Πυρά και από Μηλιό: Η συμφωνία δεν πρέπει να περάσει

Η πλειο­ψη­φία όσων στη­ρί­ζουν τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ευ­ρύ­τε­ρα όσων ανή­κουν στην Αρι­στε­ρά, αλλά και η πλειο­ψη­φία της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας συμ­φω­νούν ότι η κυ­βέρ­νη­ση υπέ­στη μια οδυ­νη­ρή ήττα στη Σύ­νο­δο Κο­ρυ­φής της 12ης Ιου­λί­ου, όταν συ­νο­μο­λό­γη­σε το 3ο Μνη­μό­νιο.
Η συ­ντρι­πτι­κή αυτή ήττα, που έχει χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά συν­θη­κο­λό­γη­σης, οδη­γεί αυ­θόρ­μη­τα στην απο­δο­χή της άπο­ψης ότι «δεν υπάρ­χει εναλ­λα­κτι­κή λύση» (το πε­ρί­φη­μο θα­τσε­ρι­κό ΤΙΝΑ). Αυτό υπο­στη­ρί­ζουν πρω­τί­στως τα κόμ­μα­τα της Δε­ξιάς και «κε­ντρο­α­ρι­στε­ρής» αντι­πο­λί­τευ­σης και οι οπα­δοί τους. Αλλά όχι μόνο.

Ακόμα και η κυ­βέρ­νη­ση φαί­νε­ται να προ­σχω­ρεί με τον τρόπο της σε μια πα­ραλ­λα­γή της ιδέας της ΤΙΝΑ. Δη­λώ­νει πως έπρα­ξε «μέχρι το τέλος» ό,τι ήταν δυ­να­τό και τε­λι­κώς υπέ­κυ­ψε σε ένα αδυ­σώ­πη­το εκ­βια­σμό: Μνη­μό­νιο ή η κα­τα­στρο­φι­κή πρό­τα­ση Σόι­μπλε για Grexit. Ισχυ­ρί­ζε­ται πως συν­θη­κο­λό­γη­σε «ηρω­ι­κώς μα­χό­με­νη» απέ­να­ντι σε έναν αντί­πα­λο με συ­ντρι­πτι­κά υπέρ­τε­ρες δυ­νά­μεις, επι­λέ­γο­ντας το μι­κρό­τε­ρο κακό. Επο­μέ­νως σχε­δόν τί­πο­τα δεν ήταν δυ­να­τό αλλά ούτε και θα είναι δυ­να­τό να αλ­λά­ξει (ΤΙΝΑ), αφού ο αντί­πα­λος θα έχει πάντα υπέρ­τε­ρες δυ­νά­μεις και το μόνο που θα επι­διώ­κει θα είναι η συ­νέ­χι­ση της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης πο­λι­τι­κής.

Το δί­λημ­μα στο οποίο ισχυ­ρί­ζε­ται ότι βρέ­θη­κε η κυ­βέρ­νη­ση, να επι­λέ­ξει ανά­με­σα στο Μνη­μό­νιο 3 και στο «κα­τα­στρο­φι­κό σε­νά­ριο» για έξοδο από το ευρώ, προ­κα­τα­λαμ­βά­νει μια άλλη πα­ραλ­λα­γή του ΤΙΝΑ, που ανα­δύ­ε­ται αυ­θόρ­μη­τα στο εσω­τε­ρι­κό της Αρι­στε­ράς αλλά και της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας: Την εκ­δο­χή ότι «δεν υπάρ­χει εναλ­λα­κτι­κή λύση (ΤΙΝΑ) εντός της Ζώνης του Ευρώ». Η κυ­βέρ­νη­ση ταυ­τί­ζει την έξοδο από το ευρώ με το «κα­τα­στρο­φι­κό σε­νά­ριο», με το επι­χεί­ρη­μα πως για να μην κα­ταρ­ρεύ­σει η συ­ναλ­λαγ­μα­τι­κή ισο­τι­μία του νέου εθνι­κού νο­μί­σμα­τος, απαι­τού­νται συ­ναλ­λαγ­μα­τι­κά δια­θέ­σι­μα σε διε­θνές νό­μι­σμα, επο­μέ­νως ένα νέο δη­μό­σιο δά­νειο, άρα πα­ρό­μοιοι μνη­μο­νια­κοί όροι για τη σύ­να­ψη αυτού του δα­νεί­ου. Στους όρους αυ­τούς θα προ­στε­θούν η μεί­ω­ση της αγο­ρα­στι­κής δύ­να­μης μι­σθω­τών και συ­ντα­ξιού­χων από την «ελεγ­χό­με­νη υπο­τί­μη­ση» που θα υπάρ­ξει έτσι κι αλ­λιώς, η δια­τή­ρη­ση των υφι­στά­με­νων ιδιω­τι­κών χρεών σε διε­θνές νό­μι­σμα κ.ο.κ.

