Πολιτική

Εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας: Ο μύθος της απόλυτης πολιτικής συναίνεσης

Μιχαήλ Στασινόπουλος (Α), Κωνσταντίνος Καραμανλής (Κ) και Κωνσταντίνος Τσάτσος

Η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από την μεταπολίτευση έως σήμερα, ποτέ δεν έχει ξεφύγει από το να αποτελέσει αντικείμενο πολιτικής διελκυστίνδας μεταξύ των κομμάτων.

Οι πράξεις «αντίστασης» των μειοψηφιών έναντι της πλειοψηφίας όχι μόνο με τις καταψηφίσεις του «Παρών» αλλά και οι μεμονωμένες ή συντονισμένες πολιτικές «αποχές» από τις ψηφοφορίες αποτελούν θα λέγαμε τον κανόνα. Ακόμα και όταν τα υποδεικνυόμενα πρόσωπα εκλεγόντουσαν με συντριπτική πλειοψηφία.  

Ανατρέχοντας στην κοινοβουλευτική μεταπολιτευτική ιστορία των Προεδρικών εκλογών, διακρίνει κανείς ότι ακόμα και από την πρώτη κιόλας εκλογή του Ανώτατου Πολιτειακού Άρχοντα της χώρας, που είχε μάλιστα και μεταβατικό χαρακτήρα μέχρι να καταρτιστεί και να τεθεί σε ισχύ το Σύνταγμα του 1975 δεν ξέφυγε από τα δόκανα της κομματικής αντιδικίας.

Στις 18 Δεκεμβρίου του 1974, ο Μιχάλης Στασινόπουλος, που προτάθηκε από την πλειοψηφία της ΝΔ και χωρίς η Αντιπολίτευση να έχει προτείνει άλλο πρόσωπο εξελέγη κατά την μυστική (έτσι ήταν τότε) με 206 ψήφους, έναντι 87 «κατά», 8 «Λευκά», 3 «Άκυρα» και 9 αποχές.

Μια εκλογή για την οποία η Αντιπολίτευση και ο αντιπολιτευόμενος Τύπος την πανηγύρισε ως «το πρώτο ηχηρό ράπισμα στην Κυβέρνηση».

Μια μονοκομματική εκλογή, η οποία δεν συγκέντρωσε ούτε καν την πλειοψηφία των ψήφων της κοινοβουλευτικής ομάδας της ΝΔ, που τον πρότεινε, αλλά 10 ψήφους λιγότερες. Η ΝΔ, τότε αριθμούσε 220 έδρες, η Ένωση Κέντρου – Νέες Δυνάμεις είχε 60 βουλευτές, το ΠΑΣΟΚ 12 βουλευτές και η Ενωμένη Αριστερά 6 βουλευτές. Από την «γαλάζια» κοινοβουλευτική ομάδα δεν συμμετείχαν στην ψηφοφορία ο ίδιος ο Μιχάλης Στασινόπουλος -δεν είχε παραιτηθεί από το βουλευτικό του αξίωμα και έτσι δεν είχε αναπληρωθεί από τον πρώτο επιλαχόντα- ενώ απουσίασαν και οι Αθ. Ταλιαδούρος και Κ. Σταυρόπουλος (οι οποίοι απέστειλαν επιστολή στο Προεδρείο με την οποία ανέφεραν ότι εάν ήταν παρόντες θα ψήφιζαν τον Στασινόπουλο).

Μιχάλης Στασινόπουλος
Μιχαήλ Στασινόπουλος / Φωτογραφία αρχείου ΑΠΕ ΜΠΕ

Στους «απέχοντες», εκείνης της πρώτης Ιστορικής μεταπολιτευτικής εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας από την Βουλή των Ελλήνων, έχουν καταγραφεί από την Αντιπολίτευση οι βουλευτές: Ηλ. Ηλιού, Αλ. Μπαλτατζής, Ι. Σεργάκης, Β. Πεντάρης και Ι.  Φλώρος.

