Τις κρίσιμες λεπτομέρειες του καθεστώτος εφαρμογής της νέας διάταξης για την καταβολή του επιδόματος μητρότητας από τη ΔΥΠΑ στις μη μισθωτές μητέρες περιγράφει η σχετική κοινή υπουργική απόφαση.
Υπενθυμίζεται πως η σχετική πλατφόρμα υποβολής αιτήσεων για το επίδομα μητρότητας στη ΔΥΠΑ έχει ανοίξει από την περασμένη εβδομάδα.
Τα βασικά σημεία της ΚΥΑ για το επίδομα μητρότητας από τη ΔΥΠΑ είναι τα ακόλουθα:
Δικαιούχοι και Προϋποθέσεις
1. Οι μητέρες ασφαλισμένες στον Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (eΕΦΚΑ), που εργάζονται ως ελεύθερες επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενες ή αγρότισσες, όπως προκύπτει από το ασφαλιστικό τους καθεστώς, δικαιούνται την ειδική παροχή προστασίας μητρότητας, για χρονικό διάστημα 9 μηνών.
Δικαιούχοι της εν λόγω παροχής είναι και τα πρόσωπα της παρ. 3Α του άρθρου 151 του ν. 5078/2023, σύμφωνα με την κοινή δήλωσή τους στον e-ΕΦΚΑ.
Η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ), καταβάλλει στις δικαιούχους μηνιαίως ποσό ίσο με τον εκάστοτε ισχύοντα κατώτατο μισθό, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 3 της παρούσας. Σε περίπτωση που η μητέρα είναι ασφαλισμένη του e-ΕΦΚΑ με την ιδιότητα της ελεύθερης επαγγελματία, αυτοαπασχολούμενης ή αγρότισσας και ταυτόχρονα με την ιδιότητα της μισθωτής ή έμμισθης, δεν εφαρμόζεται η παρούσα, αλλά η αντίστοιχη ΚΥΑ που ρυθμίζει την άδεια μητρότητας των μισθωτών με εξαρτημένη εργασία.
2. Απαραίτητες προϋποθέσεις για τη χορήγηση της εν λόγω παροχής είναι:
- Η λήψη του επιδόματος μητρότητας του e-ΕΦΚΑ βάσει του άρθρου 6 του ν. 4097/2012, ή σε περίπτωση υιοθεσίας η «ένταξη του παιδιού στην οικογένεια», όπως προσδιορίζεται από την παρ. 1β του άρθρου 228 του π.δ. 80/2022 ή η δημοσίευση τελεσίδικης δικαστικής απόφασης υιοθεσίας.
- Η ασφαλιστική ενημερότητα της δικαιούχου κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης και κατά το χρονικό διάστημα λήψης της παροχής.
Διαδικασία ηλεκτρονικής υποβολής αίτησης
1. Η αίτηση για την ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας υποβάλλεται από τις ασφαλισμένες μητέρες του e-ΕΦΚΑ που εργάζονται ως ελεύθερες επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενες ή αγρότισσες, οι οποίες υπάγονται στον e-ΕΦΚΑ, υπό τις ιδιότητες αυτές, για παροχές σε χρήμα.
Η αίτηση υποβάλλεται στη Δ.ΥΠ.Α. οποτεδήποτε εντός δύο μηνών, από την επομένη της καταβολής του επιδόματος κυοφορίας και λοχείας του e-ΕΦΚΑ. Ειδικά για την απόκτηση τέκνου με τη διαδικασία της υιοθεσίας η αίτηση στη Δ.ΥΠ.Α. υποβάλλεται εντός δύο μηνών από την επομένη της ένταξης του παιδιού στην οικογένεια, ή της τελεσιδικίας της δικαστικής απόφασης.
2. Η αίτηση χορήγησης της ειδικής παροχής προστασίας μητρότητας υποβάλλεται με ηλεκτρονικό τρόπο, κατόπιν αυθεντικοποίησης της ασφαλισμένης, μέσω των ηλεκτρονικών υπηρεσιών της Δ.ΥΠ.Α. στην Υπηρεσία ΚΠΑ2 του τόπου κατοικίας της. Κατά την υποβολή της αίτησης, η ασφαλισμένη ειδοποιείται με ηλεκτρονικό τρόπο για το αν είναι ασφαλιστικά ενήμερη.
Σε περίπτωση ύπαρξης οφειλών, το αίτημα στην πλατφόρμα γίνεται δεκτό μόνο κατόπιν εξόφλησης των οφειλών της. Η αίτηση υπέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης του ν. 1599/1986 ως προς τα στοιχεία που περιλαμβάνονται και αναφέρονται σε αυτήν. Η ανακρίβεια των δηλωθέντων στοιχείων επισύρει την απόρριψη της αίτησης και τις προβλεπόμενες ποινικές και διοικητικές κυρώσεις.
