Τώρα, σύμφωνα με τους New York Times, έρχεται στο φως μια πρόσφατη διαμάχη, η οποία εγείρει νέα ερωτήματα ως προς την κουλτούρα του ΔΝΤ και την υπόσχεσή του για πιο διάφανες διαδικασίες. Το καλοκαίρι, το Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης του Ταμείου, μια αυτόνομη ομάδα σκοπός της οποίας είναι να κρίνει όλες τις πτυχές της συμπεριφοράς και των πολιτικών του ΔΝΤ, εξέδωσε έκθεση 86 σελίδων για τις επιδόσεις του ΔΝΤ κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους.
Η έκθεση περιείχε ασυνήθιστα «ωμές» επικρίσεις για το πώς χειρίστηκε τα προβλήματα χρέους της Ελλάδας το Ταμείο. Σύμφωνα με την έκθεση, μέλη του προσωπικού του ΔΝΤ εκφοβίστηκαν από τους εταίρους τους στο Ευρωπαϊκό Τμήμα, δεν είδαν τα πρώιμα σημάδια των προβλημάτων και δεν έκαναν αρκετά για να πιέσουν ώστε να υπάρξει αναδιάρθρωση χρέους.
Όμως, δεν ήταν αυτό που προκάλεσε την οργή –και παρέμβαση- ανωτάτων αξιωματούχων του Ταμείου. Πριν τη δημοσιοποίηση της έκθεσης το καλοκαίρι, αξιωματούχοι του Ταμείου απαίτησαν το Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης να μειώσει και σε ορισμένες περιπτώσεις να αφαιρέσει κομμάτια της έκθεσης που ανέφεραν ότι το ΔΝΤ δεν έδινε στους αξιολογητές τα έγγραφα που ζητούσαν.
Η περιγραφή της διαμάχης αυτής, που δεν αναφέρεται στο τελικό έγγραφο, δόθηκε από αρκετά άτομα που εμπλέκονταν στη διαδικασία αλλά δεν μπορούσαν να μιλήσουν δημοσίως, σύμφωνα με τους New York Times. Το Γραφείο έχει δικαίωμα να ζητά όποια έγγραφα θεωρεί ότι θα βοηθήσουν στις αναλύσεις του.
Σε συνέντευξή του, ο αναπληρωτής εκπρόσωπος του ΔΝΤ, William Murray, παραδέχθηκε πως το Ταμείο είχε έντονες συζητήσεις με το Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης αναφορικά με τη γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει το πώς το Ταμείο απάντησε στα αιτήματα για παροχή εγγράφων. Πρόσθεσε όμως πως το Ταμείο έχει δικαίωμα να παρεμβαίνει και να ζητά αλλαγές, με βάση πραγματολογικά λάθη.
«Σίγουρα υπήρξαν προστριβές με την πάροδο του χρόνου», είπε, αναφερόμενος στην 16μηνη αναζήτηση εγγράφων από το Ανεξάρτητο Γραφείο. «Όμως επρόκειτο για ένα τεράστιο κυνήγι εγγράφων – δεν υπήρχε κάποια συντονισμένη προσπάθεια από το Ταμείο να μην δώσει πληροφορίες». Το Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης αρνήθηκε να σχολιάσει.
Οι εσωτερικές διαμάχες σε παγκόσμιους οργανισμούς του μεγέθους και της πολιτικής επιρροής του ΔΝΤ είναι αναμενόμενες. Όμως υπό τη διεύθυνση της Κριστίν Λαγκάρντ, το Ταμείο προσπαθεί να «ανοίξει» περισσότερο για τον κόσμο και να σταματήσει να είναι τόσο ψυχρά γραφειοκρατικό.
Έτσι, ορισμένοι παραδοσιακοί υποστηρικτές του Ταμείου ξαφνιάστηκαν από την αντίδραση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην εσωτερική αξιολόγηση. «Το Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης δημιουργήθηκε για να έχει πρόσβαση σε όλα τα έγγραφα του Ταμείου», σχολίασε ο Edwin M. Truman, πρώην στέλεχος του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών, ο οποίος συμμετείχε σε εξωτερικό πάνελ ειδημόνων που κλήθηκαν να βγάλουν συμπεράσματα από την έκθεση. «Το προσωπικό και τα ανώτερα διοικητικά στελέχη του Ταμείου δεν είχαν δικαίωμα να αρνηθούν να δώσουν έγγραφα».
Το συγκεκριμένο γραφείο δημιουργήθηκε το 2001 με σκοπό να αξιολογεί τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων του ΔΝΤ, που είχαν αμφισβητηθεί μετά την Ασιατική κρίση του 1997. Το γραφείο έχει αυτονομία και αυτοί που εργάζονται σε αυτό σίγουρα δεν ήθελαν να δημιουργήσουν φασαρίες, όμως η έκθεσή τους για την ποιότητα των συμβουλών που έδωσε το ΔΝΤ κατά τη διάρκεια της κρίσης στην ευρωζώνη ενόχλησε.
