Έρχονται συλλογικές αυξήσεις πάνω από τον κατώτατο μισθό ακόμα και με νόμο του κράτους

Αυξήσεις πάνω από κατώτατο μισθό σε ομάδες εργαζομένων ακόμη και με νόμο του κράτους (μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους, αλλά όχι αναγκαία με συμφωνία τους ή χωριστή συμφωνία των κοινωνικών εταίρων) προβλέπει η κοινοτική οδηγία 2022/2041 σε ο,τι αφορά στις συλλογικές διαπραγματεύσεις την οποία οφείλει να ενσωματώσει η κυβέρνηση έως τα μέσα Νοεμβρίου.

Υπενθυμίζεται πως επιτροπή εμπειρογνωμόνων παρέδωσε προχθές (8.10.24) πόρισμα για την ενσωμάτωση της εν λόγω οδηγίας στο εθνικό δίκαιο, στην Υπουργό Εργασίας, Νίκη Κεραμέως. Πέραν, λοιπόν, από τις προτάσεις της επιτροπής εμπειρογνωμόνων για τις αλλαγές στον κατώτατο μισθό, το πόρισμα προβλέπει κατευθύνσεις αλλαγής του θεσμικού πλαισίου των συλλογικών διαπραγματεύσεων μεταξύ εργατικών και εργοδοτικών οργανώσεων (για μισθούς πάνω από τον κατώτατο) έτσι ώστε να αυξηθεί το ποσοστό των εργαζομένων που καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις, κλαδικές και επιχειρησιακές, οι οποίες θα οδηγούν σε μισθούς πάνω από τον κατώτατο.

Η κοινοτική οδηγία, σύμφωνα με το πόρισμα της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων  υποχρεώνει τα κράτη μέλη στα οποία η κάλυψη των εργαζόμενων από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας υπολείπεται του ορίου του 80%, να καταρτίσουν Σχέδιο Δράσης, το οποίο θα προωθεί τις συλλογικές διαπραγματεύσεις με μέτρα και χρονοδιάγραμμα, που θα καταρτίζεται με έναν από τους εξής τρόπους:

1. Με νόμο (σ.σ. του κράτους) μετά τη διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους,
2. Με τριμερή συμφωνία μεταξύ της αρμόδιας δημόσιας αρχής (Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) και των κοινωνικών εταίρων.
3. Με συμφωνία μεταξύ των κοινωνικών εταιρών.

Όπως προκύπτει από την παραπάνω διάταξη της κοινοτικής οδηγίας, το κράτος θα μπορεί να προωθεί συλλογικές διαπραγματεύσεις για μισθούς πάνω από τον κατώτατο, ακόμα και μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους -δηλαδή τα συνδικαλιστικά όργανα των εργαζομένων και των εργοδοτών- και όχι αναγκαία με τριμερή συμφωνία μεταξύ κράτους-εργοδοτών-εργαζομένων ή συμφωνία μεταξύ των εργοδοτών-εργαζομένων.

Το πόρισμα επισημαίνει πως σκοπός είναι η αύξηση της κάλυψης των συλλογικών συμβάσεων για καθορισμό μισθών και ημερομισθίων και τη διευκόλυνση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο και την εθνική πρακτική.

Οι στόχοι

Προς αυτήν την κατεύθυνση η οδηγία προβλέπει «πολιτικές δράσεις» που αποσκοπούν:

• στην ενίσχυση της ικανότητας των κοινωνικών εταίρων να συμμετέχουν στις συλλογικές διαπραγματεύσεις,
• στην ενθάρρυνση των ουσιαστικών και τεκμηριωμένων συλλογικών διαπραγματεύσεων,
• στην προστασία των συνδικαλιστικών εκπροσώπων που ασκούν το δικαίωμα συλλογικής διαπραγμάτευσης από πράξεις διακρίσεων σε βάρος τους και
• στην προστασία της αυτονομίας των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζόμενων και των οργανώσεων των εργοδοτών.

