Γιατί οι σελίδες των βιβλίων κιτρινίζουν με την πάροδο του χρόνου

Αν εντοπίσετε αποκόμματα παλιών εφημερίδων, παλιά έγγραφα και βιβλία που βρίσκονται σε σκονισμένα ράφια, θα παρατηρήσετε ότι πιθανότατα  έχουν κίτρινη απόχρωση.

Ποιος είναι ο λόγος, λοιπόν, που οι σελίδες των βιβλίων κιτρινίζουν με την πάροδο του χρόνου; Η συγκεκριμένη διαδικασία συμβαίνει, όταν τα συστατικά από τα οποία παρασκευάζονται τα χαρτιά, εκτίθενται στο οξυγόνο, ανέφερε στο Live Science η Σούζαν Ρίτσαρντσον, καθηγήτρια Χημείας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας.

Το μεγαλύτερο μέρος του χαρτιού παρασκευάζεται από ξύλο, το οποίο αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από τις ουσίες κυτταρίνη και λιγνίνη. Η λιγνίνη κάνει το ξύλο άκαμπτο και σκληρό. Δηλαδή, παίζει το το ρόλο της συγκολλητικής ουσίας στο ξύλο.

Η κυτταρίνη – μια άχρωμη ουσία – αντανακλά το φως με αποτέλεσμα να την αντιλαμβανόμαστε ως λευκή. Αυτός είναι, εξάλλου, ο λόγος που το χαρτί – σε βιβλία, λεξικά κ.α.- είναι συνήθως λευκό.

Όταν η λιγνίνη εκτίθεται στο φως και στον περιβάλλοντα αέρα, η μοριακή της δομή αλλάζει. Η λιγνίνη – και εν μέρει η κυτταρίνη – είναι ευαίσθητες στην οξείδωση (την έκθεση στο οξυγόνο). Όταν οξειδώνεται η λιγνίνη, το χρώμα του χαρτιού γίνεται κίτρινο ή καφέ.

Και το κομμένο μήλο, όμως, μαυρίζει, όταν το αφήνουμε στον πάγκο της κουζίνας, λόγω της οξείδωσης. 

Συνήθως, οι χαρτοβιομηχανίες προσπαθούν να αφαιρέσουν όσο το δυνατόν περισσότερη λιγνίνη, ακολουθώντας την διαδικασία λεύκανσης.

Όση περισσότερη λιγνίνη αφαιρείται, τόσο περισσότερο το χαρτί θα παραμείνει λευκό. Επί της ουσίας, στα εργοστάσια χαρτοπολτού, η λιγνίνη απομακρύνεται χημικά από το ξύλο για να παραχθεί πολτός για την παραγωγή χαρτιού.

Ωστόσο, οι εφημερίδες (για μειωμένο κόστος) έχουν περισσότερη λιγνίνη από μια τυπική σελίδα σχολικού βιβλίου, επομένως, κιτρινίζουν πιο γρήγορα σε σύγκριση με άλλους τύπους χαρτιού.

Ωστόσο, υπάρχουν και χάρτινα προϊόντα που εκμεταλλεύονται τη λιγνίνη και είναι καφέ, χωρίς να υποστούν την διαδικασία λεύκανσης, όπως οι χάρτινες σακούλες στα σούπερ μάρκετ και οι κούτες για αποστολή δεμάτων. Κι ο λόγος είναι για να προσφέρουν αντοχή και ανθεκτικότητα.

Εκτός από το οξυγόνο, τέλος, «εχθροί» του χαρτιού θεωρούνται επίσης το ηλιακό φως και τα υψηλά επίπεδα υγρασίας.