Μια “μαγική” ουσία στο κόκκινο κρασί

το μυστικό για την σωτηρία εκατομμυρίων παχυσάρκων ανά τον κόσμο; 
Τι είναι τελικά η μαγική ουσία που βρίσκεται στο κόκκινο κρασί. 

Τι είναι η περίφημη ρεζβερατρόλη, που  βρίσκεται κυρίως σε υψηλές συγκεντρώσεις στη φλούδα των σταφυλιών και ιδιαίτερα των κόκκινων, στα φύλλα ευκαλύπτου και ελάτου, στους ξηρούς καρπούς, στα μούρα και που, σε μικρότερες ποσότητες έχει βρεθεί και σε 70 ακόμη φυτικά προϊόντα; 

Η περιεκτικότητα των φρέσκων στη φλούδα των κόκκινων σταφυλιών σε ρεσβερατρόλη είναι 50-100 μg/g, ενώ στο κόκκινο κρασί μπορεί να βρεθεί σε συγκεντρώσεις 1,5-3 mg/L. Η ρεσβερατρόλη, όπως και άλλες φυτο-αντιοξειδωτικές ουσίες, αποτελεί φυσικό συστατικό των φυτών με αντιβιοτική δράση για την προστασία από μύκητες και οξειδωτικές βλάβες. Το λευκό κρασί περιέχει ρεσβερατρόλη, αλλά σε μικρότερες ποσότητες, γιατί η ζύμωση του κρασιού διεξάγεται μετά την απομάκρυνση της φλούδας των σταφυλιών.

Η ρεσβερατρόλη, όπως και άλλες πολυφαινόλες (φλαβόνες, ισοφλαβόνες, κ.λπ.), προστατεύει τα φυτά από εξωτερικούς εχθρούς (έντομα, μύκητες), επιβλαβείς οξειδώσεις και χαμηλές θερμοκρασίες (γι αυτό και βρίσκεται σε υψηλότερες συγκεντρώσεις σε σταφύλια ψυχρών περιοχών). Με την αντιοξειδωτική της δράση προστατεύει το φυτό από τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, οξειδωτικές ενώσεις που μέσω του μεταβολισμού προκαλούν οξειδωτικές βλάβες σε κρίσιμα βιομόρια, όπως συμβαίνει με όλους τους αερόβιους οργανισμούς που αναπτύσσονται σε περιβάλλον οξυγόνου, δηλαδή σε ατμόσφαιρα με υψηλή οξειδωτική δράση.

Οι βιταμίνες (βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, κ.λπ.) και μικρού μοριακού βάρους ενώσεις (όπως η ρεσβερατρόλη και γενικά  οι πολυφαινόλες), ιδιαίτερα σε φυτά, συμμετέχουν ενεργά στην αντιοξειδωτική άμυνά τους και στην πρόληψη εξωγενών βλαβών λόγω συνθηκών (π.χ. χαμηλές θερμοκρασίες, έντομα, μύκητες, έκθεση σε τοξικές ουσίες, κ.λπ.). Με τον τρόπο αυτό προστατεύουν τα βασικά βιομόρια τους, όπως πρωτεΐνες, σάκχαρα, λιπίδια μεμβρανών των κυττάρων και το DNA των κυττάρων από πιθανές οξειδωτικές βλάβες.

Παραδοσιακή ιατρική και ρεσβερατρόλη

Σκευάσματα που περιείχαν ρεσβερατρόλη παρασκευαζόντουσαν από τις ρίζες του φυτού Polygonum cuspidatum στην Κίνα και Ιαπωνία και αποτελούσαν παραδοσιακό φάρμακο της Ανατολική (Κινέζικης) ιατρικής (Kojohkon) για ασθένειες των αρτηριών, της καρδιάς και του ήπατος. Επίσης, τα τσάμπουρα  (αφού παραληφθεί ο μούστος) των σταφυλιών και το κόκκινο κρασί χρησιμοποιούνταν και ως “φάρμακα” για καρδιαγγειακές ασθένειες εδώ και πολλούς αιώνες.

Η “κλασική” ή παραδοσιακή ιατρική έχει ανακαλύψει μεγάλο αριθμό φυτών και φυτικών εκχυλισμάτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως φάρμακα. Η σύγχρονη συνθετική Χημεία έχει ασχοληθεί επί μακρόν με τις θεραπευτικές ιδιότητες πολλών παλαιών και παραδοσιακών φαρμάκων, αλλά με σκοπό να ταυτοποιήσει το δραστικό συστατικό, να μελετήσει τη φαρμακολογική δράση του, τις πιθανές τοξικές του ιδιότητες και σε πολλές περιπτώσεις να το συνθέσει σε καθαρή μορφή για φαρμακευτικά σκευάσματα. Κλασικό παράδειγμα αποτελεί η ανθρώπινη ινσουλίνη, η οποία όταν άρχισε να παράγεται με βιοτεχνολογικές μεθόδους, το κόστος της μειώθηκε δραστικά. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της συμβολής της επιστήμης στην υπηρεσία του ανθρώπου.

