Για αρκετά χρόνια η Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της ΤτΕ ήταν ένας …εφιάλτης. Με τα «κόκκινα δάνεια» (Npls) να είναι η κυρίαρχη πραγματικότητα για το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, δηλαδή να ακυρώνουν την ύπαρξή του σαν τραπεζικό σύστημα, φως δεν φαινόταν από πουθενά.
Μέχρι που ήρθε ο γνωστός Ηρακλής Ι και ΙΙ. Και λίγο με τις εγγυήσεις του δημοσίου, λίγο με το zero risk από την ΕΚΤ, τα «κόκκινα δάνεια» φορτώθηκαν στο «κάρο» και βγήκαν στο παζάρι για πούλημα στα ειδικευμένα «κοράκια» της αγοράς διαχείρισης Npls. Άλλα έμειναν έτσι, άλλα τιτλοποιήθηκαν, αλλά τέλος πάντων οι ισολογισμοί των συστημικών τραπεζών απαγκιστρώθηκαν από το «κόκκινο» φορτίο τους και οι τράπεζες άρχισαν να βγαίνουν στην αγορά και πάλι σαν τράπεζες.
Και επειδή το ένα χέρι νίβει τ’ άλλο και τα δυο το πρόσωπο, που λέει η παροιμία, με το που το τραπεζικό σύστημα «ξεφορτώθηκε» το χρέος, απέκτησε και το ελληνικό δημόσιο την απαίτηση επιστροφής στην investment grade βαθμίδα αξιολόγησης… Κάπως έτσι οι Εκθέσεις της ΤτΕ για την χρηματοπιστωτική σταθερότητα άρχισαν να αφήνουν πίσω τον εφιάλτη και να ξαναδείχνουν ένα τραπεζικό σύστημα που -με τα προβλήματά του- ξανά μοιάζει με …τραπεζικό σύστημα.
Και γι’ αυτό έχει σημασία σήμερα να προσέξει κανείς τις …λεπτομέρειες των όσων αναφέρονται στην Έκθεση. Η πρώτη διαπίστωση βέβαια είναι η θετική αποτύπωση της περαιτέρω μείωσης των «npls» στους ισολογισμούς των συστημικών ή αλλιώς σημαντικών τραπεζών, όπως αποκαλεί η ΤτΕ τις τέσσερεις μεγάλες τράπεζες. Εκεί η πτώση των npls είναι πραγματικά τεράστια και πρωτοφανής στην ιστορία του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, καθώς από το 2016 που ήταν στο χειρότερο σημείο του το ποσοστό έχει πέσει κατά 90,7% ήτοι περίπου κατά 97 δις ευρώ (!) σύμφωνα με την ΤτΕ.
Στα τέλη του 2023 μάλιστα και οι τέσσερις συστημικές είχαν ποσοστό npls μονοψήφιο, συνολικά 6,6% ενώ οι τρεις από τις τέσσερεις (δεν αναφέρει ποιες) ήταν κάτω από το 5% και τείνουν σταθερά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι πολύ χαμηλότερα, στο 1,9%. Ωραία μέχρι εδώ.
Στην Ελλάδα όμως δεν έχουμε μόνο τις τέσσερεις συστημικές τράπεζες τις οποίες «καθάρισε» ο Ηρακλής. Έχουμε και τις λιγότερο σημαντικές όπως τις αποκαλεί η ΤτΕ. Τι γίνεται εκεί;
Εκεί η εικόνα είναι πολύ διαφορετική. Τα «κόκκινα δάνεια» αποτελούν το 37,6% του συνολικού χαρτοφυλακίου των δανείων τους (!). Δηλαδή ένα στα τρία δάνεια είναι «κόκκινο». Το μέγεθος είναι πολύ μεγάλο και γνωρίζοντας τι σημαίνουν αυτά τα ποσοστά από την προηγούμενη εμπειρία των συστημικών τραπεζών καταλαβαίνει κανείς ότι υπάρχει μεγάλο πρόβλημα που σαφώς δεν μπορεί να απομονωθεί στις τράπεζες αυτές, καθώς αυτές είναι διάσπαρτες στην εγχώρια οικονομία και έχουν ονόματα γνωστά και άγνωστα στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα της χώρας.