Πρέ­πει επο­μέ­νως να απο­δε­χθού­με τη μια ή την άλλη εκ­δο­χή του ΤΙΝΑ; Ή, για να δια­τυ­πώ­σω το ίδιο ερώ­τη­μα με πιο «επί­και­ρο» τρόπο: Βρέ­θη­κε η κυ­βέρ­νη­ση σε ένα πρω­το­φα­νή εκ­βια­σμό, και συν­θη­κο­λό­γη­σε διότι δεν υπήρ­χε εναλ­λα­κτι­κός δρό­μος; Η απά­ντη­ση είναι ναι, όμως ναι, διότι η ίδια η κυ­βέρ­νη­ση είχε εξαρ­χής επι­λέ­ξει το δρόμο που οδη­γού­σε σε αυτό το αδιέ­ξο­δο και σε αυτόν το συμ­βι­βα­σμό. Είχε επι­λέ­ξει να λει­τουρ­γή­σει ως κυ­βέρ­νη­ση του «υπάρ­χο­ντος», ως κυ­βέρ­νη­ση του υπαρ­κτού ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού, θε­ω­ρώ­ντας ότι το τέλος της λι­τό­τη­τας μπο­ρεί να απο­τε­λέ­σει το «κοινό πρό­γραμ­μα» κε­φα­λαί­ου και ερ­γα­σί­ας.

Οποία αυ­τα­πά­τη! Η κρίση του κα­πι­τα­λι­σμού είναι έλ­λει­ψη υπε­ρα­ξί­ας, όχι έλ­λει­ψη ζή­τη­σης. Γι’ αυτό και το κε­φά­λαιο, η άρ­χου­σα τάξη στην Ελ­λά­δα όπως και πα­ντού γνω­ρί­ζει μόνο μία στρα­τη­γι­κή για έξοδο από την κρίση, σε αντι­στοι­χία με τα τα­ξι­κά της συμ­φέ­ρο­ντα: Τη λι­τό­τη­τα, την απα­ξί­ω­ση και πο­λι­τι­κή-συν­δι­κα­λι­στι­κή υπο­βάθ­μι­ση της ερ­γα­σί­ας, την ιδιο­ποί­η­ση του δη­μό­σιου από το ιδιω­τι­κό, τη συρ­ρί­κνω­ση του κρά­τους πρό­νοιας.

2 H στρα­τη­γι­κή του κε­φα­λαί­ου μετά την κρίση του 2008

Η πα­γκό­σμια οι­κο­νο­μι­κή κρίση του 2008 δη­μιούρ­γη­σε νέα δε­δο­μέ­να στην Ευ­ρώ­πη αλλά και πα­γκο­σμί­ως. Δια­μορ­φώ­θη­κε μια νέα πο­λι­τι­κή «διε­θνής» του κε­φα­λαί­ου, με ση­μαία τη λι­τό­τη­τα και τον άγριο νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό.

Η λι­τό­τη­τα απο­τε­λεί την πλέον προ­σή­κου­σα πο­λι­τι­κή για την αντι­με­τώ­πι­ση της πτώ­σης της κε­φα­λαια­κής κερ­δο­φο­ρί­ας (της «κρί­σης του κε­φα­λαί­ου»), καθώς απο­τε­λεί συ­νι­στώ­σα της ευ­ρύ­τε­ρης στρα­τη­γι­κής για μεί­ω­ση του κό­στους ανά μο­νά­δα πα­ρα­γό­με­νου προ­ϊ­ό­ντος. Οι στρα­τη­γι­κές μεί­ω­σης του κό­στους είναι εξ ορι­σμού πο­λι­τι­κές συρ­ρί­κνω­σης της ζή­τη­σης και ως εκ τού­του αρ­χι­κά πα­ρά­γουν απο­τε­λέ­σμα­τα ύφε­σης, προ­σβλέ­πο­ντας όμως σε μια μελ­λο­ντι­κή ανά­πτυ­ξη μέσω της αυ­ξη­μέ­νης κερ­δο­φο­ρί­ας.

