Τι περιμένει τον Ερντογάν μετά την ήττα

Η Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Για πολλούς Τούρκους τα τελευταία χρόνια υπήρξαν εξαιρετικά επώδυνα. Η απο-δημοκρατικοποίηση είναι μια μεγάλη αποτυχία για όσους πίστευαν ότι η Τουρκία μπορεί να συγκλίνει με τη Δυτική Ευρώπη, όχι μόνο οικονομικά αλλά και πολιτικά. Ταυτόχρονα, η ηγεμονία του Ερντογάν βασίζεται σε μια ανεπανάληπτη πόλωση και τον ξεπεσμό του κράτους δικαίου. Αυτή τη στιγμή συσσωρεύονται εντάσεις στο εσωτερικό της Τουρκίας, οι οποίες δεν εκτονώνονται αλλά αντίθετα οξύνονται με τις εκλογές. Η πολιτική αποτυχία ενδέχεται να έχει αντίκτυπο και στην οικονομική επιτυχία της διακυβέρνησης Ερντογάν.

Ενόψει των αυριανών εκλογών, αξίζει να υπενθυμιστεί ότι η Τουρκία απολαμβάνει μια ατελή αλλά μακρά δημοκρατική παράδοση, μοναδική στον μουσουλμανικό κόσμο. Το πρώτο Σύνταγμα θεσπίστηκε από τους Οθωμανούς μεταρρυθμιστές το 1876 και ακολούθησαν ένα χρόνο αργότερα οι πρώτες κοινοβουλευτικές εκλογές στην ιστορία του μουσουλμανικού κόσμου. Από το 1950 οι κυβερνήσεις επιλέγονται, σε μεγάλο βαθμό, από την κάλπη. Αν και ο στρατός παρενέβη στην τουρκική πολιτική αρκετές φορές κατά το παρελθόν, η πολιτική του επιρροή σήμερα είναι εξαιρετικά μειωμένη χάρη στον Ερντογάν.

Κατά παράδοξο τρόπο, ο νέος αυταρχισμός, που εκπροσωπεί ο Ερντογάν, ιδίως μετά τις ταραχές στο πάρκο Γκεζί το 2013 και το αποτυχημένο πραξικόπημα το 2016, καθιστά τις εκλογές πιο κρίσιμες από ποτέ άλλοτε. Στο παρελθόν, οι εκλογές είχαν σχετική αξία, καθώς τελικός επιδιαιτητής παρέμενε ο στρατός. Τώρα η επικράτηση στην κάλπη είναι ένας αγώνας ζωής ή θανάτου. Αν ο Ερντογάν χάσει τις εκλογές ξέρει ότι δεν θα πάει σπίτι του αλλά στην καλύτερη περίπτωση στη φυλακή. Γι’ αυτό θα κάνει ότι μπορεί για να μην τις χάσει. Έτσι, όμως, οι εκλογές μετατρέπονται από διαδικασία εκτόνωσης της λαϊκής πίεσης και επανασταθεροποίησης του πολιτικού συστήματος σε μάχη επικράτησης μεταξύ όχι πολιτικών αντιπάλων αλλά θανάσιμων εχθρών.

Καθώς ο Ερντογάν και οι συνεργάτες του εμφανίζονται καχύποπτοι και εκδικητικοί απέναντι σε κάθε επικριτή, η αντιπολίτευση δεν έχει καταφέρει μέχρι τώρα να προσφέρει μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση. Μέχρι να συμβεί αυτό η δημοκρατική εναλλαγή θα είναι δυσχερής και το «δημοκρατικό παιχνίδι» θα παραμένει ετεροβαρές και ελλειμματικό. Για το λόγο αυτό, πολλοί έχουν καταλήξει να πιστεύουν ότι η όποια εναλλακτική στον Ερντογάν θα προέλθει από το εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος και πάντως όχι από την κεμαλική αντιπολίτευση.