Τι θα γίνει με τις τράπεζες αυτές και κατά συνέπεια τους πελάτες τους ή καλύτερα με τους συναλλασσόμενους με αυτές; Απάντηση δεν καταγράφεται σε κανένα σημείο της Έκθεσης. Υπάρχει μόνο μία αναφορά της ΤτΕ ότι θα υπάρξει και Ηρακλής ΙΙΙ που θα απαγκιστρώσει το βαρύ φορτίο τους στον ορατό ορίζοντα. Όμως αυτό είναι μία κουβέντα, γιατί έχουν ήδη αλλάξει οι όροι με τους οποίους οι εποπτικοί θεσμοί τόσο ο SSM (ΕΚΤ), όσο και η αρμόδια αρχή της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Κομισιόν αντιμετωπίζουν το «θέμα».
Είπαμε πως ο Ηρακλής στην συγκεκριμένη στιγμή ήρθε σαν «από μηχανής θεός» για να δώσει λύση στο αδιέξοδο επί τραπεζικής σκηνής… με την έγκριση του παραγωγού (ΥΠΟΙΚ/εγγυήσεις) και του σκηνοθέτη (ΕΚΤ) της παράστασης του δράματος, όπως και με την έγκριση της επόπτη σκηνής (Eurostat). Τώρα οι όροι για να ξαναεμφανισθεί ο Ηρακλής έχουν διαφορετικές και «κοστοβόρες» προϋποθέσεις.
Ποιος θα πληρώσει το μάρμαρο; Γι’ όλα αυτά η Έκθεση της ΤτΕ δεν λέει κουβέντα, παρά μόνο προβλέπει την επανεμφάνιση του Ηρακλή. Θα περιμένουμε να δούμε πως θα σκηνο – γραφηθούν τα νέα επεισόδια του σήριαλ αυτού…
Ένα δεύτερο στοιχείο που επισημαίνει η ΤτΕ στην Έκθεσή της είναι επίσης ενδεικτικό του πόσο «πλούσιο» σε ενδεχόμενα είναι το σενάριο της βελτίωσης των ισολογισμών των συστημικών τραπεζών. Επισημαίνει συγκεκριμένα ότι ναι μεν οι τράπεζες έχουν βγάλει κέρδη, αλλά αυτό έχει γίνει βασικά χάρη στα χαμηλά επιτόκια των καταθέσεων των αποταμιευτών και τα αντίστοιχα υψηλά επιτόκια της ΕΚΤ μέχρι σήμερα.
Επισημαίνει επίσης ότι η κεφαλαιακή τους επάρκεια που είναι υψηλή στηρίζεται σε όχι και τόσο καλή «ποιότητα» κεφαλαίων καθώς το 44% αυτών, δεν είναι άλλο από τους αναβαλλόμενους φόρους, που επίσης ήταν ένας από τους μικρότερους «από μηχανής θεούς» που κινητοποιήθηκαν «τω …καιρώ εκείνω» για να βγάλουν οι τέσσερεις τράπεζες το κεφάλι πάνω από το νερό και να αναπνεύσουν για να μη πνιγούν.
Και για να κλείσουμε αυτή την μικρή αναφορά στην ενδιαφέρουσα Έκθεση της ΤτΕ, να παρατηρήσουμε ότι οι αναλυτές της καταγράφουν μία εκ νέου αύξηση του αριθμού των «κόκκινων δανείων» μέσα στο 2023. Και είναι αυτή η κατηγορία δανείων κατά βάση δάνεια των οποίων «καθημερινά» αυξάνεται η καθυστέρηση αποπληρωμής. Αφορούν βασικά επιχειρήσεις… Πόσο αυξήθηκαν αυτά τα «νέα» κόκκινα μέσα στο 2023; Αυξήθηκαν 9%.
Αρκετά θα λέγαμε για να μπορούν να αποτελέσουν την προειδοποίηση για ένα νέο επικίνδυνο σήριαλ τρόμου, αφού το ποσοστό αυτό σημαίνει ότι ένα στα δέκα νέα δάνεια μπαίνει σε φάση μεγάλης καθυστέρησης στην εξυπηρέτησή του. Αναμφίβολα μία πιο προσεκτική ανάγνωση της Έκθεσης θα αποκαλύπτει και άλλες τέτοιες ενδιαφέρουσες ιστορίες…