Αναμφίβολα η λέξη που ακούγεται περισσότερο συχνά στις συζητήσεις και τις αναλύσεις για την οικονομία το 2024, είναι η λέξη «αβεβαιότητα». Και όχι άδικα.
Αν κοιτάξει κανείς προς τα πίσω, τα τελευταία, περισσότερα ή λιγότερα χρόνια, δεν βλέπει τίποτα λιγότερο, από πανδημίες, πολέμους, διεθνή κατακερματισμό στο εμπόριο και τις διεθνείς συναλλαγές, χρηματοπιστωτικές αναταραχές, μαζί με πολιτικές ανατροπές προς κάθε κατεύθυνση.
Κατά συνέπεια η λέξη «αβεβαιότητα» αναδύεται σαν απολύτως φυσιολογική για να χαρακτηρίσει και τα …μελλούμενα.
Η αλήθεια είναι ότι αν κάνει κανείς μερικά βήματα πίσω και κοιτάξει τα πράγματα με περισσότερη προσοχή, το μόνο που μπορεί να διαπιστώσει για τα μελλούμενα, είναι ότι νέοι παράγοντες έρχονται να προστεθούν σ’ αυτή την ήδη προβληματική πραγματικότητα.
Παράγοντες που την κάνουν ακόμα περισσότερο προβληματική και …αβέβαιη.
Αν εστιάσουμε στην Ευρωζώνη, το περιβάλλον μέσα στο οποίο η εγχώρια οικονομία είναι υποχρεωμένη να λειτουργήσει και να επιχειρήσει να πετύχει τους στόχους του νέου Προϋπολογισμού, που σε λίγες ημέρες θα πρέπει να ψηφίσει στην Βουλή, η εικόνα μοιάζει να είναι η ακόλουθη:
- Σύμφωνα με τα διαθέσιμες εκτιμήσεις των Ευρωπαϊκών Κεντρικών Τραπεζών, που επιβεβαιώνονται από τις πρόσφατες εκτιμήσεις της BIS (Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών), η Ευρωζώνη μπαίνει σε κατάσταση ύφεσης. Με σημαντικές αναμφίβολα ανισομέρειες μεταξύ των χωρών μελών, αλλά με κύριο και βασικό χαρακτηριστικό την υφεσιακή επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας συνολικά παρά τις επι μέρους εξαιρέσεις.
- Βασικά χαρακτηριστικά αυτής της τάσης στην οικονομία είναι η επιβράδυνση της παραγωγικότητας, η σταδιακή μείωση της πληθωριστικής πίεσης και διατήρηση σε υψηλά, σε σχέση με το πρόσφατο και μη παρελθόν, επίπεδα του κόστους του χρήματος.
- Σ’ αυτά τα χαρακτηριστικά πρέπει να προσθέσει κανείς ότι η ΕΚΤ σταθερά προωθεί παράλληλα με την διατήρηση των υψηλών επιτοκίων, ιδιαίτερα από το 2024 και την συρρίκνωση της ρευστότητας (βλέπε σχετικό διάγραμμα που δημοσίευσαν πρόσφατα οι FT). Αυτό γίνεται σε δύο επίπεδα, αφ’ ενός με την σταθερή μείωση της επανεπένδυσης των κεφαλαίων του PEPP και του APP κατά 23 δις ευρώ κάθε μήνα και αφ’ εταίρου με την απόσυρση των προγραμμάτων (TLTROs) επιδοτούμενων δανείων προς τις Τράπεζες. Ο Ισολογισμός της ΕΚΤ που μειώνεται με αυτό τον τρόπο είναι κάπου 1,7 τρις και θα συρρικνώνεται με πολύ ταχύτερο τρόπο αν η κα Λαγκάρντ υποχρεωθεί να «ακούσει» της συστάσεις της Bundesbank…
- Παράλληλα η «θεσμική» δημοσιονομική διαχείριση της Ευρωζώνης εξακολουθεί να βρίσκεται σε αδιέξοδο, μόλις τρείς εβδομάδες πριν την λήξη του χρονικού ορίζοντα «επιστροφής» σε ισχύ του Συμφώνου Σταθερότητας.
Η περιβόητη συμφωνία για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας μέχρι τις 31/12/2023 είχε σοβαρά προβλήματα μέχρι πρόσφατα. Τώρα όμως έχει επιπλέον μπλοκάρει από το πολύ σοβαρό «επεισόδιο» ανατροπής του Προϋπολογισμού της Γερμανίας από το Συνταγματικό Δικαστήριο. Αυτό ακύρωσε δαπάνες του Προϋπολογισμού 60 δις ευρω και άνοιξε το ενδεχόμενο να ακολουθήσουν και άλλες τέτοιες αποφάσεις, για ποσά που η κυβέρνηση του Βερολίνου με την μέθοδο της «δημιουργικής λογιστικής» (την οποία η Ελλάδα με πρωτοβουλία της Γερμανίας πλήρωσε με τρία μνημόνια), διατηρούσε, εκτός Προϋπολογισμού, σημαντικό μέρος των δημοσίων δαπανών. Το «παιχνίδι» της διαπραγμάτευσης έχει πλέον ανοίξει σε τέτοιο επίπεδο που κανείς δεν μπορεί να προδιαγράψει τις εξελίξεις, αφού οι συσχετισμοί δυνάμεων και οι ισορροπίες ισχύος τείνουν να ανατραπούν, μεταξύ Βερολίνου, Παρισίων, Ρώμης, Μαδρίτης, κ.λ.π.
Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον η εγχώρια οικονομία πρέπει να «ψάξει» το μέλλον της μέσα από τον Προϋπολογισμό που κατατίθεται στην Βουλή για το 2024. Ένα Προϋπολογισμό του οποίου η αξιοπιστία των μεγεθών «κρίνεται» αναμφίβολα από τις προσδοκίες συναλλαγών σε όλα τα επίπεδα με την οικονομική κατάσταση στην Ευρωζώνη.
Με άλλα λόγια εξετάζοντας «μόνο» τους παράγοντες που διαμορφώνουν το εξωτερικό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα πρέπει να «δουλέψει» η οικονομία στην Ελλάδα το 2024, η λέξη «αβεβαιότητα» αποκαλύπτει μια ακόμα πιο …δύσκολη πραγματικότητα.Μια πραγματικότητα που χαρακτηρίζεται από ύφεση, μείωση του ρυθμού αύξησης της παραγωγικότητας, ακριβότερο και λιγότερο διαθέσιμο «χρήμα», θεσμική αβεβαιότητα. Και γεωπολιτικές αναταραχές στο ζωτικής σημασίας γειτονικό περιβάλλον της χώρας (Μ. Ανατολή, Βαλκάνια, Αν. Ευρώπη).
Αυτά δεν είναι καλά «νέα» για τον Προϋπολογισμό (που αξίζει πιο προσεκτικής ανάλυσης), ούτε για την διαμόρφωση των προσδοκιών στην οικονομία συνολικά για το 2024.
* Τα Οικονο-Κλαστικά είναι μία νέα σχολιογραφική στήλη για την Οικονομική σελίδα του newsit.gr, που φιλοδοξεί να ψηλαφεί, στα όρια του δυνατού, τα στοιχεία εκείνα των οικονομικών εξελίξεων που ξεφεύγουν από τα όρια της αμεσότητας της «είδησης» και της «επικαιρότητας», αλλά αξίζουν την προσοχή μας.