Σχέδιο δράσης

Για την εκπλήρωση της υποχρέωσης της Ελληνικής Κυβέρνησης να προωθεί τις συλλογικές διαπραγματεύσεων με σκοπό να επιτευχθεί η κάλυψη του 80% των αμοιβών των εργαζομένων στη χώρα με Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ), ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης καταρτίζει το Σχέδιο Δράσης λαμβάνοντας υπόψη τα εξής:

• Την ανάγκη παρακολούθησης του ποσοστού κάλυψης των αμοιβών των εργαζόμενων με Σ.Σ.Ε, υπολογίζοντας προς τούτο όλες τις Σ.Σ.Ε, περιλαμβανομένων των επιχειρησιακών, ανεξάρτητα από το εάν αυτές καταρτιστήκαν από σωματεία ή από ενώσεις προσώπων καθώς και αυτές των οποίων το πεδίο ισχύς τους επεκτάθηκε με προσχώρηση ή επέκταση, και χωρίς διάκριση μεταξύ συλλογικών συμβάσεων και διαιτητικών αποφάσεων, καθώς η νομοθεσία εξομοιώνει τις διαιτητικές αποφάσεις με συλλογικές συμβάσεις.
• Την ανάγκη ενίσχυσης της δυνατότητας των κοινωνικών εταίρων να διεξάγουν αποτελεσματικές συλλογικές διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συλλογικών συμβάσεων εργασίας και την ορθή εφαρμογής τους.
• Τους εκ του νόμου σκοπούς του Ο.ΜΕ.Δ, οι οποίοι πέραν των υπηρεσιών μεσολάβησης και διαιτησίας, περιλαμβάνουν και την υποστήριξη των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων με ενημερωτικά εκπαιδευτικά προγράμματα προς τους εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων, την εκπόνηση ερευνών και μελετών συναφών με τους σκοπούς του και την σύνταξη Ετησίας Έκθεσης του έργου του. Αυτή η αναφορά γίνεται για να επισημανθεί η αυτόνομη και εκ του νόμου δυνατότητα αλλά και ευθύνη των κοινωνικών εταίρων να σχεδιάζουν και να εφαρμόζουν δράσεις υποστήριξης των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
• Την ανάγκη να προηγείται διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους για την κατάρτιση του Σχεδίου Δράσης, με σαφές χρονοδιάγραμμα. Οι προβλεπόμενες δράσεις είναι δυνατόν να χρηματοδοτούνται με εθνικούς ή συγχρηματοδοτούμενους πόρους.

Ναυτικοί

Ειδικά για τους ναυτικούς εισάγεται ειδική διάταξη για την εφαρμογή Σχεδίου Δράσης στην περίπτωση που η κάλυψη από Σ.Σ.Ν.Ε μειωθεί κάτω του 80%. Λαμβάνονται δε υπόψη τα εξής:

• ο διεθνής χαρακτήρα της ναυτικής εργασίας,
• η υποχρεωτικότητα εφαρμογής των Σ.Σ.Ν.Ε οι οποίες κυρώνονται από τον Υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής κατ’ εφαρμογή των άρθρων 1 και 5 του ν. 3276/1944 (Α΄24),
• το πεδίο εφαρμογής του ν. 1264/1982 (Α΄79) “Για τον εκδημοκρατισμό του Συνδικαλιστικού Κινήματος και την κατοχύρωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζομένων” που καταλαμβάνει το σύνολο των συνδικαλιστικών οργανώσεων αλλά ρητά εξαιρεί τις ναυτεργατικές οργανώσεις,
• το γεγονός ότι στον κλάδο της ναυτικής εργασίας υφίσταται κάλυψη από συλλογικές διαπραγματεύσεις σε ποσοστό άνω του 80%, και
• ότι η ναυτική εργασία εμπίπτει στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής σύμφωνα με το π.δ. 13/2018.

Πως θα γίνεται προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό των μισθών

Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης καταρτίζεται Σχέδιο Δράσης μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους ή λαμβάνοντας υπόψη σχετική συμφωνία τους και προτάσεις τους.