Απουσίες με τηλεγράφημα

Πλειοψηφικά ρήγματα, απουσίες και «λευκές» αντιθέσεις… και κατά την εκλογή της 18ης Ιουνίου του 1975 του Κωνσταντίνου Τσάτσου που ήταν και ο πρώτος Πρόεδρος μετά το νέο μεταπολιτευτικό Σύνταγμα. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος ήταν προτεινόμενος από την πλειοψηφία της ΝΔ, ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση της Ένωσης Κέντρου – Νέες Δυνάμεις είχε προτείνει τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, εκλέχθηκε από την πρώτη ψηφοφορία με αυξημένη πλειοψηφία 210 ψήφων. Μια εκλογή όμως που και αυτή καταγράφηκε ως μονοκομματική και μάλιστα όπως και η προηγούμενη του Μιχ. Στασινόπουλου η οποία  δεν συγκέντρωσε και τις 216 ψήφους των βουλευτών της ΝΔ. Από την γαλάζια κοινοβουλευτική ομάδα εκείνη την ημέρα απουσίασαν λόγω ασθένειας δύο βουλευτές οι Κλ. Γιαννούσης και Β. Δερδεμέζης (που γνωστοποίησαν με τηλεγράφημα ότι εάν ήταν παρόντες θα ψήφιζαν τον Κ. Τσάτσο). Οι τέσσερις όμως λιγότερες ψήφοι που έλαβε ο Κ. Τσάτσος από τους υπόλοιπους 214 βουλευτές της ΝΔ που μετείχαν στην ψηφοφορία, καταγράφηκε ως μια «μικρότερη της αναμενόμενης διαρροής» από την αντιπολίτευση και τον τότε αντιπολιτευτικό Τύπο.   

«Χάθηκε μια ευκαιρία για υπερκομματικό Πρόεδρο»

Αντίπαλός του ήταν ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος που προτάθηκε από την Ένωση Κέντρου – Νέες Δυνάμεις που η κοινοβουλευτική της δύναμη ανερχόταν σε 61 έδρες. Στην ψηφοφορία συμμετείχαν 59 βουλευτές της ΕΚ-ΝΔ (η Βιργινία Τσουδερού ήταν στο εξωτερικό και ασθενής ο Θ. Ανδρεάδης και οι οποίοι με επιστολή διευκρίνισαν ότι εάν ήταν παρόντες θα ψήφιζαν Κανελλόπουλο) και στηρίχθηκε και από την ΕΔΑ-ΚΚΕ (εσωτ.) που αριθμούσε δύο βουλευτές. Οι 15 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και οι 5 του ΚΚΕ  ψήφισαν «λευκό». Στους απόντες της ψηφοφορίας και ο Ηλ. Ηλιού λόγω ασθενείας. Ενδεικτικό ο τίτλος της επομένης της εκλογής του αντιπολιτευόμενου Τύπου με την ανακοίνωση  της Ε.Κ όπου έλεγε: «Χάθηκε μια ευκαιρία για υπερκομματικό Πρόεδρο». 

Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος ορκίζεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας
Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος ορκίζεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας / Φωτογραφία αρχείου ΑΠΕ / ΜΠΕ

