Γιγάντια είναι η έκθεση της οικονομίας της Σερβίας στην Κίνα, καθώς η υπερδύναμη της ασιατικής ηπείρου έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο εμπόριο, τις επενδύσεις και τα δάνεια της βαλκανικής χώρας.
Το οικονομικό background της τρέχουσας επίσκεψης του πρόεδρου της Κίνας Σι Τζινπίνγκ (Xi Jinping) στη Σερβία, η οποία ξεκίνησε χθες βράδυ (7.5.2024), όπως αυτό αποτυπώνεται στην ετήσια έκθεση του γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών υποθέσεων της Ελληνικής Πρεσβείας στο Βελιγράδι είναι τεράστιο.
Συγκεκριμένα, οι επενδύσεις και τα δάνεια της Κίνας στη Σερβία από το 2010 έως το τέλος του 2022 ανήλθαν σε 17,3 δισ. δολάρια, σύμφωνα με στοιχεία του American Enterprise Institute. Από το 2014 έως το 2022, οι κινεζικές εταιρείες έχουν επενδύσει στη Σερβία 4,4 δισ. δολάρια στον τομέα αυτό.
Η Zijin Mining έχει προβεί σε επενδύσεις ύψους 1,84 δισ. δολαρίων το 2018, το 2019, το 2020 και το 2021, ενώ δαπάνησε 380 εκατ. δολάρια για την απόκτηση δικαιωμάτων εξόρυξης για το ορυχείο Cukaru Peki.
Άλλες κινεζικές επενδύσεις περιλαμβάνουν την κατασκευή του εργοστασίου ελαστικών Shangdong Linglong στο Zrenjanin αξίας 950 εκατ. ευρώ, την επένδυση της κινεζικής εταιρείας CMEC στον θερμοηλεκτρικό σταθμό στο Kostolac, αξίας 970 εκατ. δολ. (με δανεισμό ωστόσο από τη σερβική κυβέρνηση), την αγορά του σιδηρουργείου Smederevo από την κινεζική εταιρεία HBIS, έναντι 120 εκατ. δολαρίων, καθώς και την κατασκευή του θερμοηλεκτρικού σταθμού στο Pancevo από την Shanghai Electric Company, κατόπιν παραγγελίας της Gazprom.
Ωστόσο, σύμφωνα με το Ινστιτούτο, τα έργα κατασκευής υποδομών που χρηματοδοτούνται από κινεζικά δάνεια και υλοποιούνται από κινεζικές εταιρείες είναι σχεδόν τρεις φορές υψηλότερα από τις κινεζικές επενδύσεις στη Σερβία, και ανέρχονται σε περίπου 12,87 δισ. δολ.
Όσον αφορά τα έργα καινοτομίας αναφέρεται ότι η Huawei και το σερβικό Υπουργείο Εσωτερικών έχουν συνάψει, επίσης, συμφωνία συνεργασίας για την εισαγωγή των ασύρματων ευρυζωνικών τεχνολογιών «eLTE» και των συστημάτων δημόσιας ασφάλειας «Smart City», συμπεριλαμβανομένου ενός δικτύου παρακολούθησης μεγάλης κλίμακας που έχει εγκατασταθεί στην πρωτεύουσα της Σερβίας.
Επίσης, το 2021 εγκαινιάσθηκε το Κέντρο Καινοτομιών και Ανάπτυξης της Huawei, το οποίο αναμένεται να βοηθήσει σημαντικά την περαιτέρω ψηφιοποίηση στη Σερβία.
Η Σερβία συνεργάζεται με την Huawei για την εισαγωγή του 5G. Η κινεζική εταιρεία έχει συνάψει συμβόλαιο 150 εκατ. ευρώ με την κρατική Telekom Srbija και ανακηρύχθηκε εταίρος στην ανάπτυξη του δικτύου 5G με την σερβική εταιρεία κινητής τηλεφωνίας Telenor – Yettel.
Παράλληλα, οι κινέζικες εισαγωγές αναδεικνύονται πρώτες σε αξία μεταξύ των κύριων εμπορικών εταίρων της Σερβίας το 2022 καταγράφοντας 3,7 δισ. ευρώ.
Παράλληλα, η Κίνα αναδεικνύεται πρώτη σε αξία μεταξύ των κύριων εμπορικών εταίρων στις εισαγωγές της Σερβίας το 2022 καταγράφοντας 3,7 δισ. ευρώ.
Βάσει του όγκου εμπορίου αγαθών, η Κίνα αποτελεί τον δεύτερο κυριότερο εμπορικό εταίρο της Σερβίας για το 2022, μετά την Γερμανία.
Από το 2015, οι κινεζικές επενδύσεις στη Σερβία αυξάνονται σταθερά και τα τελευταία χρόνια αντιπροσωπεύουν το 20% των συνολικών εισροών ΑΞΕ, σύμφωνα με το fDi Markets και την NBS.
