Μεγαλώνοντας, παρατηρώ όλο και περισσότερο περιπτώσεις ανθρώπων που, επιτυχημένοι κατά τα άλλα στη ζωή τους, ξαφνικά «κάτι παθαίνουν» και εμφανίζουν έναν άλλο εαυτό. Αποκτούν ένα αφ’ υψηλού ύφος και παρουσιάζουν σοβαρά συμπτώματα έπαρσης. Ανεξήγητα, αποφασίζουν ότι είναι μοναδικοί του είδους, στον τομέα της ειδικότητας ή του ταλέντου τους. Και διατυμπανίζουν συνεχώς ότι η λαμπρή «πορεία» τους τούς επιτρέπει να κατέχουν αυτοί σοφότερη γνώμη και ορθότερη άποψη από όλους τους «άλλους» πάνω σε θέματα της «αρμοδιότητάς» τους.
Παρατηρώ επίσης ότι αυτό το «φαινόμενο» εμφανίζεται συνήθως από μια ηλικία και μετά, αφού ο εν λόγω άνθρωπος έχει διανύσει μερικά χρόνια στο επάγγελμά του και έχει σημειωθεί επιτυχώς η παρουσία του εκεί όπου δραστηριοποιείται. Κάπου εκεί λοιπόν αισθάνεται ότι έχει κατακτήσει με την αξία του ένα υψηλό «βάθρο», έχει δημοσίως αναγνωρισθεί και, πλέον, έχει κάθε δικαίωμα να θεωρεί τον εαυτόν του ως «κάτι μοναδικό».
Αλλά, αν και έχει πλουσιοπάροχα ανταμειφθεί για τις όποιες επιτυχίες του, θεωρεί ότι πρέπει η γνώμη του να υπερτερεί έναντι όσων ανταγωνιστών του δεν κατάφεραν όσα εκείνος. Αφού λοιπόν «δεν τον έφθασαν» ποτέ, ούτε κατάφεραν όσα εκείνος, θα πρέπει να σιωπούν όταν αυτός διατυπώνει τη δική του άποψη, προφανώς υπέρτερη όλων των υπολοίπων.
Καμμιά φορά ακούω τη δήλωση: «Εγώ έχω 30 χρόνια σε αυτή τη δουλειά, δεν θα μου πείτε εσείς πώς να την κάνω!». Ο άνθρωπος που κάνει μια τέτοια δήλωση «σε κλειστό κύκλο» αντιμετωπίζεται από τους ακροατές του πότε με ένα μειδίαμα και πότε με ένα ειρωνικό επιφώνημα: «Μεγάλε!»
Όταν όμως μια τέτοια δήλωση, που μάλιστα επαναλαμβάνεται σε κάθε ευκαιρία από τον ίδιο άνθρωπο, εκπέμπεται δημοσίως, σε ευρύ ακροατήριο, τότε υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Και δυστυχώς, η οίηση έχει ένα μειονέκτημα για εκείνον που έχει προσβληθεί από αυτή. Για να δείξει τα συμπτώματά της πρέπει να εκφραστεί δημοσίως. Διότι, το να λες από μέσα σου πόσο σπουδαίος είσαι, είναι σαν να κοιτάς στον καθρέπτη σου και να θαυμάζεις την ομορφιά σου. Όταν όμως βγεις έξω και ακούσεις από πολλούς άλλους να σε θαυμάζουν για τα «κάλλη» σου, τότε η κρυφή έπαρσή σου γίνεται πλέον δημόσια κατάκτηση.
Ακολουθεί τότε νέα δήλωση: «Αυτά όχι σε μένα! Αυτά στους άλλους!»
Ήδη, από μια τέτοια «διευκρίνιση» γίνεται ξεκάθαρο ότι ο εν λόγω «σταρ» θεωρεί ότι αυτός είναι μια ξεχωριστή περίπτωση που διαφέρει από το «σωρό» όλων των άλλων συναδέλφων του. Η υποτίμηση των «άλλων» είναι βασικό χαρακτηριστικό της έπαρσης. Ξεχνά όμως ο «φίλος μας» ότι εάν όλοι οι άλλοι είναι συγκριτικά παρακατιανοί του, σχεδόν «σκουπίδια» μπροστά του, τότε ο ίδιος – χωρίς να το καταλάβει – αναγορεύει τον εαυτό του σε «μονόφθαλμο» έναντι τυφλών. Αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα…
Προτού προχωρήσω, να θυμίσω ότι αναφέρομαι σε «φτασμένους» ανθρώπους, επαγγελματίες που έχουν «τα χρονάκια» τους και όχι σε τίποτε πιτσιρικάδες ή πιτσιρίκες, που έπαιξαν σε κάποιο ριάλιτι και νομίζουν ότι βγήκαν διάσημοι μέσα από μια τηλεοπτική σεζόν. Αυτή είναι μια άλλη κατηγορία «καβαλλήματος» που επιτέλους μπορεί και να συγχωρείται λόγω του νεαρού της ηλικίας.
