Αναμφίβολα η ενοποίηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο των συστημάτων εγγύησης καταθέσεων, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ενοποίηση της ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς. Και προς την κατεύθυνση αυτή κάποια βήματα σταδιακά έχουν γίνει δημιουργώντας σοβαρές προσδοκίες ότι είναι κάτι που μπορεί να ολοκληρωθεί σχετικά σύντομα.
Το μεγάλο… εμπόδιο όμως στην ενοποίηση της ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς, ήτοι της κεφαλαιαγοράς του ευρώ, δεν είναι το σύστημα εγγύησης καταθέσεων. Το μεγάλο πρόσκομμα που έχει μπλοκάρει μέχρι σήμερα το μείζον ζητούμενο για την ολοκλήρωση της ΟΝΕ, είναι η έκδοση αμοιβαίου χρέους σε μεγάλη κλίμακα σαν βασικό εργαλείο κεντρικής ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, πολύ πέρα από τα πεπερασμένα όρια μέσα στα οποία έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα.
Αυτό άλλωστε είναι και ένα βασικό εμπόδιο στην επέκταση του ρόλου του ευρώ σαν διεθνές αποθεματικό νόμισμα. Η Ευρώπη της ΕΕ είναι μία οικονομία της τάξης των 15 τρισ. ευρώ ΑΕΠ, δηλαδή περίπου το μισό των ΗΠΑ. Η χρηματοδότηση αυτής της οικονομίας σε όρους ευρώ γίνεται μέσα από τα κατακερματισμένα εθνικά συστήματα και μόνο ένα ελάχιστο μέρος αυτής της χρηματοδότησης, γίνεται από ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία όπως ο Προϋπολογισμός και το Ταμείο Ανάκαμψης.
Η χρηματοδότηση δεν τροφοδοτείται από ενιαίο ευρωπαϊκό δανεισμό, ώστε να δημιουργείται ένα ενιαίο χώρος αγοράς χρέους στον οποίο απευθύνονται οι διεθνείς επενδυτές και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά τα αντίστοιχα περιορισμένα εθνικά δανειακά προγράμματα. Με αποτέλεσμα τον γνωστό κατακερματισμό της ευρωπαϊκής αγοράς ομολόγων, με τόσες διαφορετικές αποδόσεις όσες σχεδόν και οι χώρες μέλη.
Στα παρατράγουδα της λειτουργίας του συστήματος αυτού προέκυψε και η κρίση χρέους το 2012, όπως επίσης και τα περιβόητα εργαλεία στήριξης της ΕΚΤ με το APP και το PEPP… Ασφαλώς κατά περιπτώσεις και για συγκεκριμένους σκοπούς έχουν
εκδοθεί από την Κομισιόν, ή την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων αμοιβαίας ευρωπαϊκής ευθύνης ευρωομόλογα.
Αλλά πρόκειται για περιορισμένης κλίμακας εργαλεία με ελάχιστο «βάθος», που σε καμία περίπτωση δεν συνιστούν χρηματαγορές του ευρώ που να απασχολούν τα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η χρηματοδότηση του NGEU (Ταμείο Ανάκαμψης) που χρηματοδοτήθηκε με μερικές εκατοντάδες δίσ. ευρώ αμοιβαίου χρέους ευρωομολόγων.
Ευρωομόλογα πολύ μικρότερης έκτασης έχουν επίσης εκδοθεί από την Κομισιόν για να χρηματοδοτήσουν άλλα προγράμματα. Μια τέτοια διακρατική επίσης (αλλά όχι ευρωπαϊκή) έκδοση αμοιβαίου χρέους στην ΕΕ είναι αυτή που έχει χρηματοδοτήσει τον ESM από τον οποίο έχει δανεισθεί η Ελλάδα το 70% σχεδόν του δημόσιου χρέους της.
Στην απολύτως αντίθετη κατάσταση βρίσκεται η αγορά χρήματος του δολαρίου η οποία τροφοδοτείται καθημερινά με τεράστιους όγκους χρέους δημόσιου και ιδιωτικού από το αμερικανικό θησαυροφυλάκιο και την Fed… Αν σκεφτεί κανείς ότι κάθε 100 μέρες το αμερικανικό χρέος αυξάνεται κατά ένα τρις δολάρια, γίνεται αντιληπτό το εύρος της αμερικανικής κεφαλαιαγοράς και της ταχύτητας επέκτασής της καθημερινά.
Φαίνεται πως κάποιες χώρες επιθυμούν διακαώς την ενοποίηση της ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς. Και εξού και η πίεση για την έκδοση
ευρωομολόγων. Όπως για παράδειγμα η Γαλλία που ασκεί τώρα ασφυκτικές πιέσεις για την επέκταση αυτής της αγοράς …από την πίσω πόρτα, με την έκδοση ευρω-χρέους για την χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής άμυνας με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Μια ματιά όμως στην αντίστοιχη συζήτηση που γίνεται στην Γερμανία αρκεί για να διακόψει κάθε σοβαρή προσδοκία σ’ αυτή την κατεύθυνση… Παρ’ όλα αυτά η κα Λαγκάρντ έχει κάνει το θέμα της ενοποίησης της ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς κεντρικό σχεδόν σε κάθε παρέμβασή της τους τελευταίους μήνες.
Αλλά σε κάθε περίπτωση αποφεύγει να «φωτογραφίσει» το ευρω-χρέος ως την κεντρική προϋπόθεση για να συμβεί αυτό… Και κατά τα φαινόμενα, με μία λογική «αριθμητικής πρόσθεσης» επιμέρους περιορισμένων εκδόσεων ευρω-χρέους για έκτακτες ευκαιριακές ανάγκες στις «κρίσεις» της Ευρωζώνης, κάτι τέτοιο, μια ενιαία ευρωπαϊκή κεφαλαιαγορά δεν μπορεί να προκύψει.
Ένας δεύτερος βέβαια πολύ ισχυρότερος λόγος, που κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί, είναι το γεγονός ότι αν μπορούσε να πραγματοποιηθεί -έστω ως εκ θαύματος- θα πρέπει να γίνει σε ευθεία αμφισβήτηση της κυριαρχίας της ισχυρότερης και μεγαλύτερης κεφαλαιαγοράς του πλανήτη, αυτής της Wall Street και του δολαρίου.
Και κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με ανοιχτό οικονομικό…πόλεμο.