Το 2019 η Σερβία απορρόφησε το υψηλότερο ποσό κινεζικών ξένων επενδύσεων μεταξύ των χωρών της Πρωτοβουλίας «17+1».
Η Κίνα φαίνεται να έχει καταστήσει τη Σερβία κόμβο της Πρωτοβουλίας Belt and Road στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Οι κινεζικές ΑΞΕ κατευθύνονται κυρίως προς τους εξαγωγικούς κλάδους της Σερβίας, όπως η παραγωγή χάλυβα και χαλκού, καθώς και στα βασικά έργα υποδομής. Η Σερβική Κυβέρνηση εκτιμά ότι οι κινεζικές επενδύσεις ανέρχονται σε 10 δισ. ευρώ τα τελευταία χρόνια.
Ωστόσο, τα δεδομένα της Κεντρικής Τράπεζας μέχρι το 2019 δείχνουν ότι οι κινεζικές εισροές περιορίζονται μόνο σε 1,6 δισ. (πολύ μικρότερο ποσό σε σύγκριση με τις επενδύσεις από την ΕΕ).
Οι επικριτές των κινεζικών επενδύσεων πιστεύουν ότι, ως επί το πλείστον, οι Κινέζοι δεν είναι άμεσοι επενδυτές, αλλά απλώς δανείζουν χρηματικά κεφάλαια για τα κατασκευαστικά έργα. Στη συνέχεια, η σύμβαση ανατίθεται σε μια κινεζική εταιρεία στην οποία απασχολούνται Κινέζοι εργάτες.
Όπως προαναφέρθηκε πολλά έργα χρηματοδοτούνται από κινεζικά δάνεια, όπως για παράδειγμα το σερβικό τμήμα της σιδηροδρομικής γραμμής Βουδαπέστη- Βελιγράδι (δάνεια 1,3 δισ. δολαρίων από την China Exim Bank που καλύπτει το 85% του κόστους του έργου).
Η Κίνα εξακολουθεί να επεκτείνει την οικονομική της παρουσία στη Σερβία, μέσω νέων επενδύσεων, πχ της Zijin Mining (διαχείριση ορυχείου εξόρυξης χαλκού στο Bor) ή επενδυτικών σχεδίων κατασκευής διυλιστηρίου πετρελαίου στο Smederevo, αξίας περίπου 2,6 δισ. δολαρίων.
Ταυτόχρονα πρόσφατα δημιουργήθηκε κοινό κινεζικό-σερβικό εργαστήριο για την παρασκευή φυσικών προϊόντων και ανάπτυξη νέων φαρμάκων.
Η κινεζική Huawei εγκατέστησε, επίσης, περίπου 1.000 κάμερες υψηλής ευκρίνειας, οι οποίες χρησιμοποιούν λογισμικό αναγνώρισης προσώπου και πινακίδων κυκλοφορίας, σε 60 βασικές τοποθεσίες στο Βελιγράδι.
Τον Ιανουάριο 2021, η κινεζική Power Construction Corporation, μαζί με τις Alstom και Egis της Γαλλίας, υπέγραψαν μνημόνιο με τη σερβική κυβέρνηση σχετικά με την κατασκευή των δύο αρχικών γραμμών του μετρό του Βελιγραδίου.
Μεγάλα έργα υποδομών στη Σερβία, στα οποία συμμετέχουν κινεζικές εταιρείες, θα συνεχιστούν και το 2023-2024, ενώ έχουν ανακοινωθεί κινεζικές επενδύσεις σε ακίνητα, κέντρα «logistics», παραγωγή τροφίμων, σε συνεταιρισμούς στον τομέα της γεωργίας κλπ.
Το ετήσιο διμερές εμπόριο ανάμεσα στη Σερβία και την Κίνα εγγίζει τα 2,5 δισ. ευρώ, ενώ η οικονομική συνεργασία πραγματοποιείται μέσω διακυβερνητικών συμφωνιών.
Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις η πλειονότητα των σέρβων πολιτών θεωρεί, λανθασμένα, ότι η Κίνα αποτελεί τον μεγαλύτερο δωρητή και επενδυτή της χώρας.
Σημειώνεται ότι κατά την Εθνική Τράπεζα της Σερβίας-NBS, το 70 % των ΑΞΕ μεταξύ 2013 και 2019 προήλθαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Την ίδια περίοδο, το μερίδιο της Κίνας ανήλθε μόνο σε 2,65%.
Η ΕΕ αποτελεί, επίσης, τον μεγαλύτερο δωρητή στη Σερβία, έχοντας επιχορηγήσει περί τα 3,6 δισ. ευρώ κατά τα τελευταία 18 χρόνια.
Σύμφωνα με έκθεση του Κέντρου Ασιατικών Σπουδών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (CEECAS) σχετικά με τις κινεζικές επενδύσεις στην Ευρώπη, η Σερβία οφείλει να πληρώσει στην Κίνα περισσότερα από 8 δισ. δολάρια κατά τα επόμενα 20-25 χρόνια.