Ο πλούτος που απολαμβάνουν μεγιστάνες, όπως ο Έλον Μασκ και ο Τζεφ Μπέζος, μπορεί να είναι αμύθητος για τους περισσότερους… «κοινούς θνητούς», αλλά υπήρξε κάποτε κι ένας άνθρωπος πλουσιότερος: Ο πιο πλούσιος άνθρωπος όλων των εποχών!
Ο πλούτος του Αφρικανού Μάνσα Μούσα (Mansa Musa), ο οποίος κυβέρνησε το βασίλειο του Μάλι μεταξύ 1312 και 1337, ήταν τόσο μεγάλος που οι ιστορικοί υποστηρίζουν πως είναι αδύνατο να εκτιμηθεί η καθαρή του αξία. Αν και κάποιοι, αναπόφευκτα, προσπάθησαν.
Το 2012, το Celebrity Net Worth υπολόγισε την περιουσία του σε 400 δισεκατομμύρια δολάρια. Με άλλα λόγια, ήταν σχεδόν 180 δισεκατομμύρια δολάρια μεγαλύτερη από την περιουσία του Έλον Μασκ και 213 δισεκατομμύρια δολάρια, από την αντίστοιχη του Τζεφ Μπέζος.
Παρότι οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν στο δεδομένο ότι είναι άτοπο να προσπαθεί κανείς να αποδώσει τα πλούτη ενός ηγεμόνα του 14ου αιώνα με σύγχρονους όρους, ωστόσο, παραδέχονται ότι ο πλούτος του Μούσα υπερτερεί οποιουδήποτε προσώπου βρίσκεται στην λίστα του Forbes.
Ποιος ήταν, λοιπόν, αυτός ο αρχαίος βασιλιάς που είχε το… άγγιγμα του Μίδα; Και πώς απέκτησε τον τίτλο του πλουσιότερου ανθρώπου όλων των εποχών;
Ποιος ήταν ο Μάνσα Μούσα
Ο Μούσα Α’ του Μάλι γεννήθηκε το 1280 και καταγόταν από οικογένεια ηγεμόνων. Ήρθε στην εξουσία, αφού ο προηγούμενος βασιλιάς της χώρας, ο αδελφός του Αμπού Μπακρ Β’, χάθηκε στη θάλασσα.
Σύμφωνα με τον Σύρο ιστορικό του 14ου αιώνα, Shibab al-Umari, ο Abu-Bakr είχε εμμονή με τον Ατλαντικό Ωκεανό και ό,τι βρισκόταν πέρα από αυτόν. Έτσι, το 1312, ξεκίνησε μια φιλόδοξη αποστολή για να εξερευνήσει τις θάλασσες, με στόλο 2.000 πλοίων, αποτελούμενο από χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και σκλάβους. Το πολυμελές πλήρωμα απέπλευσε, χωρίς να το δει κανείς ξανά.
Την εποχή της ανόδου του Μούσα στο θρόνο, το Μάλι ήταν ήδη ένα από τα πλουσιότερα βασίλεια στην Αφρική – εξαπλωμένο σε μέρη του σύγχρονου Μάλι, της Σενεγάλης, της Γκάμπια, της Γουινέας, του Νίγηρα, της Νιγηρίας, του Τσαντ, της Μαυριτανίας και της Μπουρκίνα Φάσο.
Η αυτοκρατορία του Μάλι εκτεινόταν για περίπου 32186.88 χλμ. από τον Ατλαντικό Ωκεανό έως τον σύγχρονο Νίγηρα. Η οικονομική ευρωστία της αυτοκρατορίας προήλθε από την επέκταση του εμπορίου και την ανάπτυξη πόλεων όπως το Τιμπουκτού και το Γκάο που αναδείχθηκαν σε σημαντικά πολιτιστικά κέντρα.
Με τη βοήθεια διάσημων αρχιτεκτόνων, τους οποίους έφερε από τη Μέση Ανατολή και όλη την Αφρική, ο Μούσα έχτισε τζαμιά και μεγάλα δημόσια κτίρια στις πόλεις του, κυρίως στο Τιμπουκτού, το οποίο γρήγορα μετατράπηκε σε σημαντικό εμπορικό κόμβο εκείνης της εποχής.
Ο Μούσα πέθανε το 1337, σε ηλικία 57 ετών, και τον διαδέχθηκαν οι γιοι του. Παρ’ όλο που η αυτοκρατορία του ήταν ισχυρή και σεβαστή σ’ όλη την ήπειρο, τελικά, κατέρρευσε.