Η άρνηση ψήφου

Από την πρώτη εκλογική διαδικασία εκλογής το 1980 του Κωνσταντίνου Καραμανλή εμφανίσθηκε η καταγραφή μιας ακόμη αντίθεσης με την «Άρνηση Ψήφου». Η κοινοβουλευτική δύναμη των κομμάτων ήταν για τη ΝΔ 171 έδρες, το ΠΑΣΟΚ αριθμούσε 93 βουλευτές, η Ένωση Κέντρου 16 έδρες, το ΚΚΕ 11 βουλευτές, η Εθνική Παράταξη (του Στ. Στεφανόπουλου) 5 έδρες, η Συμμαχία Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων 2 βουλευτές (Ηλ. Ηλίου) και το Κόμμα των Φιλελευθέρων (Κ. Μητσοτάκη) 2 βουλευτές. Για την εκλογή του Κ. Καραμανλή απαιτήθηκαν τρεις ψηφοφορίες. Κατά την πρώτη έλαβε 179 ψήφους, στην δεύτερη 181 και εκλέχθηκε κατά την τρίτη με 183 ψήφους με την στήριξη της Εθνικής Παράταξης. Το ΠΑΣΟΚ αρνήθηκε ψήφου δια «Αποχής» καις τις τρεις ψηφοφορίες (92 την πρώτη φορά και οι 93 κατά τις δύο επόμενες ψηφοφορίες). Το ΚΚΕ δήλωσε την διαφωνία του με την «Λευκή ψήφο» ενώ οι βουλευτές της ΕΔΗΚ μοιράσθηκαν μεταξύ του «υπέρ» και του «κατά». Μια τριπλή εκλογική διαδικασία όπου οι «Απουσίες» ήταν και πάλι εδώ καθώς από την πρώτη ψηφοφορία απουσίασαν τέσσερις βουλευτές, επτά κατά την δεύτερη και δύο από την τρίτη και τελευταία.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής / Φωτογραφία αρχείου ΑΠΕ - ΜΠΕ

Ρεκόρ υποψηφίων

Το ιδιαίτερο πάντως χαρακτηριστικό της εκλογής του 1980 ήταν ότι υπήρξε «ρεκόρ» υποψηφίων. Στην πρώτη ψηφοφορία εκτός της πρότασης της ΝΔ του Κωνσταντίνου Καραμανλή συνυποψήφιοι ήταν ο Γιώργος Μυλωνάς (ΚΟΔΗΣΟ) που στην πρώτη ψηφοφορία έλαβε τέσσερις ψήφους και τρείς στις επόμενες δύο. Ο Λεωνίδας Κύρκος (ΚΚΕ εσωτερικού) που έλαβε μία ψήφο και στις τρείς ψηφοφορίες, όπως και ο Φαίδων Βεγλερής (ΕΔΑ). Ο Νικήτας Βενιζέλος (ΕΔΗΚ) που μετείχε μόνο στην πρώτη ψηφοφορία λαμβάνοντας τρείς ψήφους. Στην πρώτη ψηφοφορία μόνο υποψήφιος ήταν ο Ηλίας Ηλίου όπου έλαβε μία ψήφο. Ο Ιωάννης Ζίγδης (ΕΔΗΚ) όπου δεν έλαβε καμία ψήφο, ενώ κατά την δεύτερη και τρίτη εκλογική διαδικασία υποψήφιος ήταν και ο Στέλιος Παπαθεμελής λαμβάνοντας μία ψήφο και στις δύο αντίστοιχες ψηφοφορίες. 

Ψηφοδέλτιο από την εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη / Φωτογραφία αρχείου

1990: Πρόεδρος μετά από πέντε ψηφοφορίες

Οι τρεις πρώτες της 19ης, της 25ης Φεβρουαρίου και της 3ης Μαρτίου 1990 ήταν άκαρπες με αποτέλεσμα την διάλυση της Βουλής. Σε αυτή την πρώτη φάση εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας δεν ήταν υποψήφιος ο Κ. Καραμανλής. Ο μόνος υποψήφιος στην πρώτη εκλογή ήταν ο Χρήστος Σαρτζετάκης υποδεικνυόμενος και στηριζόμενος από ΠΑΣΟΚ και Συνασπισμό που έλαβε 151 ψήφους. «Παρών» δήλωσαν 148, ένας δήλωσε απών».

Στην δεύτερη ψηφοφορία το ΠΑΣΟΚ άλλαξε και πρότεινε τον Γιάννη Αλευρά που έλαβε 127 ψήφους και ο Χρήστος Σαρτζετάκης έλαβε 21 ψήφους από τον Συνασπισμό ενώ τα «παρών» ήταν και πάλι 148. Στην τρίτη και τελευταία προσπάθεια της 3ης Μαρτίου του 1990 οι δύο αυτές προτάσεις παρέμειναν οι ίδιες με τον Γ. Αλευρά να αυξάνει κατά μια τις θετικές ψήφους και να φτάνει τις 128, ενώ σταθερά στις 21 ψήφους παρέμεινε ο Χρήστος Σαρτζετάκης όπως και τα «παρών» τα 148 ψηφοδέλτια.

