Την ίδια εβδομάδα όπου οι ηγέτες της ΕΕ (σ.σ. χθες Πέμπτη 01.02.24) αποφάσιζαν στις Βρυξέλλες για την έγκριση του πακέτου οικονομικής ενίσχυσης 50 δισ. ευρώ στην Ουκρανία, με σκοπό να παραμείνει «όρθια» και να συνεχίσει τον πόλεμο ενάντια στην Ρωσία, στη χώρα που βρίσκεται στα ανατολικά σύνορα της Ένωσης εκτυλισσόταν μία σύγκρουση με σοβαρές προεκτάσεις, καθώς αφορά στον αρχηγό του κράτους και στον επικεφαλής του στρατεύματος.
Και αυτό διότι, όπως αναφέρουν δυτικά αλλά και ουκρανικά μέσα, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι επιχείρησε να απομακρύνει τον γενικό διοικητή του στρατού στρατηγό Βαλερί Ζαλούζνι την Δευτέρα (29.1.2024), ζητώντας την παραίτησή του, και σηματοδοτώντας ένα νέο επεισόδιο στη συνεχιζόμενη πολιτική κρίση της ουκρανικής κυβέρνησης που συχνά συμπεριλαμβάνει, παραιτήσεις και καρατομήσεις επικεφαλής νευραλγικών τομέων του κράτους ειδικά σε περίοδο πολέμου.
Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, ο πρόεδρος Ζελένσκι και ο υπουργός Άμυνας Ρουστέμ Ουμέροβ ζήτησαν από τον Ζαλούζνι να παραιτηθεί αθόρυβα και να μεταβεί σε μια λιγότερο ισχυρή θέση ως επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας.
Όταν ο Ζαλούζνι αρνήθηκε την πρόταση, ο Ζελένσκι φέρεται να απείλησε τον Ζαλούζνι ότι θα τον απολύσει είτε δεχόταν τον υποβιβασμό είτε όχι.
Οι Financial Times, επικαλούμενοι δύο πηγές του κοντινού περιβάλλοντος, αναφέρουν πως «ο Ζελένσκι είχε καταστήσει σαφές στον Ζαλούζνι ότι ανεξάρτητα από το αν θα δεχόταν τον νέο του ρόλο, θα απομακρυνόταν από την τρέχουσα θέση του» και ότι η απόφαση να εκδιώξει τον Ζαλούζνι είχε παρθεί παρόλο που «ίσως να μην εκδιωκόταν για κάποιο χρονικό διάστημα μετά την εμφάνιση των δημοσιευμάτων για αυτούς τους σχεδιασμούς στα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης».
Αμέσως μετά τη συνάντηση της Δευτέρας, η είδηση διαδόθηκε γρήγορα τόσο στα ρωσικά όσο και στα ουκρανικά κανάλια στο Telegram.
Μέσα σε λίγες ώρες, το Υπουργείο Άμυνας ένιωσε την υποχρέωση να δημοσιεύσει μια βιαστική δήλωση στο Telegram: «Αγαπητοί δημοσιογράφοι, απαντάμε σε όλους σας αμέσως: Όχι, δεν είναι αλήθεια», ενώ ο εκπρόσωπος του Ζελένσκι, Σεργκέι Νικιφόροφ, δήλωσε επίσης, ότι ο πρόεδρος «δεν απέλυσε τον αρχιστράτηγο».
Την Τρίτη (30.1.2024), ωστόσο, έγκυρα διεθνή μέσα όπως ο Guardian, οι Financial Times και ο Economist κυκλοφόρησαν σχετικά δημοσιεύματα. Οι Financial Times, μάλιστα, προειδοποίησαν ότι η κίνηση θα μπορούσε «να αποθαρρύνει τους δυτικούς εταίρους της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων στρατιωτικών αξιωματούχων που έχουν συνεργαστεί στενά με τον στρατηγό τα τελευταία δύο χρόνια, για να σχεδιάσουν στρατηγικές στο πεδίο της μάχης».
Επιπλέον, δημοσίευμα του τοπικού BBC Ukraine, επικαλούμενο πηγές εντός των ουκρανικών αρχών, ανέφερε ότι «οι δυτικοί εταίροι του Κιέβου παρενέβησαν στην κατάσταση και εξέφρασαν την έντονη αποδοκιμασία τους για την παραίτηση του Ζαλούζνι. Αυτή η υπόθεση μπορεί να δικαιολογηθεί αρκετά εύκολα. Η Ουκρανία εξαρτάται πλέον πλήρως από τη δυτική στρατιωτική και οικονομική βοήθεια. Επιπλέον, οι επόμενες μέρες υπόσχονται να είναι κρίσιμες στη διαδικασία παροχής δόσεων πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Κίεβο από ευρωπαϊκή και αμερικανική υποστήριξη».
Το BBC Ukraine συμπληρώνει ότι ο Ζελένσκι επί του παρόντος δεν έχει αντικαταστάτη για τον Ζαλούζνι, καθώς οι δύο προτιμώμενες επιλογές του -ο Κίριλ Μπουντάνοφ, επί του παρόντος επικεφαλής της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών και ο Διοικητής των χερσαίων δυνάμεων Ολεξάντερ Σίρσκι- είχαν ήδη αρνηθεί να αποδεχθούν τη θέση και να αναλάβουν αντί του Ζαλούζνι .