Το Σχέδιο Δράσης έχει ελάχιστη διάρκεια ένα έτος και μέγιστη διάρκεια πέντε έτη και σκοπό την προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό των μισθών.

Οι δράσεις του αφορούν ιδίως:

• την ενθάρρυνση της αποτελεσματικότητας των συλλογικών διαπραγματεύσεων και της ικανότητας των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζόμενων και των οργανώσεων των εργοδοτών να διεξάγουν συλλογικές διαπραγματεύσεις,
• τη δημιουργία βάσεων δεδομένων με στοιχεία, ιδίως για τους μισθούς, το κόστος παραγωγής, την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και την απασχόληση και
• την πραγματοποίηση μελετών, ερευνών, ενημερωτικών και εκπαιδευτικών δράσεων για θέματα συλλογικών διαπραγματεύσεων

Με ίδια απόφαση καθορίζεται κάθε θέμα σχετικό με την παρακολούθηση του Σχεδίου Δράσης, του χρονοδιαγράμματος και της αξιολόγησής του και προσδιορίζονται οι εθνικοί πόροι ή τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα που καλύπτουν τις απαιτούμενες δαπάνες, οι οποίες πραγματοποιούνται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

Για την κατάρτιση του Σχεδίου Δράσης ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης καλεί τους εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων να διατυπώσουν εγγράφως τις προτάσεις τους για το Σχέδιο Δράσης μέσα σε προθεσμία τουλάχιστον τριάντα ημερολογιακών ημερών και συγκεκριμένα καλεί:

• εκ μέρους των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζομένων, τη Γ.Σ.Ε.Ε. και λοιπές δευτεροβάθμιες οργανώσεις που προτείνει.
• εκ μέρους των οργανώσεων των εργοδοτών, τον Σ.Ε.Β., τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Ελλάδος (Σ.Β.Ε) την Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε την Εθνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας Ε.Σ.Ε.Ε. τον Σ.Ε.Τ.Ε και λοιπές εργοδοτικές οργανώσεις ευρύτερης εκπροσώπησης που προτείνουν.

Η παραπάνω προθεσμία μπορεί να παραταθεί μετά από πρόταση κοινωνικού εταίρου έως και τριάντα ημερολογιακές ήμερες.

Το Σχέδιο Δράσης εκδίδεται εντός εξήντα ημερολογιακών ημερών από την ολοκλήρωση της προθεσμίας υποβολής προτάσεων.

Oι κοινωνικοί εταίροι δικαιούνται να προτείνουν στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης το Σχέδιο Δράσης, που έχουν συμφωνήσει ή δράσεις προώθησης των συλλογικών διαπραγματεύσεων, στις οποίες συμφωνούν, ανεξάρτητα ή και παράλληλα με τη διαδικασία διαβούλευσης.

Η συμπλήρωση, τροποποίηση, παράταση της διάρκειας, χρηματοδότηση του Σχεδίου Δράσης, η ρύθμιση κάθε λεπτομερειακού ζητήματος αναγκαίου για την εφαρμογή του και η κατάρτιση νέου Σχεδίου Δράσης ρυθμίζονται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους ή πρόταση αυτών.

Το πρώτο Σχέδιο Δράσης, εκδίδεται εντός έτους από την έναρξη ισχύος του παρόντος.

Ειδικά για τους ναυτικούς, όταν το ποσοστό κάλυψης από συλλογικές διαπραγματεύσεις υπολείπεται του 80%, με απόφαση του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, καταρτίζεται Σχέδιο Δράσης με τα προβλεπόμενα στοιχεία για την προώθηση συλλογικών διαπραγματεύσεων με σκοπό τον καθορισμό των μισθών, μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους ή λαμβάνοντας σχετική συμφωνία τους ή προτάσεις τους.

Με κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργών Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, καθορίζεται κάθε θέμα σχετικό με την κατάρτιση, τη λειτουργία και την παρακολούθηση του Σχεδίου Δράσης.