Τα τελευταία 24ωρα αναμφίβολα το γεγονός που έχει κυριαρχήσει στα ΜΜΕ και όχι άδικα είναι η «απελευθέρωση» από τις ΗΠΑ της χρήσης βαρέων οπλικών πυραυλικών συστημάτων από την Ουκρανία. Η Ρωσία απάντησε με απειλή χρήσης συμβατικών πυρηνικών όπλων (όσο συμβατική μπορεί να είναι η χρήση πυρηνικής βόμβας) και οι ΗΠΑ ανταπάντησαν με την επιπλέον άδεια χρήσης ναρκών κατά προσωπικού…
Με άλλα λόγια εκεί που περιμέναμε αποκλιμάκωση της έντασης του πολέμου λόγω εξαγγελιών Τράμπ έχουμε κλιμάκωση λόγω αποφάσεων Μπάιντεν.
Ανεξάρτητα από το γιατί και πως, το δια ταύτα αυτής της εξέλιξης είναι ότι ο γεωπολιτικός παράγοντας στην κρισιακή κατάσταση που βρίσκεται η Ευρώπη, επανέρχεται στο κέντρο της προσοχής. Και πολλαπλασιάζει την ένταση του φαινομένου που έχει αρχίσει εδώ και κάμποσο, ήτοι της φυγής κεφαλαίων από την Ενωμένη Ευρώπη και την ειδικά από την Ευρωζώνη και το Ερυώ, κυρίως προς τις ΗΠΑ και το δολάριο.
Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον δύο άλλα «γεγονότα» έρχονται να φωτίσουν ενδεχόμενα εξελίξεων που αξίζουν της προσοχής όσον αφορά στο τι μέλει γενέσθαι στην ασθμαίνουσα από την κρίση περιοχή της ζώνης του Ευρώ.
Το πρώτο αφορά την παρουσίαση από την ΕΚΤ της Έκθεσης χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, από την οποία προβάλει -για πρώτη φορά από την κρίση της προηγούμενης δεκαετίας- η σαφής προειδοποίηση για τον κίνδυνο μιας νέας κρίσης χρέους.
Και όχι μόνο αυτό. Κάνει κάτι που δημιουργεί πολλά ερωτηματικά. «Ξεθάβει» μια παλιά ιστορία και την … διευρύνει.
Μιλάμε για την περιβόητη κατηγοριοποίηση των χωρών που αποτέλεσαν στόχο των αγορών στην προηγούμενη κρίση χρέους, των PIIGS. Τώρα διευρύνει τα PIIGS και δίνει ονόματα για το ποιες χώρες είναι ευάλωτες σε μία νέα κρίση χρέους. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι εκείνες που θα μπορούσαν να καταλήξουν στο στόχαστρο των αγορών είναι η Κύπρος, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Σλοβακία, η Σλοβενία και η Ισπανία… Κάτι δηλαδή σαν PIIGKSSS.
Θα μπορούσε να πει κανείς χρησιμοποιώντας όρους «ήπιους» ότι αυτή η διατύπωση από πλευράς ΕΚΤ «καρφώνει» τις χώρες αυτές στις αγορές.
Και το ερώτημα είναι γιατί το κάνει αυτό σε ένα περιβάλλον στο οποίο εκτιμά ότι η ανάπτυξη δεν πάει καλά, τα δημοσιονομικά ελλείμματα είναι υψηλά, ότι παραμένει κίνδυνος επιστροφής πληθωριστικών πιέσεων και ότι το χρέος αυξάνεται επικίνδυνα.
Με άλλα λόγια ένα περιβάλλον στο οποίο δυσκολεύουν από όλες τις πλευρές οι δυνατότητες αποπληρωμής του χρέους. Και μετά από αυτά δείχνει με το δάχτυλο, ποιες χώρες θα μπορούσαν να μπουν στο στόχαστρο των αγορών, όπως είχε γίνει και την προηγούμενη δεκαετία με τους PIIGS.
Επειδή μόνο για αφέλεια δεν μπορεί να κατηγορήσει κανείς τους επικεφαλείς της ΕΚΤ, αυτή η παράδοξη συμπεριφορά κάπου «θέλει» να οδηγήσει.
Εδώ αξίζει να προσθέσουμε και κάτι ακόμα το οποίο η ΕΚΤ αποφεύγει να θίξει. Η αύξηση του χρέους που αναφέρει έχει συνέπειες στο κόστος εξυπηρέτησής του στην Ευρωζώνη, το οποίο δεν είναι σε όλους το ίδιο. Αντίθετα επανεμφανίζεται ένας «κατακερματισμός» που προς το παρόν δεν έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, όπως την προηγούμενη δεκαετία, αλλά που φαίνεται ότι προς τα εκεί κατευθύνεται.
