Εθνική προτεραιότητα η αντιμετώπιση του δημογραφικού

* Άρθρο του Μιχάλη Κούπκα, Αντιδημάρχου Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Δήμου Θεσσαλονίκης

Στην τελευταία απογραφή φάνηκε αυτό που όλοι φοβόμασταν: Οι Έλληνες λιγοστεύουν και γερνούν. O δείκτης γονιμότητας στην Ελλάδα βρίσκεται στο 1.34 (παιδιά/γυναίκα) τη στιγμή που για την αναπλήρωση και μόνο του πληθυσμού θα έπρεπε να βρίσκεται στο 2.

Βέβαια για να είμαστε δίκαιοι αυτή η εξέλιξη οφείλεται και στις διαφοροποιημένες προτεραιότητες του δυτικού πολιτισμού. Οι προσδοκίες του σύγχρονου ανθρώπου, η επιθυμία για καταναλωτισμό, η αυτοπραγμάτωση, ιδεολογικές και πολιτισμικές προσλαμβάνουσες έχουν καταστήσει δυστυχώς ασυμφιλίωτη τη σύγχρονη ζωή με τη δημιουργία οικογένειας και την τεκνοποιία. Αυτό όμως δεν αναιρεί την υποχρέωση της Πολιτείας μέσα από δημόσιες πολιτικές να στηρίξει τη γονεϊκότητα. Kάποιοι μπορεί να θέλουν αλλά να μην μπορούν ή να θέλουν υπό προνοιακές προϋποθέσεις.

Νομίζω ότι δεν χρειάζεται ιδιαίτερη επιχειρηματολογία για να θεμελιώσει την υπαρξιακή για το έθνος μας πρόκληση της δημογραφίας. Ένα έθνος που μειώνεται πληθυσμιακά, γίνεται πιο αδύναμο στρατιωτικά, συρρικνώνεται οικονομικά και περιθωριοποιείται. Για την Ελλάδα δε, που αντιμετωπίζει μια σειρά και άλλων προκλήσεων γεωπολιτικών, περιβαλλοντικών και αναπτυξιακών είναι πιστεύω επιτακτική η ανάγκη μιας εθνικής στρατηγικής αντιμετώπισης του δημογραφικού.

Μια εθνική στρατηγική για τη δημογραφία περιλαμβάνει πολλές δράσεις, πολλές και μεγάλες πολιτικές. Για παράδειγμα η αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος είναι σημαντική. Έχουν ληφθεί συγκεκριμένες πρωτοβουλίες σε αυτήν την κατεύθυνση που πρέπει να ενισχυθούν. Μια σύγχρονη δημογραφική πολιτική πρέπει να περιλαμβάνει όμως σίγουρα κεφαλαιακές μεταβιβάσεις, φορολογικές διευκολύνσεις, παροχή υπηρεσιών όπως παιδικοί σταθμοί, ολοήμερα σχολεία, επιδότηση φύλαξης τέκνων και στήριξη της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Αναγνωρίζουν όλοι την στενότητα των πόρων και τις συγκεκριμένες δημοσιονομικές δυνατότητες, όμως αν η αντιμετώπισης της υπογεννητικότητας γίνει προτεραιότητα, τότε σίγουρα θα μπορέσουμε να κατευθύνουμε προς τα εκεί περισσότερους πόρους.

Στην Περιφερειακή ενότητα Θεσσαλονίκης ο πληθυσμός είναι μικρότερος κατά 1,7% βάσει των στοιχείων της τελευταίας απογραφής συγκριτικά με αυτή του 2011. Φυσικά, αυτό δεν αφήνει ανεπηρέαστη την τοπική αυτοδιοίκηση, καθώς η διαχείριση των δημογραφικών προκλήσεων απαιτεί συντονισμένες πολιτικές δράσεις.

Ένας από τους κυριότερους τομείς που επηρεάζονται από τη δημογραφική κρίση είναι η υγεία. Η γήρανση του πληθυσμού σημαίνει ότι υπάρχει αυξημένη ανάγκη για υπηρεσίες υγείας και φροντίδας γηραιάς ηλικίας. Επίσης, η δημογραφική κρίση επηρεάζει την απασχόληση και την οικονομία των τοπικών κοινοτήτων. Η συνεχής μείωση του πληθυσμού σημαίνει ότι η τάση είναι να υπάρχει λιγότερη ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να μειώνεται σταδιακά η επιχειρηματική δραστηριότητα και η απασχόληση.

Σε αυτές τις δύο – μεταξύ άλλων πολλών – επιπτώσεις η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί και πρέπει να παίξει ρόλο. Για παράδειγμα οι φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης θα πρέπει να επικεντρωθούν στην ανάπτυξη ειδικών προγραμμάτων υγείας για τους ηλικιωμένους και την προαγωγή της υγιούς ζωής. Στο Δήμο Θεσσαλονίκης έχουμε αναλάβει σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή με το πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» στους δημότες που έχουν ανάγκη παρέχοντας υπηρεσίες όπως η παροχή γευμάτων στο σπίτι, η φροντίδα της υγείας, η βοήθεια στις διατροφικές ανάγκες, αλλά και ψυχοκοινωνική υποστήριξη.

Στο στεγαστικό, κάναμε μια σημαντική αρχή μέσα από την Αναπτυξιακή Μείζονος Αστικής Θεσσαλονίκης, προχωρήσαμε στην προώθηση της κοινωνικής και της οικονομικά προσιτής κατοικίας καθώς και την ανάπτυξη στρατηγικής για την καταπολέμηση της αστεγίας και σχεδιάζουμε την αξιοποίηση του κενού κτιριακού αποθέματος της πόλης (δημόσιο και ιδιωτικό). Για την οικονομική ανάπτυξη επενδύουμε στις υποδομές αλλά ταυτόχρονα προσελκύουμε νέες επενδύσεις στην τεχνολογία, το φάρμακο, στον τουρισμό. Τα αποτελέσματα είναι ήδη ορατά και μετρήσιμα. Και μάλιστα αποτέλεσμα αυτών των επιτυχιών είναι η δημιουργία καλοπληρωμένων θέσεων εργασίας που δυνητικά μπορούν να μετατρέψουν το brain drain σε brain gain.

Δήμοι και περιφέρειες οφείλουν να βγαίνουν μπροστά για την αντιμετώπιση του ζητήματος με όλες τις δυνάμεις τους ώστε να βοηθήσουν την παραγωγική γενιά σε μια σειρά από εργασιακές διευκολύνεις, ώστε η δημιουργία οικογένειας να μην αποτελεί αντικίνητρο απασχόλησης ή επαγγελματικής εξέλιξης.