Σημαντικό εφόδιο στην προσπάθεια της κυβέρνησης να πετύχει τους στόχους που θέτει ο προϋπολογισμός για το 2024 αποτελεί η αποκλιμάκωση των τιμών της ενέργειας.
Όπως είναι φυσικό, οι ενεργειακές μεταβλητές λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από την κυβέρνηση, καθώς τα “απόνερα” της ενεργειακής κρίσης εξακολουθούν να μας συνοδεύουν και σήμερα. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο σχέδιο προϋπολογισμού του 2024 η έκφραση “ενεργειακή κρίση” συναντάται 33 φορές.
Οι παραδοχές για το 2024
Πιο αναλυτικά, στο σχέδιο επισημαίνεται η ραγδαία μείωση της τιμής του φυσικού αερίου στην Ευρώπη, η οποία υποχώρησε κατά 86% από τον Αύγουστο του 2022 ως τον Οκτώβριο του 2023. Καθώς η τιμή του αερίου επηρεάζει άμεσα και την αντίστοιχη του ηλεκτρισμού, πρόκειται για ένα καθοριστικό μέγεθος.
Τις τελευταίες ημέρες η τιμή του συμβολαίου TTF υποχώρησε ακόμα περισσότερο έως τα 33 ευρώ/MWh, άρα πλέον δεν απέχει πολύ από τα όσα ίσχυαν προ της κρίσης. Απομένει να φανεί αν θα σταθεροποιηθεί στα τωρινά επίπεδα ή αν θα συμβεί κάτι που θα το ανεβάσει και πάλι.
Από τη μια είναι πολύ θετικό ότι βλέπουμε μια τόσο χαμηλή τιμή στο TTF κατά τη διάρκεια του χειμώνα, δηλαδή όταν κορυφώνεται η κατανάλωσή του εποχιακά. Από την άλλη, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το τι επιφυλάσει το μέλλον αφού η γεωπολιτική κατάσταση είναι ιδιαίτερα ευμετάβλητη.
Όσον αφορά το πετρέλαιο, από 96,36 δολάρια το βαρέλι το 2022 αναμένεται να μειωθεί κατά 16,5% το 2023 και κατά 0,7% το 2024 και να διαμορφωθεί στα 80,49 και 79,92 δολάρια το βαρέλι το 2023 και 2024, αντίστοιχα, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του ΔΝΤ.
Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι για περαιτέρω άνοδο της τιμής του πετρελαίου συνδέονται με το ενδεχόμενο μεγαλύτερων περικοπών στην παραγωγή από τις χώρες OPEC+, στρατιωτικής κλιμάκωσης στη Μαύρη Θάλασσα και ανεπαρκών επενδύσεων στην παραγωγή ορυκτών καυσίμων. Από την άλλη, παράγοντες που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην πτωτική πορεία της διεθνούς τιμής του πετρελαίου αποτελούν η ενδεχόμενη υποτροπή της παγκόσμιας οικονομίας, η επιβράδυνση της ζήτησης πετρελαίου από την πλευρά της Κίνας και η ταχύτερη διείσδυση των ηλεκτρικών οχημάτων στην αγορά.
Σε αντίστοιχο μήκος κύματος, οι φθινοπωρινές οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρουν ότι η μέση τιμή αργού πετρελαίου αναμένεται να μειωθεί σε 84,1 δολάρια το βαρέλι το 2023 από 100,7 δολάρια το 2022 και να διαμορφωθεί στα 84,5 δολάρια το 2024.
Πάντως, οι παραπάνω εκτιμήσεις δεν αποκλείεται να αποδειχθούν υπερβολικές αν λάβουμε υπόψη την έντονη αποκλιμάκωση της τιμής του αργού πετρελαίου το τελευταίο χρονικό διάστημα, όπου έπεσε μέχρι τα 74 δολάρια/βαρέλι στην περίπτωση του Brent. Και αυτό παρά το γεγονός ότι ο ΟΠΕΚ+ ανακοίνωσε νέες περικοπές.
Παρέμεινε αισθητό το ενεργειακό βάρος κατά το 2023
Κατά τη διάρκεια του 2023 οι δαπάνες για στήριξη των καταναλωτών ώστε να αντέξουν την πληθωριστική και ενεργειακή κρίση μειώθηκαν σε σχέση με το 2022, όμως παρέμειναν σε επίπεδα που επηρεάζουν την ευρύτερη οικονομική πολιτική.
Συγκεκριμένα, το κόστος για την υλοποίηση των παρεμβάσεων για την πληθωριστική κρίση το 2023, λαμβανομένων υπόψη και των επιδοτήσεων προς φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, υπολογίζεται σε 2.584 εκατ. ευρώ, με κυριότερα μέτρα:
• τις επιδοτήσεις στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας νοικοκυριών και επιχειρήσεων με εκτιμώμενο δημοσιονομικό κόστος 1.087 εκατ. ευρώ, η οποία καλύφθηκε από τα έσοδα του ΤΕΜ,
• την εφαρμογή από τον Φεβρουάριο 2023 έως τον Οκτώβριο 2023 της δράσης οικονομικής ενίσχυσης σε περίπου 2,8 εκατ. νοικοκυριά με σκοπό την κάλυψη μέρους του αυξημένου κόστους αγορών, ιδίως ειδών διατροφής, λόγω της σημαντικής αύξησης των τιμών (market pass) με κόστος 755 εκατ. ευρώ και την περαιτέρω επέκτασή του έως τον Δεκέμβριο 2023 για τις πληγείσες από τις πλημμύρες περιοχές και τον Έβρο με κόστος 35 εκατ. ευρώ. Το συνολικό δημοσιονομικό κόστος του μέτρου ανέρχεται σε 790 εκατ. ευρώ για το έτος 2023,
• την καταβολή επιδόματος θέρμανσης με διευρυμένα εισοδηματικά κριτήρια για τις οικογένειες με παιδιά με κόστος 237 εκατ. ευρώ για τη χειμερινή περίοδο 2023 – 2024. Σημειώνεται ότι, λαμβανομένων υπόψη και των πληρωμών από το περυσινό επίδομα θέρμανσης του πρώτους μήνες του 2023, η δαπάνη για το έτος 2023 εκτιμάται σε 280 εκατ. ευρώ,
• την επιδότηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης στην αντλία για τη χειμερινή περίοδο 2022 – 2023 με δημοσιονομικό κόστος 100 εκατ. ευρώ για το 2023 και
• την επιστροφή του ΕΦΚ στο πετρέλαιο κίνησης στους αγρότες εντός του 2023 με δημοσιονομικό κόστος 79 εκατ. ευρώ.