Πώς έγινε τόσο πλούσιος
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, η αυτοκρατορία του Μάλι κατείχε σχεδόν το ήμισυ του χρυσού του Παλαιού Κόσμου (αποτελείτo από τις ηπείρους της Αφρικής, της Ευρώπης και της Ασίας σε αντιδιαστολή με τον όρο Νέος Κόσμος μετά την ανακάλυψη της Αμερικής), σύμφωνα με το Βρετανικό Μουσείο. Και όλα ανήκαν στον βασιλιά.
«Ως ηγεμόνας, ο Μάνσα Μούσα είχε σχεδόν απεριόριστη πρόσβαση στην πιο πολύτιμη πηγή πλούτου του μεσαίωνα», ανέφερε στο BBC το 2019 η ειδικός στην αφρικανική τέχνη, Kathleen Bickford Berzock, από το Πανεπιστήμιο Νορθουέστερν (ΗΠΑ).
«Αύξησε επίσης τον πλούτο του από μεγάλα εμπορικά κέντρα που εμπορεύονταν χρυσό και άλλα αγαθά, τα οποία βρίσκονταν στην επικράτειά του», πρόσθεσε.
Παράλληλα με τον χρυσό, τα πλούτη του προήλθαν από την εξόρυξη σημαντικών κοιτασμάτων αλατιού στο Μάλι και από το εμπόριο ελεφαντόδοντου.
Πώς απέκτησε μεγάλη φήμη
Παρά τους εντυπωσιακούς πόρους του, η αυτοκρατορία του Μάλι δεν ήταν πολύ γνωστή εκτός της Δυτικής Αφρικής στην αρχή της βασιλείας του Μούσα.
Όλα άλλαξαν, όμως, όταν ο Μούσα, ως πιστός μουσουλμάνος, ξεκίνησε το ετήσιο προσκύνημα στη Μέκκα (Χατζ), το 1324, το οποίο τον οδήγησε στην έρημο Σαχάρα και την Αίγυπτο.
Σύμφωνα με Άραβες συγγραφείς της εποχής, ο Μούσα ταξίδεψε συνοδεία δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων και δεκάδων καμήλων, που η καθεμία μετέφερε 136 κιλά χρυσό, σύμφωνα με πηγές από την Britannica.
Όταν έφτασε στο Κάιρο, ο Μούσα και οι σύντροφοί του μοίρασαν τόσο πολύ χρυσό που η συνολική αξία του πολύτιμου μετάλλου κατακρημνίστηκε στην περιοχή, καταστρέφοντας την αιγυπτιακή οικονομία για περίπου μια δεκαετία.
Η εταιρεία τεχνολογίας SmartAsset.com με έδρα τις ΗΠΑ εκτιμά ότι το προσκύνημα του Μούσα προκάλεσε οικονομικές απώλειες που ανέρχονταν σε 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια σ’ ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, εξαιτίας της υποτίμησης του χρυσού.
Ωστόσο, ο Μούσα επιδίωξε να αποκαταστήσει την εν λόγω «στρέβλωση», προσπαθώντας να βοηθήσει την οικονομία της Αιγύπτου. Γι ‘ αυτό το λόγο, αγόρασε τον χρυσό που είχε μοιράσει σε υψηλά επιτόκια από τους Αιγύπτιους δανειστές, σύμφωνα με το BBC.
Στο μεταξύ, η φήμη του και οι ιστορίες για τον ανυπολόγιστο πλούτο του έφθασαν μέχρι την Ευρώπη. Στον μεσαιωνικό παγκόσμιο χάρτη «Καταλανικός Άτλας», που δημιουργήθηκε από Ισπανούς χαρτογράφους το 1375, μπορεί να δει κανείς την δυτική Αφρική και το βασίλειο του Μούσα.
Ο χάρτης απεικονίζει ένα πορτρέτο του Μούσα που κάθεται σ’ ένα θρόνο, κρατώντας ένα ψήγμα χρυσού στο ένα χέρι και ένα χρυσό ραβδί στο άλλο.
Ενώ ο πλούτος του παραμένει θρυλικός, οι μελετητές σπεύδουν να τονίσουν ότι δεν ήταν η μόνη κληρονομιά που άφησε πίσω του.
Επίσης, ήταν ξακουστός για την βαθιά του πίστη του στον Αλλάχ και για την προώθηση της εκπαίδευσης σε ολόκληρη τη δυτική Αφρική.