Τα πα­ρα­πά­νω ση­μαί­νουν ότι η αρι­στε­ρή πο­λι­τι­κή μπο­ρεί να είναι μόνο συ­γκρου­σια­κή, πο­λι­τι­κή ρή­ξε­ων με το κε­φά­λαιο, πο­λι­τι­κή ανα­δια­νο­μής υπέρ της ερ­γα­σί­ας: Ανα­δια­νο­μής πλού­του, ει­σο­δή­μα­τος και ισχύ­ος (συν­δι­κα­λι­στι­κά δι­καιώ­μα­τα, δη­μο­κρα­τι­κοί θε­σμοί, πλαί­σιο συ­νερ­γα­τι­κής-αλ­λη­λέγ­γυας ανα­διορ­γά­νω­σης το­μέ­ων της οι­κο­νο­μί­ας κ.λπ.). Αυτό ήταν άλ­λω­στε το πε­ριε­χό­με­νο του Προ­γράμ­μα­τος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, όπως εγκρί­θη­κε και από το ιδρυ­τι­κό 1ο Συ­νέ­δριό του.

3 Το πρό­γραμ­μα που δεν υλο­ποι­ή­θη­κε – Η στρα­τη­γι­κή που πρέ­πει να συ­γκε­κρι­με­νο­ποι­ή­σου­με

Μετά τις ευ­ρω­ε­κλο­γές του 2014, όταν ανα­δεί­χθη­κε πρώτο κόμμα, ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ διο­λί­σθη­σε σε μια στρα­τη­γι­κή «ιστο­ρι­κού συμ­βι­βα­σμού», ου­σια­στι­κά προ­α­ναγ­γέλ­λο­ντας μια κυ­βέρ­νη­ση «εθνι­κής ενό­τη­τας»: Εξο­μά­λυν­ση και άμ­βλυν­ση των κοι­νω­νι­κών αντι­θέ­σε­ων, με «κοινό για όλους» «εθνι­κό στόχο» την ανά­πτυ­ξη της ελ­λη­νι­κής κα­πι­τα­λι­στι­κής οι­κο­νο­μί­ας (κα­πι­τα­λι­στι­κή ανά­πτυ­ξη που κατ’ ευ­φη­μι­σμόν ονο­μά­ζε­ται «πα­ρα­γω­γι­κή ανα­συ­γκρό­τη­ση») και την προ­στα­σία των θυ­μά­των εκεί­νων των μνη­μο­νια­κών πο­λι­τι­κών, που βρέ­θη­καν σε συν­θή­κες ακραί­ας φτώ­χειας («αντι­με­τώ­πι­ση αν­θρω­πι­στι­κής κρί­σης»). Το «Πρό­γραμ­μα της Θεσ­σα­λο­νί­κης» απο­τύ­πω­νε αυτό το συμ­βι­βα­σμό, καθώς απ’ αυτό απου­σί­α­ζαν αφε­νός όλες οι πο­λι­τι­κές για την προ­ώ­θη­ση εναλ­λα­κτι­κών μορ­φών πα­ρα­γω­γής απέ­να­ντι στην κα­πι­τα­λι­στι­κή επι­χει­ρη­μα­τι­κό­τη­τα και τις αγο­ρές, και αφε­τέ­ρου όλες οι προ­τά­σεις φο­ρο­λό­γη­σης του κε­φα­λαί­ου και του με­γά­λου πλού­του.

Η στρα­τη­γι­κή του «ιστο­ρι­κού συμ­βι­βα­σμού», απο­τέ­λε­σε εξαρ­χής, αλλά και απο­δεί­χθη­κε τε­λι­κώς, αυ­τα­πά­τη, και συ­νέ­πειά της δεν μπο­ρού­σε να είναι παρά μόνο η ήττα της αρι­στε­ρής στρα­τη­γι­κής.

