Αϊτή. Το πότε και πού θα γίνει σεισμός, το καθορίζει η φύση.

Το πόσο μια κοινωνία μπορεί να προστατευτεί ή όχι από τις συνέπειες ενός σεισμού ή άλλων «φυσικών» καταστροφών και προβλημάτων και να λαμβάνει προληπτικά μέτρα, δεν είναι φυσικό φαινόμενο, είναι ζήτημα που ρυθμίζουν σε μεγάλο βαθμό οι ανθρώπινες κοινωνίες, ανάλογα με το πόσο οργανωμένες είναι και πόσο έχουν προβλέψει με τις πολιτικές τους επιλογές τις επιπτώσεις του τρόπου, που λειτουργεί η φύση στην κοινωνία τους. Το αποτέλεσμα σχετίζεται με το πόσο έχουν ή όχι σεβαστεί τα μεγέθη της, τις δυνάμεις και δυναμικές της: οι καταστροφές μπορεί να είναι τεράστιες ή μικρότερες. Ένα μικρό παράδειγμα τέτοιων σχέσεων κοινωνίας και φύσης είναι το εξής: η βροχή είναι φυσικό φαινόμενο, που μπορεί να προκαλέσει και ζημιές, όμως αν εμείς έχουμε χτίσει στα ρέματα, το φυσικό αυτό φαινόμενο γίνεται ακόμη πιο επικίνδυνο.

Στην απολύτως απροστάτευτη Αϊτή η φύση φάνηκε όσο σκληρότερη μπορεί να είναι. Προκάλεσε το μέγιστο των δυνατών καταστροφών.Χτύπησε αλύπητα μία περιοχή ήδη πολύ προβληματική κυρίως εξαιτίας της περιβαλλοντικής υποβάθμισης, που είχε προκαλέσει η τρομερή φτώχεια και συγκέντρωση σε απέραντες παραγκουπόλεις, που με τη σειρά τους φέρνουν περισσότερη υποβάθμιση σαν κατιούσα σπείρα. Η διεθνής οικονομική βοήθεια, τόσα χρόνια, δεν έχει καταφέρει να βελτιώσει υπόβαθρο της κατάστασης, μπορεί μεν να κράτησε κάποιους στη ζωή, όμως δεν αύξησε τις ελπίδες τους για το μέλλον. Πολύ πιθανά απλώς προσέθεσε διάφορες εξαρτήσεις, που χειροτερεύουν τα πράγματα, αφού δεν έδωσε μακροπρόθεσμες βιώσιμες λύσεις και διεξόδους. Σε αυτό δεν ασφαλώς δεν φταίνε διόλου οι Αϊτινοί, αλλά πολλές πολύ ισχυρότερες διεθνείς πιέσεις και ξένα συμφέροντα, που εξυπηρετήθηκαν μέσω της διαφθοράς στη χώρα τους.

Η Αϊτή αποτελεί μια χώρα δειγματολόγιο για κάθε λογής κοινωνικό, οικονομικό και οικολογικό πρόβλημα: δικτατορίες, διαφθορά, καταστροφή των δασών, διάβρωση των εδαφών, ακραία φτώχεια, παρανομία και λαθρεμπόριο, ασθένειες, ανασφάλεια, όλα μαζί συνθέτουν έναν φαύλο κύκλο αλληλοεξαρτώμενων προβλημάτων, που βυθίζουν σταδιακά τη χώρα σε όλο και βαθύτερο αδιέξοδο. Ο σεισμός τώρα μοιάζει με το απότομο τέλος μιας ούτως ή άλλως μη βιώσιμης πορείας. Αποτελεί, δυστυχώς, η σημερινή Αϊτή, απογοήτευση των δούλων, που εξεγέρθηκαν κάποτε ελπίζοντας σε ένα καλύτερο μέλλον.

Εμείς όμως δεν πρέπει να τους απογοητεύσουμε. 

Δεν έχουμε λοιπόν μόνο να αντιμετωπίσουμε μια φυσική καταστροφή στην Αϊτή. Δεν αρκεί απλώς ανέγερση των κτηρίων και αναδημιουργία των όποιων υποδομών. Υπάρχει και μια μακροπρόθεσμη διάσταση, που πρέπει επειγόντως να ειδωθεί. Η διεθνής βοήθεια πρέπει να φροντίσει τόσο για την άμεση διάσωση, την υγεία και την ανοικοδόμηση, όσο και για την βελτίωση της κοινωνίας, της οικονομίας και του κράτους, ώστε να μπορέσει να ανορθωθεί πρώτα απ’ όλα η οικολογία της Αϊτής, τα δάση και η καλλιεργήσιμη γη. Να μπορέσει να σταθεί η οικονομία της σε στερεή βάση.

Να μπορέσει η Αϊτή να σταθεί στα πόδια της, αυτόνομα, να ξεφύγει από την παγίδα της ακραίας φτώχειας.

Αν δεν κοιτάξουμε τώρα την βιωσιμότητα το πρόβλήμα απλώς θα διαιωνίζεται μέχρι τον επόμενο κυκλώνα, σεισμό ή πλημμύρα. Η φύση ενεργεί όπως ξέρει, αδιαφορώντας για μας, στο χέρι μας είναι να μην αδιαφορήσουμε γι αυτήν.

Μήπως όμως σήμερα όλοι είμαστε λίγο σαν την Αϊτή, απολύτως ανέτοιμοι για την επόμενη κίνηση της φύσης; Εμένα κάτι έρχεται στον νου όταν ακούω για αλλαγή του κλίματος και τις συνεπαγόμενες καταστροφές και αλλοιώσεις που αυτό θα προκαλέσει; Ετοιμαζόμαστε άραγε ως παγκόσμια κοινωνία; Να θυμίσω την Κοπενχάγη;