Η αίτηση συνιστά εξουσιοδότηση προς τη Δ.ΥΠ.Α. για τη χρήση και επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων που περιλαμβάνονται σε αυτήν, προκειμένου να διενεργηθεί ο απαιτούμενος έλεγχος, ώστε να διαπιστωθεί η πλήρωση των προβλεπομένων προϋποθέσεων.
3. Οι αρμόδιοι υπάλληλοι της Δ.ΥΠ.Α. έχουν πρόσβαση στα στοιχεία της ηλεκτρονικής υπηρεσίας για τον έλεγχο και τη διεκπεραίωση των αιτημάτων.
Διαδικασία Καταβολής Παροχής
1. Μετά την υποβολή της αίτησης, η αρμόδια Υπηρεσία ΚΠΑ2 της ΔΥΠΑ προβαίνει σε οίκοθεν έλεγχο της πλήρωσης των προϋποθέσεων χορήγησης της παροχής του της παρούσας με βάση τα τηρούμενα στοιχεία των αρμόδιων κατά περίπτωση φορέων.
Κατά την επεξεργασία της αίτησης, σε περίπτωση που η αυτεπάγγελτη διαδικασία αναζήτησης των δικαιολογητικών δεν είναι εφικτή, οι αιτούσες προσκομίζουν τα αποδεικτικά των προϋποθέσεων που αναφέρονται παραπάνω.
2. Αρμόδιο όργανο για την αναγνώριση του δικαιώματος ένταξης στην παροχή είναι ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας ΚΠΑ2, στην οποία υποβάλλεται η αίτηση, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 2 της παρούσας.
3. Η ΔΥΠΑ ελέγχει καθ’ όλη τη διάρκεια της παροχής την πλήρωση των προϋποθέσεων χορήγησης της παροχής, λαμβανομένου υπόψη του χρόνου ισχύος των σχετικών δικαιολογητικών.
4. Η καταβολή της ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας εκκινεί από την πρώτη του επόμενου μήνα της αίτησης.
5. Η παροχή διακόπτεται σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια χορήγησης της ειδικής παροχής η ασφαλισμένη:
- απωλέσει την επαγγελματική της ιδιότητα, ή
- δεν είναι ασφαλιστικά ενήμερη, ή
- αναλάβει μισθωτή εργασία, ή
- υποβάλλει σχετικό αίτημα.
Σε περίπτωση που η ασφαλισμένη εξοφλήσει τις οφειλόμενες ασφαλιστικές εισφορές, δύναται να αιτηθεί ηλεκτρονικά την επαναχορήγηση της παροχής αναδρομικά από τον μήνα που διακόπηκε.
Σε κάθε περίπτωση, το συνολικό διάστημα καταβολής της ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας, κατόπιν ετεροχρονισμένης εξόφλησης των ασφαλιστικών εισφορών, δεν μπορεί να υπερβεί τους δώδεκα μήνες.
6. Η μητέρα που υπάγεται στο ασφαλιστικό καθεστώς της παρούσας και διατηρεί παράλληλα μισθωτή ή έμμισθη θέση, λαμβάνει την επιδότηση ως μισθωτή. Σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια της άδειας απωλέσει την ιδιότητα της μισθωτής, τότε για το χρονικό διάστημα που απομένει δύναται να λάβει την ειδική παροχή, δηλαδή με την ιδιότητα της μη μισθωτής, εφόσον υποβάλει σχετικό αίτημα στη ΔΥΠΑ.
7. Η ειδική παροχή προστασίας μητρότητας είναι αφορολόγητη, ανεκχώρητη και ακατάσχετη στα χέρια Δημοσίου εν ευρεία εννοία ή τρίτων, δεν υπόκειται σε οποιοδήποτε τέλος, εισφορά ή άλλη κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή του e-ΕΦΚΑ.
Μεταβίβαση ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας στον πατέρα
1. Η δικαιούχος μητέρα, φυσική, θετή ή τεκμαιρόμενη, δικαιούται να μεταβιβάσει έως επτά μήνες από την ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας στον πατέρα, φυσικό, θετό ή με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας.
2. Προϋπόθεση για τη μεταβίβαση της ειδικής παροχής στον πατέρα είναι να είναι η μητέρα δικαιούχος αυτής και να έχει η ίδια κάνει χρήση τμήματος αυτής προηγουμένως τουλάχιστον τους δύο πρώτους μήνες της παροχής.
3. Η ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας δύναται να μεταβιβασθεί στον πατέρα, ανεξαρτήτως αν αυτός εργάζεται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου στον ιδιωτικό τομέα ή με έμμισθη εντολή, ή είναι ελεύθερος επαγγελματίας, αυτοαπασχολούμενος ή αγρότης. Ο πατέρας δικαιούται να λάβει την ειδική παροχή που του έχει μεταβιβάσει η μητέρα, εφόσον είναι ασφαλιστικά ενήμερος. Στην περίπτωση όπου ο πατέρας εργάζεται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου στον ιδιωτικό τομέα, η ειδική παροχή που του έχει μεταβιβάσει η μητέρα, λογίζεται ως άδεια.
