Μία νέα εποχή για τις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας φιλοδοξεί να διαμορφώσει το πλέγμα των οικονομικών συμφωνιών που επιτεύχθηκαν την Πέμπτη (07.12.23) στο πλαίσιο της συνάντησης του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Οι συμφωνίες των δύο ηγετών (Ελλάδας – Τουρκίας) καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεματικών (ανάπτυξη, παιδεία, τουρισμό κοκ) οι οποίες αναμένεται να εξασφαλίσουν ομαλότερη συνέχεια στις σχέσεις των δύο χωρών, αρχής γενομένης με την ενίσχυση της συνεννόησης με σκοπό την αποφυγή μελλοντικών γεωπολιτικών εντάσεων.
Ωστόσο, πίσω από τις διακηρύξεις φιλίας και του πνεύματος συνεργασίας σε πολιτικό επίπεδο, η συνάντηση “έβγαλε” σημαντικά αποτελέσματα για την ισχυροποίηση των οικονομικών δεσμών των δύο γειτόνων – οι οποίες δεν εξέλειπαν ακόμα και σε περιόδους μεγάλων εντάσεων.
Συγκεκριμένα, οι συμφωνίες Μητσοτάκη-Ερντογάν περιλαμβάνουν αναπτυξιακές πρωτοβουλίες που αφορούν σε κρίσιμες υποδομές με τη δημιουργία νέας διασυνδετικής γραμμής μεταξύ Νέα Σάντας και Μπαμπαέσκι με στόχο την αναβάθμιση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Τουρκίας και την αύξηση του όγκου αμφίδρομης ροής ενέργειας κατά 600 MW.
Αλλά ακόμη σε επιχειρηματικές συνέργειες, με την ανάπτυξη δομών δικτύωσης μεταξύ μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων των δύο χωρών, καθώς και στην αλληλοενημέρωση και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για την απλοποίηση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
Κομβικής σημασίας για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι τα μνημόνια συνεργασίας τα οποία από ελληνικής πλευράς “τρέχουν” από το υπουργείο Εξωτερικών και αφορούν στην ενίσχυση του διμερούς εμπορίου και των επενδύσεων. Πρόκειται για μνημόνιο με σκοπό να προωθήσει τη συνεργασία των φορέων Export Credit Greece και Turk Eximbank για την αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών.
Η συνεργασία περιλαμβάνει ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και τεχνογνωσίας, εκπαίδευση προσωπικού, ενημέρωση και διευκόλυνση στην επίλυση προβλημάτων, ανάπτυξη κοινών ερευνητικών προγραμμάτων σε Ελλάδα, Τουρκία και τρίτες χώρες.
Επιπλέον, συμφωνήθηκε η συνεργασία των φορέων Enterprise Greece και Invest in Turkiye με σκοπό την προσέλκυση επενδύσεων. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται η αλληλοενημέρωση σε θέματα οικονομικού ενδιαφέροντος, η δημιουργία σταθερού και ευέλικτου επενδυτικού κλίματος, η προώθηση και διεύρυνση της συνεργασίας μεταξύ των επιχειρήσεων, η ανάπτυξη αμοιβαία επωφελών επενδυτικών προγραμμάτων.
Ακόμα, έκλεισε συμφωνία για τη συνεργασία των φορέων Enterprise Greece και Union of Chambers and Commodity Exchanges Of Turkiye (TOBB) με σκοπό τη στήριξη των επιχειρηματικών κοινοτήτων των δύο χωρών. Η συνεργασία περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη στρατηγικών για την αύξηση των εμπορικών και επιχειρηματικών αποστολών, την ανταλλαγή πληροφοριών και τεχνογνωσίας, τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού και τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.
