ταυτόχρονα, ένα ποσοστό 10% επί του συνόλου των κρατικών δαπανών, πέραν των κατηγοριών που εξαιρούνται, θα διατηρούνται ως «μαξιλάρι» και δεν διατίθενται έως την 1η Ιουλίου κάθε έτους. Ο «κόφτης» δεν θα ενεργοποιείται για αποκλίσεις έως το 0,25% του ΑΕΠ, ή σε περιπτώσεις ανωτέρας βίας και φυσικών καταστροφών.
Σύμφωνα με την τροπολογία, έως τις 10 Μαΐου κάθε έτους ο υπουργός Οικονομικών συντάσσει έκθεση που δημοσιεύεται στο ΦΕΚ και κοινοποιείται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στην έκθεση, θα διαπιστώνονται η αρνητική απόκλιση και το εύρος της, και θα αποτυπώνεται σε ποσό το συνολικό ύψος των μέτρων που πρέπει να ληφθούν. Σε ειδικό παράρτημα της έκθεσης θα προσδιορίζονται όλες οι κατηγορίες των δαπανών του προϋπολογισμού επί των οποίων θα εφαρμόζεται η αυτόματη δημοσιονομική προσαρμογή καθώς και το επιβαλλόμενο ποσοστό περιορισμού των δαπανών.
Στη συνέχεια, έως την 31η Μαΐου θα πρέπει να έχει εκδοθεί, μετά από πρόταση του υπουργού Οικονομικών, το Προεδρικό Διάταγμα με το οποίο θα περιορίζεται η εκτέλεση του προϋπολογισμού με μείωση δαπανών που θα ορίζονται σε αυτό. Εάν παρέλθει αυτή η προθεσμία και δεν έχει εκδοθεί το Π.Δ., η δημοσιονομική προσαρμογή θα επέρχεται αυτόματα από την 1η Ιουνίου του ιδίου έτους, με μείωση κατά ίσο ποσοστό του συνόλου των δαπανών όλων των κατηγοριών του εκτελούμενου προϋπολογισμού. Αυτή η κατηγορία των μέτρων θα ισχύει τουλάχιστον έως την 31η Μαΐου του επομένου έτους, εφόσον αυτά δεν αντικατασταθούν με άλλα μέτρα, μόνιμου χαρακτήρα, με το προσχέδιο προϋπολογισμού του επόμενου έτους. Από τη μείωση θα εξαιρούνται, κυρίως:
* Δαπάνες απορρέουσες από αξιώσεις ιδιωτών από την εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων
* Λειτουργικές δαπάνες του Δημοσίου (ύδρευσης, ηλεκτρικής ενέργειας, χρήσης φυσικού αερίου)
* Δαπάνες συντήρησης επισκευής μεταφορικών μέσων ξηράς, πλωτών μέσων και αεροσκαφών
* Το σύνολο των δαπανών υγείας
* Δαπάνες για επιδόματα πολυτέκνων, θέρμανσης, ανεργίας και προνοιακά επιδόματα, ενισχύσεις νοικοκυριών ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, οικογενειών με χαμηλά εισοδήματα και παιδιά στην υποχρεωτική εκπαίδευση ή παιδιά που σπουδάζουν μακριά από την κατοικία τους
* Δαπάνες για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα
* Δαπάνες για το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων
* Δαπάνες για το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» και το σύνολο των δαπανών της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων.
Στον κατάλογο των εξαιρούμενων δαπανών δεν περιλαμβάνονται οι κωδικοί για μισθούς και συντάξεις.
Όπως ορίζεται στην τροπολογία, εάν η απόκλιση από τους στόχους για τα πρωτογενή πλεονάσματα είναι μικρότερη ή ίση του 0,25% του ΑΕΠ, δεν θα λαμβάνονται μέτρα.
Αντίθετα:
* Για απόκλιση 0,26%- 0,75% του ΑΕΠ, θα λαμβάνονται μέτρα 0,5% του ΑΕΠ
* Για απόκλιση 0,76%- 1,25% του ΑΕΠ, θα λαμβάνονται μέτρα 1% του ΑΕΠ
* Για απόκλιση 1,26%- 1,75% του ΑΕΠ, θα λαμβάνονται μέτρα 1,5% του ΑΕΠ
* Για απόκλιση 1,76%- 2,25% του ΑΕΠ, θα λαμβάνονται μέτρα 2% του ΑΕΠ.
Εάν τα μέτρα αυτά ληφθούν τον Ιούνιο με τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους, το φθινόπωρο θα μπορούν να αντικαθίστανται με μέτρα μόνιμου χαρακτήρα – συμπεριλαμβανομένων των μέτρων αύξησης των εσόδων – υπό τη σύμφωνη γνώμη των θεσμών. Τα συγκεκριμένα μέτρα θα ισχύουν έως ότου λήξει το Πρόγραμμα.
Η εφαρμογή του «κόφτη» θα μπορεί να επανεξεταστεί σε εξαιρετικές περιπτώσεις που δεν ανάγονται σε ευθύνη του κράτους, όπως η φυσική καταστροφή ή οι λόγοι ανωτέρας βίας με επίπτωση άνω του 0,5% του ΑΕΠ, και κατόπιν διαβούλευσης με τους πιστωτές. Επίσης, θα επανεξετάζονται σε περίπτωση υστέρησης του ρυθμού ανόδου τού ΑΕΠ άνω του 0,5%. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, θα υπάρχει προσαρμογή των αναγκαίων μέτρων στο ήμισυ της διαφοράς που προκύπτει από την πρόβλεψη για το ΑΕΠ.
Σημειώνεται ότι οι αποκλίσεις θα προκύπτουν από την επίσημη ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ, επικυρωμένη από την Eurostat για τις ετήσιες δημοσιονομικές επιδόσεις.