Ο πήλινος στρατός στην Κίνα, ανατολικά της πόλης Χσιάν, ήταν θαμμένος για πάνω από 2.000 χρόνια. Η ανακάλυψη του έγινε εντελώς τυχαία, όταν Κινέζοι αγρότες προσπάθησαν το 1974 να ανοίξουν ένα πηγάδι στην περιοχή με αποτέλεσμα να βρουν ορισμένες από τις φιγούρες.
Στη συνέχεια, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα λάκκο μήκους 230 μέτρων με 11 διαδρόμους και τουλάχιστον 6.000 αγάλματα στρατιωτών του πεζικού από τερακότα.
Συγκεκριμένα, ο πήλινος στρατός βρίσκεται στο μαυσωλείο του πρώτου Κινέζου αυτοκράτορα Τσιν Σι Χουάνγκ (Qin Shi Huang). Ο Τσιν Σι Χουάνγκ αυτοανακηρύχτηκε αυτοκράτορας το 221 π.Χ. αφού κατάφερε να υποτάξει έξι αντιμαχόμενα κράτη και να ενώσει την Κίνα.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Sima Qian (145-90 π.Χ.), η κατασκευή του μαυσωλείου, για την ολοκλήρωση του οποίου εργάστηκαν 700.000 άνθρωποι, ξεκίνησε το 246 π.Χ., όταν ο αυτοκράτορας Τσιν Σι Χουανγκ ήταν 13 ετών.
Δίπλα βρέθηκε ένας δεύτερος λάκκος με τοξότες, από τους οποίους άλλοι ήταν σε όρθια στάση και άλλοι γονατιστοί, και ιππείς με τα άλογα τους και αρματηλάτες μαζί με ορισμένους πεζούς και ένας τρίτος λάκκος με 68 φιγούρες που ίσως αποτελούσαν το αρχηγείο του στρατού. Επίσης, βρέθηκε και ένας ακόμη αλλά άδειος, ίσως επειδή κάποια εξέγερση δεν επέτρεψε την αποπεράτωσή του.
Και οι τέσσερις λάκκοι έχουν γύρω στα εφτά μέτρα βάθος και βρίσκονται περίπου ενάμισι χιλιόμετρο ανατολικά του τάφου του αυτοκράτορα. Συνολικά οι πήλινοι στρατιώτες είναι περίπου 8.000. Υπάρχουν επίσης 130 πήλινα άρματα με 520 άλογα και 150 άλογα ιππικού. Το 1987 ο μεγάλος αυτός τάφος, που χαρακτηρίστηκε και 8ο θαύμα του κόσμου, ανακηρύχθηκε μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, ενώ αποτελεί ένα από τα διάσημα τουριστικά αξιοθέατα της Κίνας μαζί με το Σινικό Τείχος και την Απαγορευμένη Πόλη.
Η πρώτη εντύπωση που σχηματίζει κανείς, βλέποντας τους πολεμιστές από απόσταση είναι ότι πρόκειται για πανομοιότυπες φιγούρες. Ωστόσο, όσο και αν φαίνεται περίεργο, η κάθε φιγούρα είναι μοναδική με διαφορετικά σχήματα χιτώνων, χαρακτηριστικά προσώπου και χτενίσματα. Επίσης, οι πήλινες φιγούρες δεν έχουν όλες το ίδιο ύψος. Άλλες είναι γύρω στο 1 μέτρο και 80 εκατοστά και άλλες, κυρίως αυτές που απεικονίζουν υψηλόβαθμους αξιωματικούς, φτάνουν και το 1 μέτρο και 95 εκατοστά. Για την κατασκευή των προσώπων των στρατιωτών πρέπει να χρησιμοποιήθηκαν ως μοντέλα πραγματικοί στρατιώτες, καθώς ο Τσιν Σι Χουάνγκ είχε απαιτήσει κανένα από τα πρόσωπα των στρατιωτών να μην μοιάζει με άλλο.
Αρχικά οι πολεμιστές δεν είχαν την συγκεκριμένη εξωτερική εμφάνιση, αλλά ήταν βαμμένοι με έντονα χρώματα. Ωστόσο, με το πέρασμα των αιώνων, τα χρώματα ξεθώριασαν. Μετά την βαφή τους οι πολεμιστές, τοποθετήθηκαν σε διάταξη στους λάκκους και εξοπλίστηκαν με αληθινά μπρούτζινα όπλα. Περισσότερα από 40.000 όπλα έχουν βρεθεί στο σημείο όπως ξίφη, λόγχες, και βέλη. Σύμφωνα με μελέτες, τα εν λόγω όπλα δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ σε μάχη, αλλά κατασκευάστηκαν ειδικά για την ταφή του πήλινου στρατού.
To 2016 Κινέζοι αρχαιολόγοι ανακοίνωσαν πως θεωρούν πιθανό ότι τα αγάλματα των πολεμιστών εμπνεύστηκαν από την ελληνική τεχνοτροπία, ή πως σχεδιάστηκαν από Έλληνες γλύπτες, με τους οποίους οι Κινέζοι ήρθαν σε επαφή στα δυτικά της χώρας κατά την περίοδο της διακυβέρνησης από τον αυτοκράτορα Τσιν Σι Χουάνγκ κατά τον 3ο αιώνα π.Χ.
«Φαντάζομαι ότι ένας Έλληνας γλύπτης μπορεί να βρισκόταν στον χώρο για να εκπαιδεύσει τους ντόπιους», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Λούκας Νικέλ, πρόεδρος της Ασιατικής Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης.
Σύμφωνα με τον Νικέλ, πιθανολογείται ότι η ελληνική επιρροή είναι επακόλουθο των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ασία.
Οι Κινέζοι ήρθαν σε επαφή με τους Μακεδόνες στην κοιλάδα της Φεργκάνα. Μετά τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Φεργκάνα έχει γίνει μέρος του βασιλείου των Σελευκιδών και του βακτριανού βασιλείου. Παράλληλα, μετά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ελληνικά αγάλματα θα μπορούσαν να είχαν φτάσει στην Κίνα, αποτελώντας πηγή έμπνευσης για τον πήλινο στρατό. Μάλιστα, το τηλεοπτικό δίκτυο BBC είχε δημιουργήσει σχετικό ντοκιμαντέρ με τον τίτλο «ο μεγαλύτερος τάφος του κόσμου», παρουσιάζοντας την θεωρία για την ελληνική επιρροή.
