Κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης, η ρυθμιστική αρχή ενέργειας (ΡΑΑΕΥ) ανέθεσε στην ECCO International και το Εργαστήριο Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας του ΑΠΘ τη σύνταξη μιας μελέτης προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσο λειτουργεί εύρυθμα η αγορά ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα μας και ποια περιθώρια υπάρχουν για βελτίωσή της.
Πρόκειται για τους ίδιους επιστήμονες που ανέπτυξαν στην Ελλάδα το λεγόμενο target model προ μερικών ετών, ένα σύστημα που ισχύει και στην υπόλοιπη Ευρώπη και συχνά έχει κατηγορηθεί ότι παράγει υψηλές τιμές ηλεκτρικού ρεύματος.
Στον πυρήνα του target model βρίσκεται η λεγόμενη «οριακή τιμολόγηση», όπου η ακριβότερη μονάδα θέτει την τιμή για όλες τις υπόλοιπες. Αυτό συμβαίνει εν μέρει ώστε να υπάρχει επενδυτικό κίνητρο για την κατασκευή των φθηνότερων δυνατών νέων μονάδων, που δεν είναι άλλες από τις ΑΠΕ (αιολικά, φωτοβολταϊκά).
Παρά τις επικρίσεις που έχει δεχτεί το μοντέλο της αγοράς τα τελευταία χρόνια, τόσο η Κομισιόν πανευρωπαϊκά, όσο και οι αρχιτέκτονες του ελληνικού target model, το έχουν υπερασπιστεί επανειλημμένα.
Σύμφωνα με πρόσφατη τοποθέτηση των Δρ. Άλεξ Παπαλεξόπουλου της Ecco και του καθηγητή Παντελή Μπίσκα του ΑΠΘ, το πρόβλημα δεν βρίσκεται στο ίδιο το μοντέλο, αλλά στο πως εφαρμόζεται στη χώρα μας.
Βασική διαφορά σε σύγκριση με άλλες αγορές είναι η έλλειψη συμπληρωματικών τρόπων τιμολόγησης της ενέργειας. Για παράδειγμα, στη Γερμανία μεγάλο μέρος του ρεύματος περνάει μέσα από μακροπρόθεσμα συμβόλαια, ενώ στην Ελλάδα σχεδόν το σύνολο περνάει μέσα από το Χρηματιστήριο Ενέργειας. Κατ’ επέκταση, προφανής λύση είναι το να αναπτυχθούν αυτά τα εναλλακτικά εργαλεία και να δοθούν κίνητρα για την υιοθέτησή τους.
Επίσης, οι συντάκτες της μελέτης δίνουν πολύ μεγάλη έμφαση στην εισαγωγή ενός μηχανισμού που θα μειώνει την «εξάσκηση δύναμης» στην αγορά, όπως συμβαίνει σε χώρες όπως οι ΗΠΑ. Μάλιστα, τονίζουν ότι για να εφαρμοστεί, δεν χρειάζεται συμφωνία σε ευρωπαϊκό επίπεδο άρα είναι σχετικά εύκολο σε σχέση με το να αλλάξει ολόκληρο το μοντέλο.
Οι υπολογισμοί τους δείχνουν ότι αν ίσχυε ένας τέτοιος μηχανισμός, τότε η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας θα περιοριζόταν κατά 25%.
«Θεωρούμε αυτή την μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας θεμελιώδη για την επόμενη γενιά της αρχιτεκτονικής του Μοντέλου Στόχος, ειδικά για αγορές ηλεκτρικής ενέργειας που παρουσιάζουν συνθήκες ολιγοπωλίου, όπως η Ελλάδα», τόνισαν σχετικά.