Τότε η ΕΚΤ χρειάσθηκε να ενεργοποιήσει ένα τακτικό και ένα έκτακτο (αυτό το 2020) εργαλείο παρέμβασης στις αγορές, το ΑPP και το PEPP, με τα οποία αγόραζε ότι χρέος έβγαζαν οι χώρες μέλη για να συγκρατήσει τις αποδόσεις. Όπως όλοι ξέρουμε αυτό σταματάει «μαχαίρι» την 31.12.2024.
Μετά από αυτό έχει συσταθεί ένα άλλο «εργαλείο» το PTI (Transmission Protection Instrument) – έχουμε γράψει στα Οικονοκλαστικά αρκετές φορές γι’ αυτό – το οποίο διαφέρει από τα δύο προηγούμενα σε ένα σημείο: οι αγορές στήριξης των ομολόγων από την ΕΚΤ θα έχουν σαν απόλυτη προϋπόθεση την δημοσιονομική πειθαρχία στην βάση των εντολών του «κόφτη» που μπαίνει από την 1.1.2025 στις δημόσιες δαπάνες. Και ο οποίος ορίζεται από την Κομισιόν, όχι από την Βουλή που θα ψηφίζει τον Προϋπολογισμό…
Με άλλα λόγια η δημοσιονομική πολιτική κάθε χώρας μέλους πρέπει να περνάει μεταξύ «Σκύλλας» (αγορών) και «Χάρυβδης» («κόφτης» της Κομισιόν) για να μπορεί μία χώρα να προστατευθεί από τον κίνδυνο χρεοστασίου.
Και πότε αυτό; Όταν ο κίνδυνος επέκτασης του πολέμου που έχει οδηγήσει την Ευρωζώνη σε πρωτοφανή ενεργειακή, οικονομική και εμπορική κρίση, απειλεί να συμπαρασύρει τα πάντα πριν καν κλείσει το 2024…
Και τώρα ας δούμε το δεύτερο γεγονός των ημερών που έχει περάσει μάλλον στο περιθώριο της προσοχής των ΜΜΕ.
Τις ίδιες ημέρες (την Τρίτη) που γίνονται αυτά, οι Υπουργοί Εξωτερικών των μεγάλων χωρών της ΕΕ (Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Πολωνία) μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο και αντιπροσώπους της ΕΕ, συναντήθηκαν στην Βαρσοβία και συζήτησαν την τρέχουσα κατάσταση. Στις ανακοινώσεις που ακολούθησαν ο Πολωνός ΥΠΕΞ αποκάλυψε ότι και οι πέντε υπουργοί συμφώνησαν ότι είναι αναγκαίο η ΕΕ να προχωρήσει σε μαζική χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών εξοπλιστικών προγραμμάτων με την έκδοση ευρωομολόγων!. Ναι καλά το ακούσατε συμφώνησαν για την έκδοση ευρω-ομολόγων για την «χρηματοδότηση της άμυνας». Ανάμεσά τους και η Γερμανία. Και για να συμπληρώσουμε την εικόνα, μόλις προχθές ο επικεφαλής της Bundesbank κ. Νάγκελ σε τοποθέτησή του για την σοβαρότητα της κατάστασης που βρίσκεται η Ευρωζώνη υποστήριξε με νόημα ότι τώρα είναι η στιγμή που «χρειάζεται περισσότερη και όχι λιγότερη Ευρώπη…». Θα δυσκολευτεί να βρει κανείς ανάλογη δήλωση από το Βερολίνο και ειδικά από την Φρανκφούρτη.
Αυτά λοιπόν συνοπτικά είναι τα δεδομένα.
Οι ΗΠΑ με την κίνηση Μπάϊντεν ανοίγουν το «παράθυρο» για επέκταση του πολέμου εκεί που περιμέναμε την εκτόνωση, η ΕΚΤ διακριτικά αλλά ξεκάθαρα σπρώχνει με την απειλή του χρέους τις χώρες μέλη μεταξύ «Σκύλλας (αγορές) και Χάρυβδης («κόφτης» Κομισιόν) σε δημοσιονομική ασφυξία, ενώ Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη σιωπηρά ετοιμάζονται για μαζική χρηματοδότηση του πολέμου με ευρω-ομόλογα.
Δεν ακούγονται ωραία όλα αυτά…