Κόκκινο κρασί και επιπτώσεις στην υγεία, επιδημιολογικές έρευνες: Το “Γαλλικό παράδοξο”

Αρχική ένδειξη της ευεργετικής δράση της ρεσβερατρόλης ήταν η παρατήρηση ότι άνθρωποι που κατανάλωναν κόκκινο κρασί είχαν μειωμένη συχνότητα καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η μείωση του κινδύνου οφείλονταν βασικά στην αλκοόλη, η οποία σε μικρές ποσότητες δρα ως αιμοστατικός παράγοντας, εμποδίζει την οξείδωση των λιποπρωτεϊνών και αυξάνει την κυκλοφορία της υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (High Density Lipoproteins, HDL), ωστόσο οι πολυφαινόλες του λευκού και κόκκινου κρασιού παίζουν επίσης σημαντικό αντιοξειδωτικό ρόλο . 

Το 1992 οι γιατροί Renaud και De Lorgeril καθιέρωσαν με μία εργασία τους στο Lancet (από τα πλέον έγκυρα ιατρικά περιοδικά) τον όρο “Γαλλικό παράδοξο” (“French Paradox”). Από στατιστικές έρευνες είχε διαπιστωθεί ότι οι Γάλλοι διέτρεχαν μικρότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα (ισχαιμικά επεισόδια) σε σχέση με άλλους Βορειοευρωπαίους, αν και κατανάλωναν περισσότερο κρέας και λιπαρές ύλες κατά κεφαλήν. Η διαπίστωση αναφερόταν για πολλά χρόνια σε εφημερίδες και περιοδικά. Ως αποτέλεσμα, οι πωλήσεις κόκκινου κρασιού αυξήθηκαν δραματικά σε σχέση με το λευκό κρασί, ενώ συγχρόνως δημιουργήθηκε η μάλλον αφελής εντύπωση ότι “όσο πιο πολύ κόκκινο κρασί τόσο το καλύτερο”, που μπορεί να οδηγήσει στον αλκοολισμό με αρκετά οδυνηρές συνέπειες. Τελικά, λεπτομερέστερες έρευνες και κλινικές έρευνες έδειξαν ότι δεν είναι μόνο το κρασί αλλά και μία σειρά διατροφικών συνηθειών και άσκησης σε καθημερινή βάση που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μικρότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών.

Ρεσβερατρόλη και αντιοξειδωτική δράση

Η ρεσβερατρόλη παρουσιάζει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, δηλαδή εξουδετερώνει οξυγονούχες ρίζες και οξειδωτικές ενώσεις που παράγονται στους διάφορους ιστούς ή κυκλοφορούν στο πλάσμα του αίματος. Mε βάση αυτή την ιδιότητα έχουν γίνει πολυάριθμες έρευνες για την ρεσβερατρόλη και παράγωγά της   Από την άποψη αυτή η ρεσβερατρόλη διαθέτει καρδιοπροστατευτικές ιδιότητες.    

Ρεσβερατρόλη και αντικαρκινική δράση

Πειράματα με ρεσβερατρόλη σε πειραματόζωα και με διάφορες κλινικές έρευνες έδειξαν ότι είναι ισχυρή αντικαρκινική ουσία, με σημαντικό ρόλο στην αναστολή διεργασιών στην πρώτη (οξειδωτικό stress, φλεγμονώδεις καταστάσεις) και δεύτερη φάση (προαγωγή της καρκινογένεσης με συσσώρευση μεταλλάξεων στο DNA), ακόμη και με παρέμβαση στην έκφραση γονιδίων Η χημειοπροστατευτική δράση της ρεσβερατρόλης είναι επίσης μία ακόμη πλευρά της πολύπλευρης δράσης της.

Ρεσβερατρόλη και επέκταση του μέσου όρου ζωής σε ποντίκια

Οι έρευνες των τελευταίων χρόνων με ρεσβερατρόλη ανέδειξαν μία ακόμη εκπληκτική ιδιότητά της, την παράταση ζωής των πειραματόζωων Πρόσφατα διεξήχθησαν έρευνες σε ποντίκια, που είναι θηλαστικά και έχουν παρόμοια φυσιολογία με τον άνθρωπο.

Ερώτημα;

Το ερώτημα βέβαια που όλοι μας θέτουμε είναι: Μήπως η ρεσβερατρόλη και το κόκκινο κρασί αποτελεί το μαγικό φάρμακο για την παχυσαρκία και την πρόωρη εμφάνιση ασθενειών και θνησιμότητας; Αρχίζουμε όλοι να καταναλώνουμε κόκκινο κρασί και όλες οι διατροφικές καταχρήσεις αντιμετωπίζονται;

Σίγουρα γνωρίζουμε ότι οι βιολογικοί οργανισμοί είναι τόσο πολύπλοκοι και με πολυποίκιλες αμφίδρομες αλληλεπιδράσεις γονιδιώματος και περιβάλλοντος επί καθημερινής βάσης, που μία και μόνο αντιοξειδωτική-αντικαρκινική ουσία δεν μπορεί παρά να έχει περιορισμένη δράση και αποτελεσματικότητα. “Παν μέτρον άριστον” ήταν γνωστό και από την αρχαιότητα. Παρόλα αυτά “καλή υγεία, εβίβα”!