Υπάρχει ένα στοιχείο, που «διαβάζεται» με δύο τρόπους, για όλους όσους ασχολούνται επενδυτικά ή όχι με τα κρυπτονομίσματα. Και είναι και οι δύο … σωστοί.
Τα κρυπτονομίσματα, ας πάρουμε για παράδειγμα το ισχυρότερο, το Bitcoin, από την φύση τους, δηλαδή από τον τρόπο δημιουργίας και ύπαρξής τους, είναι «ανεξάρτητα» από τις κεντρικές τράπεζες.
Αυτή η ιδιότητά τους τα καθιστά για τους επενδυτές σ’ αυτό το asset προνομιακό χώρο, αφού καμία Κεντρική Τράπεζα – εκτός από την πράξη απαγόρευσής του – δεν μπορεί να επέμβει ούτε στην διαμόρφωση της ονομαστικής τιμής τους, ούτε στον όγκο διαθεσιμότητας των «νομισμάτων» αυτών, ούτε στην «παραγωγή» τους.
Με την έννοια αυτή θα μπορούσε να πει κανείς και αυτό γίνεται κατά κόρον, ότι η κυκλοφορία τους θα μπορούσε να αντικαταστήσει ή έστω να συνυπάρξει σαν νομισματικό μέσο κυκλοφορίας, π.χ. με το δολάριο, το ευρώ, το γιέν κ.λ.π, αρκεί να εξασφαλίσει επαρκή ρευστότητα και εμπιστοσύνη.
Η ιδιότητα αυτή όμως της «ανεξαρτησίας» τους από τις Κεντρικές Τράπεζες μπορεί να διαβαστεί και από την άλλη «πλευρά» της, την αρνητική για το μέλλον τους, καθώς ορίζει σε ύψιστο βαθμό και τα όρια ανοχής της ύπαρξής τους (σ.σ. των κρυπτονομισμάτων) από τις Κεντρικές Τράπεζες.
Για ποιο λόγο; Για ένα καθοριστικό λόγο: την ύπαρξη και τον ρόλο των ίδιων των Κεντρικών Τραπεζών και των εθνικών νομισμάτων που κυκλοφορούν υπό την ευθύνη τους.
Ας το δούμε ποιο συγκεκριμένα γιατί. Αν ρίξουμε μια σύντομη ματιά στο διεθνές νομισματικό σύστημα από τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι σήμερα, μπορούμε να διακρίνουμε τρείς διαφορετικές περιόδους.
Η πρώτη περίοδος ξεκινά με την Συμφωνία του Μπρέτον Γούντς το 44 – 45 όταν ο «πλανήτης» συμφώνησε πως η ανοικοδόμηση θα στηριχθεί σε μία διεθνή νομισματική σχέση με βάση το δολάριο, του οποίου όμως η «αξία» ορίζεται σε σταθερή σχέση με τον χρυσό. Μία ουγκιά χρυσός 35 δολάρια.
Στην βάση αυτή λίγο πολύ επανεκδόθηκαν τα εθνικά νομίσματα με αντίκρισμα κυρίως τα διαθέσιμά τους σε συνάλλαγμα δολαρίου και κατά πολύ – πολύ λιγότερο σε χρυσό καθώς τα διεθνή αποθέματα ήταν συγκεντρωμένα κατά βάση στο Fort Knox στις ΗΠΑ και διασφάλιζαν την «αξία» του δολαρίου σαν διεθνές αποθεματικό νόμισμα.
Για λόγους που έχουν αναφερθεί στα Οικονοκλαστικά πολλές φορές στο πρόσφατο παρελθόν, η σχέση αυτή δολαρίου χρυσού κατέρρευσε τον Αύγουστο του 1971 όταν ο κ. Νίξον ανακοίνωσε μονομερώς ότι ακυρώνει αυτή την ισοτιμία και το δολάριο δεν αντικρίζει την «αξία» του στον χρυσό, αλλά μέσα από τις διεθνείς εμπορικές και συναλλαγματικές ισοτιμίες. Τότε στις 15 Αυγούστου του 1971 θα μπορούσε να πεί κανείς αρχίζει η δεύτερη περίοδο, περίοδος της αστάθειας καθώς έσπασε η σταθερότητα της αξίας του δολαρίου και αυτό συμπαρέσυρε σε μία δίνη πληθωριστική και οικονομική την δεκαετία του ‘70 όλα τα νομίσματα.
Η σταθερότητα του δολαρίου όσο αφορά την «αξιακή» του υπόσταση και δομή επιχειρήθηκε να αποκατασταθεί σε διαφορετικό επίπεδο από ότι με τον χρυσό όταν στις ΗΠΑ, δηλαδή στον εκδότη του διεθνούς αποθεματικού νομίσματος, θεσπίσθηκε η «ανεξαρτησία» της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας της Fed, από την πολιτική και οικονομική εξουσία των κυβερνήσεων στην Ουάσιγκτον και με καταστατική υποχρέωση/δέσμευση την διατήρηση της σταθερότητας των τιμών. Δηλαδή της ανταλλακτικής «αξίας» του νομίσματος που διαχειρίζεται, του δολαρίου. Τότε μπορεί να πεί κανείς ότι αρχίζει η τρίτη περίοδος μέχρι και σήμερα.