Για την καλύτερη συνεργασία σε οικονομικό επίπεδο αποφασίστηκε η σύγκληση της 6ης Συνόδου Κοινής Επιτροπής Οικονομίας και Εμπορίου. Η τουρκική πλευρά έχει προτείνει να πραγματοποιηθεί στις 2 Φεβρουαρίου 2024 στην Κωνσταντινούπολη και στη στη σύνοδο θα εξεταστούν θέματα εμπορίου, ενέργειας, μεταφορών, τουρισμού.
Τέλος, υπογράφηκαν κοινές διακηρύξεις σε επίπεδο αγροτικής ανάπτυξης αλλά και τελωνειακής συνεργασίας.
Οι διμερείς οικονομικές και εμπορικές σχέσεις
Εντούτοις, οι οικονομικές σχέσεις των δύο κρατών δεν ξεκινούν με τις συμφωνίες της Πέμπτης. καθώς έχουν παρελθόν.
Όπως επισημαίνεται στην ετήσια έκθεση 2022 από την ελληνική πρεσβεία στην Άγκυρα για τις ελληνοτουρκικές εμπορικές και οικονομικές σχέσεις, το διμερές εμπόριο χαρακτηρίζεται διαχρονικά από την κυρίαρχη συμμετοχή (50%-70%) των προϊόντων διύλισης πετρελαίου/καυσίμων και της ηλεκτρικής ενέργειας στη σύνθεση των ελληνικών εξαγωγών και την αυξανόμενη διεύρυνση του μίγματος των τουρκικών εξαγωγών.
Με βάση τα ίδια στοιχεία, για μία δεκαετία -από το 2009- το εμπορικό ισοζύγιο των δύο χωρών ήταν πλεονασματικό υπέρ της Ελλάδας (με εξαίρεση το 2016).
Το 2022, οι ελληνικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 21,5%. Τα εξαχθέντα πετρελαιοειδή αυξήθηκαν 23% το εμπορικό ισοζύγιο, παρουσίασε βελτίωση και διαμορφώθηκε για την Ελλάδα με έλλειμμα ύψους 389 εκατ. ευρώ (-11,14%), εξέλιξη η οποία οφείλεται κυρίως στη μείωση των τουρκικών εξαγωγών πετρελαιοειδών και ηλεκτρικής ενέργειας (-47%).
Την ίδια ώρα, ο συνολικός όγκος εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών, το 2022, αυξήθηκε κατά 18,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος ανερχόμενος σε 5,4 δισ. ευρώ περίπου. Οι ελληνικές εξαγωγές ανήλθαν σε 2,5 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 21,5%.
Όσον αφορά στις εξαγωγές, ανάμεσα σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, η Ελλάδα ήταν ο 11ος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας υποχωρώντας κατά δύο θέσεις σε σύγκριση με το 2021 (9η θέση). Στις εισαγωγές, η Ελλάδα ήταν αντίστοιχα στη 10η θέση (διατήρησε τη θέση έτους 2021).
Αναφορικά με τις επενδύσεις, οι ελληνικές στην Τουρκία ξεπερνούν κατά πολύ τις αντίστοιχες τουρκικές στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, το 2021, το απόθεμα των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία ανερχόταν σε 337 εκατ. ευρώ έναντι 316 εκατ. το 2020. Το 2019, σημειώθηκε μικρή μείωση των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία, της τάξης 1,4%.
Στην ετήσια έκθεση επισημαίνεται ακόμα πως οι τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα αυξάνονται με σημαντικά χαμηλότερους ρυθμούς. Το απόθεμα των τουρκικών επενδύσεων ανέρχεται σε 104 εκατ. ευρώ έναντι 69 εκατ. το 2020.
Σε επίπεδο καθαρών ροών Άμεσων Ξένων Επενδύσεων, τη διετία 2022-21, οι εισροές από την Ελλάδα στην Τουρκία σημείωσαν πτώση κατά 38 και 128 εκατ. ευρώ αντιστοίχως, ενώ οι τουρκικές εκροές προς την Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 49 και 27 εκατ. ευρώ.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163