Ο Ίλια Πονομαρένκο, πολεμικός ανταποκριτής του Kyiv Independent, σε ανάρτηση του στο X αναφέρει: «Αν με ρωτάτε, η απόλυση του στρατηγού Ζαλούζνι θα ήταν, φυσικά, μια τεράστια σφαίρα όχι μόνο στο πόδι αλλά και στο κεφάλι, ακριβώς εκεί. Ο Ζαλούζνι έχει τη φήμη του σιδερένιου στρατηγού και του εθνικού σωτήρος, της ενσάρκωσης των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων που έσωσαν αυτή τη χώρα από έναν εχθρό τόσο τρομερό όσο η Ρωσία».
Η φήμη του στρατηγού Ζαλούζνι χτίστηκε κατά την διάρκεια του πολέμου, καθιστώντας τον μια από τις πιο ισχυρές προσωπικότητες στη χώρα, με δημοφιλία πολύ πάνω από του Ζελένσκι τους τελευταίους μήνες. Υπήρξε βασικός σύνδεσμος με αξιωματούχους του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του Μαρκ Μάιλι, του επικεφαλής του Μικτού Επιτελείου.
Αναμφίβολα, ωστόσο, η προσοχή που συγκεντρώνει στο πρόσωπο του είναι αρκετά διφορούμενη, καθώς και ο ίδιος δεν έχει κρύψει ποτέ τον θαυμασμό του για τον Ουκρανό Στέπαν Μπαντέρα και έχει φωτογραφηθεί επανειλημμένα με ακροδεξιά σύμβολα, ενώ στο παρελθόν, ως αρχιστράτηγος, επέβλεπε παραστρατιωτικούς σχηματισμούς όπως το τάγμα Αζόφ που πλέον έχουν ενσωματωθεί στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις.
Σύμφωνα με το ουκρανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο ZN.ua, η απομάκρυνση του Ζαλούζνι θεωρήθηκε από την κυβέρνηση Ζελένσκι ως «μόνο από τους πρώτους κρίκους στην αλυσίδα των αλλαγών προσωπικού στη διοίκηση των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας και στην πολιτική ηγεσία της χώρας».
Λίγο πριν από τη συνάντηση του Ζελένσκι με τον Ζαλούζνι, η Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας είχε ανακοινώσει ότι είχε αποκαλύψει ένα σχέδιο διαφθοράς 40 εκατ. δολαρίων εντός του υπουργείου Άμυνας σχετικά με την προμήθεια βλημάτων όλμων. Αλλά και ο πρόεδρος Ζελένσκι έχει επικαλεστεί πολλές φορές την καταπολέμηση της «διαφθοράς» για επαναλαμβανόμενες εκκαθαρίσεις του κρατικού μηχανισμού και των τμημάτων του στρατού, εν μέσω μάλιστα μιας αυξανόμενης κριτικής για το ουκρανικό κράτος και τις λειτουργίες του στον δυτικό Τύπο.
Αυτές οι εξελίξεις έρχονται εν μέσω κλιμάκωσης του πολέμου καθώς η νέα χρονιά ξεκίνησε με την ανακοίνωση ότι ακόμη μισό εκατομμύριο άνδρες θα στρατολογηθούν.
Στο μεταξύ, στο εσωτερικό της Ουκρανίας, έχουν αρχίσει να εκδηλώνονται τα πρώτα σημάδια δυσαρέσκειας του πληθυσμού ενάντια στις συνέπειες του πολέμου κυρίως από οικογένειες στρατιωτών οι οποίοι από τον Οκτώβριο βγαίνουν στους δρόμους σε όλη τη χώρα για να απαιτήσουν να σταλούν πίσω δικοί τους άνθρωποι.
Σε αυτό το γενικότερο πρίσμα, οι εντάσεις μεταξύ του προέδρου και της ηγεσίας του στρατού έχουν πολλαπλασιαστεί. Τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, ο Ζαλούζνι έδωσε συνέντευξη στον Economist, παραδεχόμενος ότι η Ουκρανία βρισκόταν σε μια καταστροφική στρατιωτική κατάσταση και ότι ο πόλεμος είχε φτάσει σε «αδιέξοδο». Οι δηλώσεις του προκάλεσαν οργισμένες διαψεύσεις από τον Ζελένσκι και τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου του.
Λίγο αργότερα, ο Ζελένσκι και το περιβάλλον του αποφάσισαν να ακυρώσουν τις προεδρικές εκλογές του επόμενου έτους, για τις οποίες ο Ζαλούζνι θεωρήθηκε ευρέως ως ο κύριος αντίπαλος του προέδρου. Στο ίδιο πλαίσιο, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε δηλώσει: «Και αν χρειαστεί να βάλουμε ένα τέλος σε μια πολιτική διαμάχη και να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε ενωμένοι, υπάρχουν δομές στο κράτος που είναι ικανές να βάλουν τέλος δίνοντας στην κοινωνία όλες τις απαραίτητες απαντήσεις».
Την ίδια μέρα που ο Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι οι εκλογές ακυρώθηκαν, ένας από τους στενότερους βοηθούς και φίλους του Ζαλούζνι σκοτώθηκε από χειροβομβίδα που είχε παραδοθεί στο σπίτι του ως «δώρο γενεθλίων» από κάποιον στρατιωτικό.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163