Όμως, η περίπτωση στην οποία αναφέρεται το σημερινό μου σημείωμα είναι διαφορετική. Αφορά σε ηλικιακά και επαγγελματικά ώριμους και συχνά σπουδασμένους ανθρώπους με δημόσια παρουσία. Μιλώ κυρίως για πολιτικούς, συνδικαλιστές, δημοσιογράφους, καλλιτέχνες, ηθοποιούς, παρουσιαστές και διάφορες άλλες κατηγορίες ανθρώπων γνωστών, αναγνωρίσιμων στην κοινωνία. Πρόσωπα που είτε έχουν κάποιες υψηλές θέσεις στο «σύστημα» είτε τους βλέπουμε συχνά πυκνά στις οθόνες, τις εφημερίδες και τα περιοδικά.
Έχω σχεδόν καταλήξει ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, η έπαρση τροφοδοτείται κυρίως από τη δημοσιότητα, όταν αυτή συνυφαίνεται με το επάγγελμα του καθενός. Υπάρχουν πολλοί επαγγελματίες που «εκτίθενται» με τον λόγο και τα έργα τους στο κοινό. Όταν αυτή η έκθεσή τους έχει να κάνει αυστηρά με το αντικείμενο της δουλειάς τους, και τίποτε πέραν αυτού, τότε τα πράγματα βρίσκονται στη σωστή τους θέση. Το «κακό» αρχίζει όταν βγαίνουν από τον «χώρο» τους και παίρνουν θέσεις επί παντός του επιστητού. Και μάλιστα ως «αυθεντίες».
Από την άλλη, πρέπει να πω ότι υπάρχουν και περιπτώσεις – όλο και πιο σπάνιες όμως – που κάποιοι σημαντικοί στον τομέα τους άνθρωποι διατηρούν τη σεμνότητά τους, αν και έχουν καταφέρει σπουδαία πράγματα στη ζωή τους. Όταν τους συναντούμε, τους αναγνωρίζουμε αμέσως από τον μειλίχιο λόγο τους, τις προσεκτικές εκφράσεις και την ευγενική συμπεριφορά τους στις λίγες δημόσιες εμφανίσεις τους.
Αυτοί δεν θα κάνουν ποτέ «φασαρία» για να εντυπωσιάσουν. Δεν το θέλουν και δεν το χρειάζονται. Δεν είναι αφανείς, αλλά δεν τους βλέπουμε συχνά να κάνουν πομπώδεις δηλώσεις ούτε να ασχολούνται με το τι είπε ο ένας και τι είπε ο άλλος για τους ίδιους ή για τη δουλειά τους. Σπάνια θα τους δούμε να δίνουν συνεντεύξεις στην τηλεόραση και ακόμη πιο σπάνια θα τους δούμε σε κοσμικές συγκεντρώσεις να τους λούζουν τα φλας των φωτογράφων.
Αντίθετα από τους άλλους που επιδιώκουν τον «φακό» της δημοσιότητας αφού τους ανεβάζει το «εγώ» τους όλο και πιο ψηλά. Γι’ αυτούς ο φακός και τα φλας είναι η καθημερινή αναγνώριση της αξίας τους, την οποία οι ίδιοι την έχουν ήδη «περί πολλού». Θεωρούν ότι οι πολλαπλές δημόσιες εικόνες του προσώπου τους τούς καθιστά καταξιωμένους «παράγοντες» του δημόσιου βίου. Και συνεπώς θεωρούν ότι η γνώμη τους είναι και αυτή καταξιωμένη για να ακούγεται με προσοχή και θαυμασμό από τους άλλους.
Έστω κι αν λένε «μπούρδες». Έστω κι αν οι γνώσεις τους στο συγκεκριμένο θέμα κανονικά δεν θα τους επέτρεπαν καν να ανοίξουν το στόμα τους! Αλλά δεν το ξέρουν. Γιατί το εγώ τους κινείται μέσα στις απέραντες καλαμιές της έπαρσης και της ανωτερότητάς τους.
Κρίμα. Γιατί τα καλάμια δεν φταίνε σε τίποτε…
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163