4. Η μητέρα, εφόσον είναι δικαιούχος της ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας, επιλέγει τον τρόπο, με τον οποίο θα ασκήσει το δικαίωμά της και ειδικότερα αν θα ασκήσει η ίδια το σύνολο αυτού ή αν θα μεταβιβάσει τμήμα του δικαιώματός της, έως επτά μήνες στον πατέρα. Η μητέρα δύναται επίσης να καθορίσει διαστήματα που θα κάνει χρήση της ειδικής παροχής, η ίδια ή ο πατέρας.
Η κατανομή των διαστημάτων χρήσης της παροχής, κατόπιν μεταβίβασης κατά την παρούσα μπορεί να γίνει συνεχόμενα και συμπληρωματικά μεταξύ των γονέων. Σε τέτοιες περιπτώσεις κατανομής της παροχής μεταξύ των γονέων με κοινές ως προς το περιεχόμενο υπεύθυνες δηλώσεις, μπορούν να καθοριστούν τα χρονικά διαστήματα που συνεχόμενα μεταξύ τους οι γονείς μπορούν να κάνουν χρήση της παροχής αυτής.
5. Για τη χορήγηση ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας στον πατέρα εφαρμόζεται η παρούσα, ανεξάρτητα αν αυτός εργάζεται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου, είναι ελεύθερος επαγγελματίας, αυτοαπασχολούμενος ή αγρότης.
Ο χρόνος κατά τον οποίο ο μη μισθωτός πατέρας λαμβάνει την παροχή λογίζεται ως χρόνος ασφάλισης στον κλάδο σύνταξης και ασθένειας του e-ΕΦΚΑ, εφόσον εξακολουθεί να καταβάλει τις ασφαλιστικές του εισφορές.
Σε περίπτωση μισθωτού εργαζόμενου πατέρα, με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου, για όσο χρόνο αυτός λαμβάνει την παροχή που του έχει μεταβιβάσει η μητέρα, επιδοτείται με ποσό ίσο με τον εκάστοτε ισχύοντα κατώτατο μισθό, λαμβάνει αναλογίες δώρων εορτών και επιδόματος αδείας και ασφαλίζεται με βάση το ασφαλιστικό καθεστώς στο οποίο υπάγεται.
Ειδικότερα, ο χρόνος της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας λογίζεται ως χρόνος ασφάλισης στους κλάδους κύριας σύνταξης και ασθένειας του e-ΕΦΚΑ, καθώς και στους οικείους φορείς επικουρικής ασφάλισης, οι δε προβλεπόμενες εισφορές υπολογίζονται επί του εκάστοτε κατώτατου μισθού, από το οποίο η ΔΥΠΑ παρακρατεί την προβλεπόμενη εισφορά ασφαλισμένου και την αποδίδει στους αρμόδιους φορείς μαζί με την προβλεπόμενη εισφορά εργοδότη που βαρύνει τη ΔΥΠΑ.
Αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά
Σε περίπτωση αχρεώστητης καταβολής της ειδικής παροχής, λόγω ανάκλησης της απόφασης χορήγησής της, το αχρεωστήτως καταβληθέν ποσό αναζητείται, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και τις διατάξεις περί Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (Κ.Ε.Δ.Ε.).
Ενστάσεις
Ενστάσεις κατά των αποφάσεων των αρμόδιων οργάνων ασκούνται εντός ανατρεπτικής προθεσμίας 30 ημερών από της κοινοποιήσεως και εξετάζονται από το αρμόδιο όργανο της ΔΥΠΑ.
Μεταβατικές διατάξεις
1. Οι αιτήσεις και οι υπεύθυνες δηλώσεις των ασφαλισμένων μητέρων του e-ΕΦΚΑ για την χορήγηση ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας που έχουν υποβληθεί από την έναρξη ισχύος του ν. 5078/2023 και εντεύθεν, επέχουν θέση αίτησης και εξετάζονται με σειρά προτεραιότητας με βάση την ημερομηνία κατάθεσης.
2. Για τις ασφαλισμένες που έχουν γεννήσει από 24/9/2023 έως τη δημοσίευση της παρούσας και δεν έχουν υποβάλει την αίτηση της προηγούμενης παραγράφου στη ΔΥΠΑ, η προθεσμία υποβολής αυτής ορίζεται κατ’ εξαίρεση σε δύο μήνες από τη δημοσίευση της παρούσας και όχι από την καταβολή του επιδόματος μητρότητας του e-ΕΦΚΑ.