Αυτό δηλαδή την θέσπιση της «ανεξαρτησίας» των Κεντρικών Τραπεζών υιοθέτησαν όλες σχεδόν οι χώρες.
Και σε συνδυασμό, στα μέσα της δεκαετίας του ’80, με την Συμφωνία Νομισματικής Σταθεροποίησης στο Plaza το 1985, το διεθνές νομισματικό σύστημα άρχισε να σταθεροποιεί τα νομίσματα και τις συναλλαγματικές τους ισοτιμίες, στην βάση όχι της διατήρησης μιας σταθερής σχέσης του δολαρίου με τον χρυσό, αλλά με την εγγύηση του ελέγχου από την «ανεξάρτητη» Κεντρική Τράπεζα.
Αυτή η «σχέση», η αποδοχή δηλαδή της ανεξαρτησίας των Κεντρικών Τραπεζών και της δέσμευσής τους για την σταθερότητα των τιμών, αντικατέστησε μέσα στην δεκαετία του ’80, την εγγύηση του χρυσού στο δολάριο.
Κάπου εκεί «εξαφανίσθηκε» ο πληθωρισμός από το προσκήνιο – με την ισχυρή και καθοριστική βοήθεια της εισόδου της Κίνας στον διεθνή καταμερισμό εργασίας με την παγκοσμιοποίηση – και την ανάδυση των αμερικανικών ομολόγων (δηλαδή του αμερικάνικου χρέους και του δολαρίου στο οποίο τιμολογείται), σαν το πλέον αποδοτικό και ασφαλές επενδυτικό asset στον παγκόσμιο σύστημα, που κορύφωσε την ζήτηση του δολαρίου διεθνώς.
Ας αφήσουμε όμως στην άκρη το θέμα των «προβλημάτων» αξιοπιστίας της ανεξαρτησίας και της επάρκειας των Κεντρικών Τραπεζών όσο αφορά την ικανότητά τους να διαχειριστούν την πληθωριστική κρίση του 2021 – 2023 και ας επανέλθουμε στα κρυπτονομίσματα.
Όπως έχουμε εξ αρχής σημειώσει τα κρυπτονομίσματα έχουν ως βασικό τους δομικό πλεονέκτημα την μη εξάρτησή τους από τις Κεντρικές Τράπεζες.
Με άλλα λόγια η ύπαρξη και η κυκλοφορία τους καταργεί το μοναδικό εγγυητικό στοιχείο για τον θεσμικό νομισματικό ρόλο των Κεντρικών Τραπεζών.
Η εμφάνιση και η κυκλοφορία των κρυπτονομισμάτων ισοδυναμεί με την «απελευθέρωση» των κρυπτο-νομισμάτων από τον έλεγχο των κεντρικών τραπεζών, δηλαδή την μοναδική θεσμική εγγύηση με την οποία έγινε δυνατή η νομισματική σταθεροποίηση μετά την κατάργηση της σχέσης χρυσού δολαρίου το 1971. Ισοδυναμεί με άλλα λόγια – αν επιτραπεί να συμβεί – με ένα νέο νομισματικό σοκ, πολύ μεγαλύτερων και κυρίως άγνωστων διαστάσεων, με εκείνο της εγκατάλειψης της εγγύησης του χρυσού στο δολάριο πριν από 53 χρόνια.
Ποια θα είναι η απάντηση των Κεντρικών Τραπεζών σ’ αυτή τη δομική απειλή στο νομισματικό σύστημα;
Μία απόπειρα απάντησης αφορά στις διαδικασίες δημιουργίας του κρυπτο-δολαρίου και του κρυπτο-ευρώ, που γίνεται τεράστια προσπάθεια να προχωρήσουν, καθώς αυτά θα διατηρήσουν την εγγύηση (και μέσω αυτής τον έλεγχο) των Κεντρικών Τραπεζών. Στο ίδιο μοτίβο πειραματίζονται και άλλες μεγάλες Κεντρικές Τράπεζες όπως αυτή της Κίνας η οποία έχει ήδη αρχίσει την δοκιμή του κρύπτο-γουάν σε μία επαρχία της χώρας.
Στο πλαίσιο αυτό και λόγω των ισχυρότατων πιέσεων από τις μεγάλες επενδυτικές τράπεζες στις ΗΠΑ, η Fed και η SEC έχουν αποδεχθεί με τεράστιες επιφυλάξεις την ένταξη του Bitcoin σε επενδυτικά assets που διαπραγματεύονται στην Wall Street, αλλά μόνο ως επενδυτικό προϊόν. Μέχρι τώρα τουλάχιστον…
Κάπως έτσι έχει κατάσταση με τα κρυπτονομίσματα, των οποίων η «αξία», πέραν της τεράστιας ποσότητας ενέργειας που καταναλώνει η «εξόρυξή» τους, δεν αντικρίζεται με κανένα σταθερό αξιακό στοιχείο, εξού και η κατάρρευσή τους την 5η Αυγούστου και η συνεχής αστάθεια των τιμών τους.
To μεγάλο ζήτημα βέβαια, παραμένει αυτό των Κεντρικών Τραπεζών και η διασφάλιση της αμφισβητούμενης πλέον «εγγυητικής» τους επάρκειας για τα νομίσματα που εκδίδονται υπό τον έλεγχό τους αλλά και χωρίς τον έλεγχό τους.