Ο τρό­πος που έγινε η δια­πραγ­μά­τευ­ση με τους δα­νει­στές κα­θο­ρί­στη­κε από­λυ­τα από τον τρόπο που ασκή­θη­κε η πο­λι­τι­κή στο εσω­τε­ρι­κό, δη­λα­δή από τον «ιστο­ρι­κό συμ­βι­βα­σμό» του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ με το κε­φά­λαιο, και την πο­λι­τεία μιας κυ­βέρ­νη­σης που λει­τουρ­γού­σε ως οιο­νεί κυ­βέρ­νη­ση «εθνι­κής ενό­τη­τας»: Τη­ρού­με «κάθε λέξη» του Συ­ντάγ­μα­τος και πλη­ρώ­νου­με τα χρέη μας στο ακέ­ραιο (μέχρι να εξα­ντλη­θούν όλα τα τα­μεια­κά δια­θέ­σι­μα του ελ­λη­νι­κού Δη­μο­σί­ου). Η συμ­φω­νία της 20ής Φε­βρουα­ρί­ου επι­βε­βαί­ω­σε αυτή τη συμ­μόρ­φω­ση της κυ­βέρ­νη­σης στις επι­τα­γές του κε­φα­λαί­ου και των δα­νει­στών.
Έτσι και η δια­πραγ­μά­τευ­ση σύρ­θη­κε σε ένα «κα­θη­συ­χα­στι­κό» κλίμα, που προ­δί­κα­ζε την επερ­χό­με­νη κα­τά­λη­ξη: Τον τε­λι­κό εκ­βια­σμό, μετά την απο­δυ­νά­μω­ση των τρα­πε­ζών και την εξά­ντλη­ση των τα­μεια­κών δια­θε­σί­μων του Δη­μο­σί­ου.

Αντί­θε­τα με αυτή την πο­ρεία, από το Πρό­γραμ­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ απέρ­ρεε μια εντε­λώς δια­φο­ρε­τι­κή πο­λι­τι­κή στρα­τη­γι­κή: Κα­θυ­στέ­ρη­ση πλη­ρω­μών προς τους δα­νει­στές του ελ­λη­νι­κού δη­μο­σί­ου ήδη από τον Φε­βρουά­ριο, μέχρι την επί­τευ­ξη συμ­φω­νί­ας αντί­στοι­χης με τη λαϊκή εντο­λή, δια­σφά­λι­ση των ανα­γκαί­ων για το κοι­νω­νι­κό κρά­τος δη­μό­σιων εσό­δων μέσα από τη φο­ρο­λο­γία του πλού­του και του με­γά­λου κε­φα­λαί­ου, προ­ώ­θη­ση μέ­τρων και ενός νο­μο­θε­τι­κού πλαι­σί­ου για τον πε­ριο­ρι­σμό του χώρου εξου­σί­ας της αγο­ράς, μέσα από συ­νε­ται­ρι­στι­κά-συ­νερ­γα­τι­κά σχή­μα­τα που θα «ενώ­νουν» το άνερ­γο ερ­γα­τι­κό δυ­να­μι­κό με το αρ­γούν πα­ρα­γω­γι­κό δυ­να­μι­κό των κλει­στών επι­χει­ρή­σε­ων, ενερ­γη­τι­κή άσκη­ση των δι­καιω­μά­των του Δη­μο­σί­ου επί των τρα­πε­ζών κ.λπ.

Αυτό το πρό­γραμ­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δεν υλο­ποι­ή­θη­κε ποτέ. Και επει­δή ποτέ δεν δο­κι­μά­στη­κε, η «δια­πί­στω­ση» πως «δεν υπήρ­χε εναλ­λα­κτι­κή λύση» πέρα από τη συν­θη­κο­λό­γη­ση, είναι άτοπη. Το πρό­γραμ­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προ­ϋ­πέ­θε­τε μία άλλη δια­κυ­βέρ­νη­ση και μία άλλη δια­πραγ­μά­τευ­ση με πυ­ξί­δα τη με­ρο­λη­ψία υπέρ των λαϊ­κών τά­ξε­ων! Αυτό θα απο­τε­λού­σε την εναλ­λα­κτι­κή στρα­τη­γι­κή.

Οι δυ­νά­μεις του κε­φα­λαί­ου στην Ελ­λά­δα δεν έχουν αντι­μα­χό­με­να συμ­φέ­ρο­ντα με τους δα­νει­στές. Είναι όλοι αυτοί που μαζί με τους συμ­μά­χους τους και τους κάθε λογής εκ­προ­σώ­πους τους πά­λε­ψαν με φα­να­τι­σμό για να υπε­ρι­σχύ­σει το «Ναι» στο πρό­σφα­το δη­μο­ψή­φι­σμα, οι «πα­τρί­κιοι» που ητ­τή­θη­καν από το 61% της ψήφου των «πλη­βεί­ων».