Από το 2012, όταν το Γραφείο γνωστοποίησε για πρώτη φορά την πρόθεσή του να εξετάσει τις δραστηριότητες του ΔΝΤ στην ευρωζώνη, αντιμετώπισε αντιδράσεις, όχι μόνο από τα μέλη του προσωπικού του ΔΝΤ, αλλά και από ευρωπαίους που ήταν μέλη του ΔΣ του Ταμείου, σύμφωνα με τους New York Times.
Οι διευθυντές της Γαλλίας και της Γερμανίας δεν ήθελαν να γίνει η έρευνα, χρησιμοποιώντας ορισμένες φορές έντονη γλώσσα στις συναντήσεις με τα στελέχη του Γραφείου, σε μια προσπάθεια να τους αναγκάσουν να εγκαταλείψουν το εγχείρημα, παρά το ότι δημοσίως υποστήριζαν την αποστολή του Γραφείου. Όταν έγινε σαφές ότι το Γραφείο θα προχωρούσε την έρευνα, ευρωπαίοι διευθυντές ζήτησαν αν είναι δυνατόν να μην δημοσιοποιηθεί η έκθεση, σύμφωνα με ανθρώπους που εμπλέκονταν στη διαδικασία.
Η αντίθεση προς την έρευνα ήταν πιο αισθητή στο ισχυρό Ευρωπαϊκό Τμήμα, που επέβλεπε τις διασώσεις της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας. Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Τμήματος, Πουλ Τόμσεν, ο οποίος ήταν επίσης ο «αρχιτέκτονας» του ελληνικού προγράμματος διάσωσης, αποστασιοποιήθηκε αρχικά από τους ερευνητές, και η έκθεση κατέληξε να είναι κρίσιμης σημασίας για τις εργασίες του Ταμείου στην Ελλάδα, αν και ο κ. Τόμσεν δεν αναφέρεται ονομαστικά στην έκθεση.
Ο κ. Τόμσεν τελικά συνεργάστηκε, δίνοντας χιλιάδες emails και έγγραφα και συμφωνώντας να πραγματοποιήσει τρίωρη συνέντευξη με το στέλεχος του Γραφείου που συνέταξε την έκθεση, τον Shinji Takagi. Σε ανακοίνωσή του ο κ. Τόμσεν δήλωσε πως το τμήμα του «συμμορφώθηκε πλήρως με τα αιτήματα του Ανεξάρτητου Γραφείου Αξιολόγησης για πληροφορίες και έγγραφα, χωρίς εξαιρέσεις».
Η έρευνα επικεντρώθηκε ιδιαίτερα σε δυο τομείς. Οι ερευνητές ήθελαν πρακτικά από τις ανεπίσημες συνεδριάσεις του ΔΣ κατά τη διάρκεια της κρίσης, όπου οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ εξηγούσαν τις ενέργειές τους στους διευθυντές. Ζήτησαν επίσης έγγραφα που σχετίζονταν με μια σειρά μυστικών συναντήσεων που πραγματοποίησαν στελέχη του ΔΝΤ το 2010, στις οποίες συζήτησαν διάφορες στρατηγικές για τον χειρισμό της Ελλάδας.
Το Γραφείο πράγματι έλαβε δέσμες πληροφοριών που έδιναν ένα ευρύτερο χρονικό του έργου του ΔΝΤ στην Ευρώπη, όμως οι αξιολογητές δεν πήραν αυτό που πραγματικά ήθελαν, δηλαδή τα έγγραφα εκείνα που θα έριχναν φως στο πώς και γιατί το Ταμείο ενήργησε όπως ενήργησε. Οι δικαιολογίες ήταν διάφορες. Τελικά, 16 μήνες μετά την πρώτη υποβολή του αιτήματός τους, οι αξιολογητές έλαβαν τα περισσότερα από αυτά που είχαν ζητήσει.
Τότε όμως τα στελέχη του ΔΝΤ άρχισαν να πιέζουν το Γραφείο να αφαιρέσει κομμάτια από την έκθεση που εξηγούσαν το πόσο δύσκολο ήταν να πάρουν τα απαιτούμενα έγγραφα. Οι ελεγκτές έκαναν κάποιες αλλαγές όμως, καθώς πίστευαν πως δεν έλαβαν όλα τα έγγραφα, διατήρησαν τα κρίσιμα σημεία στα οποία αναφέρεται η μεγάλη βραδυπορία του ΔΝΤ στο θέμα της συνεργασίας. Στις αρχές Ιουλίου, δημοσιοποιήθηκε η έκθεση συνοδευόμενη από 11 ακόμα έγγραφα.
Η Κριστίν Λαγκάρντ δήλωσε στην απάντησή της πως η εμπλοκή του Ταμείου στην ευρωζώνη ήταν επιτυχημένη, ενώ τόνισε ότι συνεχίζεται η δέσμευση του ΔΝΤ στην «ευθύνη, τη διαφάνεια και τον ρόλο του Ανεξάρτητου Γραφείου Αξιολόγησης».
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163