Το ήμισυ της σωρευτικής αύξησης των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ κατά 450 μονάδες βάσης από τον Ιούλιο του 2022 έως τον Σεπτέμβριο του 2023, επωμίστηκαν τα νοικοκυριά, καθώς το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα των δανείων προς τα νοικοκυριά αυξήθηκε κατά 227 μονάδες βάσης.
Όπως αναφέρεται στην Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που δημοσίευσε χθες η Τράπεζα της Ελλάδος, τον Φεβρουάριο του 2024 το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα των δανείων προς τα νοικοκυριά είχε αυξηθεί στο 6,2%, από 3,9% τον Ιούνιο του 2022, όταν η ΕΚΤ άρχισε να ανεβάζει τα επιτόκια.
Η αύξηση αυτή ήταν πιο αισθητή στα μακροπρόθεσμα στεγαστικά δάνεια. Ειδικότερα, το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα στεγαστικών δανείων με διάρκεια άνω των πέντε ετών αυξήθηκε κατά 240 μονάδες βάσης (Φεβρουάριος 2024: 4,4%, Ιούνιος 2022: 2,0%), ενώ στα στεγαστικά δάνεια με διάρκεια από ένα έως πέντε έτη αυξήθηκε κατά 176 μονάδες βάσης (Φεβρουάριος 2024: 5,6%, Ιούνιος 2022: 3,9%).
Κατ’ αντιστοιχία, η αύξηση στο μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα των καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς τα νοικοκυριά διαμορφώθηκε ανάλογα με τη διάρκεια του δανείου (κατά 96 μονάδες βάσης για δάνεια με διάρκεια έως ένα έτος, κατά 139 μονάδες βάσης για τα δάνεια με διάρκεια άνω του ενός έτους και έως πέντε έτη, και κατά 191 μονάδες βάσης για τα δάνεια με διάρκεια άνω των πέντε ετών).
Ασπίδα των νοικοκυριών που είχαν λάβει στεγαστικό δάνειο και είδαν τις δόσεις του να εκτινάσσονται εξαιτίας της απότομης ανόδου των επιτοκίων, αποτέλεσε η πρωτοβουλία των τραπεζών να παγώσουν τα κυμαινόμενα επιτόκια των στεγαστικών δανείων για τους συνεπείς δανειολήπτες τους. Η πρωτοβουλία των τραπεζών ανακοινώθηκε τον Απρίλιο του 2023 και τέθηκε σε ισχύ στις 2/5/2023, εντάσσοντας αυτόματα όλους τους συνεπείς δανειολήπτες με στεγαστικά δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου ανεξαρτήτως διάρκειας και νομίσματος. Οι κυριότερες προϋποθέσεις του προγράμματος ανταμοιβής περιλάμβαναν α) την εκταμίευση του δανείου -ολική ή τμηματική- έως 31/12/2022, β) τη μη ύπαρξη ληξιπρόθεσμων οφειλών για κεφάλαιο, τόκους, έξοδα κατά την 28/4/2023 και γ) την παραμονή σε ενήμερη κατάσταση, δηλαδή την απουσία οποιασδήποτε ληξιπρόθεσμης οφειλής κατά τη διάρκεια του προγράμματος.
Αρχικά το πρόγραμμα προέβλεπε τη διατήρηση του επιτοκίου αναφοράς που ίσχυε την 31/3/2023 μειωμένου κατά 20 μονάδες βάσης για 12 μήνες, προστατεύοντας τους δανειολήπτες από τυχόν περαιτέρω αυξήσεις των βασικών επιτοκίων. Τον Μάρτιο του 2024 οι τράπεζες αποφάσισαν την παράταση του προγράμματος για επιπλέον 12 μήνες διαμορφώνοντας τη συνολική διάρκειά του σε 24 μήνες. Σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια του προγράμματος τα βασικά επιτόκια μειωθούν σε επίπεδο χαμηλότερο από αυτά του προγράμματος, τότε θα ισχύσει άμεσα το χαμηλότερο επιτόκιο προς όφελος των δανειοληπτών.