Ένα μοναδικό σε όλο τον κόσμο λουλούδι της Ελλάδας, το Aristolochia microstoma, χρησιμοποιεί ένα πανούργο τέχνασμα για να παγιδεύσει έντομα επικονίασης.
Βγάζει μια δύσοσμη μουχλιασμένη μυρωδιά που μιμείται εκείνη των νεκρών εντόμων σε αποσύνθεση, η οποία όμως αρέσει σε μερικά έντομα.
Κάποιες μύγες και άλλα μικρά έντομα έλκονται από τη μυρωδιά, επειδή αναζητούν πτώματα άλλων εντόμων για να ζευγαρώσουν πάνω τους και να αφήσουν μετά εκεί τα αυγά τους. Όταν μπαίνουν στο λουλούδι, τα ζωντανά έντομα παγιδεύονται, το επικονιάζουν και μετά απελευθερώνονται αβλαβή. Με άλλα λόγια, το φυτό δεν είναι σαρκοφάγο, αλλά χρησιμοποιεί ένα τέχνασμα για τον επικονιασμό.
«Τα άνθη του Α.microstoma εκλύουν ένα ασυνήθιστο μίγμα πτητικών ουσιών που περιλαμβάνουν τις αλκυλπυραζίνες, οι οποίες σπάνια παράγονται από ανθοφόρα φυτά. Τα ευρήματα μας δείχνουν ότι πρόκειται για το πρώτο γνωστό λουλούδι που ξεγελά τους επικονιαστές, μυρίζοντας σαν ψόφιο και αποσυντιθέμενο έντομο», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής καθηγητής Στέφαν Ντέτερλ, επικεφαλής των Βοτανικών Κήπων στο αυστριακό Πανεπιστήμιο του Σάλτσμπουργκ. Οι ερευνητές έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό οικολογίας “Frontiers in Ecology & Evolution”.
Περίπου το 4% έως 6% των φυτών με λουλούδια χρησιμοποιούν στρατηγικές παραπλάνησης για να διευκολύνουν τον επικονιασμό τους από τα έντομα. Μεταξύ άλλων, χρησιμοποιούν μυρωδιές και χρώματα για να «διαφημίσουν» τον εαυτό τους. Συχνά το «κόλπο» πιάνει, επειδή τα έντομα δεν είναι πολύ ικανά να διακρίνουν το τέχνασμα.
Η μοναδική λειτουργία της Αριστολοχίας
Η Αριστολοχία είναι ένα μεγάλο γένος λουλουδιών με περίπου 550 είδη σε όλο τον κόσμο. Το όνομα της προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «άριστος» και «λοχεία», επειδή στην αρχαιότητα πιστευόταν ότι διευκόλυνε τον τοκετό. Τα λουλούδια της Αριστολοχίας είναι εντυπωσιακά και πολύπλοκα και φημίζονται ότι εγκλωβίζουν περιστασιακά τα έντομα της επικονίασης.
Τώρα για πρώτη φορά ανακαλύφθηκε στην Ελλάδα ότι εφαρμόζουν και το…κόλπο του ψόφιου εντόμου. Το είδος A.microstoma έχει βρεθεί μόνο στη χώρα μας και -αντίθετα με άλλες Αριστολοχίες- βγάζει καφετιά όχι εντυπωσιακά λουλούδια που βρίσκονται οριζόντια, κοντά στο έδαφος ή μισοθαμμένα στο χώμα ανάμεσα σε σάπια φύλλα ή βράχια. Τα λουλούδια αυτά εκλύουν μια δυσάρεστη οσμή πτώματος, αντιληπτή και από τους ανθρώπους σε κοντινή απόσταση.
Οι ερευνητές συνέλλεξαν τέτοια λουλούδια από τρεις τοποθεσίες, μια δυτικά της Αθήνας και δύο στην Πελοπόννησο. Από τα συνολικά 1.457 δείγματα, τα 248 περιείχαν παγιδευμένα αρθρόποδα έντομα, κυρίως μύγες, οι οποίες συνήθως χρησιμοποιούν τα πτώματα των εντόμων για να γεννούν εκεί τα αυγά τους και να τρέφονται στη συνέχεια οι προνύμφες τους. Η χημική ανάλυση της οσμής των λουλουδιών που ακολούθησε στο εργαστήριο, αποκάλυψε τις ασυνήθιστες για λουλούδι ουσίες που παράγει.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163