Τελικά, η εκλογή του Κ. Καραμανλή επιτεύχθηκε την επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο με απαιτούμενο Συνταγματικό όριο την σχετική πλειοψηφία των 151 θετικών ψήφων. Η ΝΔ που είχε οριακή κοινοβουλευτική ψηφοφορία πρότεινε τον Κ. Καραμανλή. Στην πρώτη ψηφοφορία της 30ης Μαρτίου 1990 ο Κ. Καραμανλής έλαβε 149 ψήφους, μόνο της ΝΔ, ο προτεινόμενος του ΠΑΣΟΚ Γιάννης Αλευράς 123 ψήφους και ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος που προτάθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ 21 ψήφους ενώ απόντες ήταν 6 βουλευτές. Στην δεύτερη ψηφοφορία ο Κ. Καραμανλής εκλέχθηκε με 153 ψήφους, ο Γιάννης Αλευράς έλαβε 125 ψήφους και ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος 21 ψήφους. «Παρών» ψήφισε ένας ενώ δεν υπήρξε καμία απουσία. 

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής / Φωτογραφία αρχείου ΑΠΕ - ΜΠΕ

Στεφανόπουλος vs Τσαλδάρη

Από την κομματική εργαλειοποίηση δεν εξαιρέθηκε ούτε και η επόμενη Προεδρική εκλογή του 1995, όπου το ΠΑΣΟΚ πρότεινε πρώην κορυφαίο υπουργό και βουλευτή της ΝΔ τον Κωστή Στεφανόπουλο. Η ΝΔ «απάντησε» με την υποψηφιότητα του Αθανάσιου Τσαλδάρη. Στην πρώτη ψηφοφορία της 24η Φεβρουαρίου ο Κωστής Στεφανόπουλος, όπως και στις τρείς επόμενες έλαβε 181 ψήφους. Ο Αθανάσιος Τσαλδάρης 109, 108 και πάλι 109 ψήφους αντίστοιχα. Με το «παρών» τοποθετήθηκαν 10 βουλευτές στην πρώτη ψηφοφορία, 8 «παρών» ψηφοδέλτια βρέθηκαν στην δεύτερη ψηφοφορία και τρείς απουσίασαν, ενώ τα «παρών» στην τρίτη ψηφοφορία ήταν 10 και ουδείς απουσίασε.

Η πρώτη πολιτικά συναινετική εκλογή στην μεταπολίτευση

Το 2000, η  δεύτερη θητεία του Κωστή Στεφανόπουλου θα λέγαμε ότι ήταν η πρώτη πολιτικά συναινετική εκλογή της μεταπολίτευσης. Έλαβε 269 θετικές ψήφους, ρεκόρ που επιτεύχθηκε καθώς ήταν πρόταση ανανέωσης από την πλειοψηφία του ΠΑΣΟΚ και της αξιωματικής αντιπολίτευσης της ΝΔ. Εκλογή συντριπτικής μεν πλειοψηφίας από την πρώτη διεξαγωγή ψηφοφορίας, αλλά όχι και ομόφωνη. Καθώς ο Συνασπισμός είχε προτείνει τον Λεωνίδα Κύρκο που έλαβε 10 ψήφους, με το «παρών» τάχθηκαν 19 βουλευτές, ενώ δύο δεν μετείχαν στην ψηφοφορία.

Το ρεκόρ συναίνεσης, το κατέχει ο Κάρολος Παπούλιας το 2005 που προτάθηκε από την ΝΔ και στηρίχθηκε από το ΠΑΣΟΚ λαμβάνοντας 279 ψήφους. Με το «παρών» τοποθετήθηκαν 17 βουλευτές ενώ τέσσερις απουσίασαν. Το θετικό της συναίνεσης διατηρήθηκε και κατά την ανανέωση της θητείας του Κάρολου Παπούλια το 2010 όταν προτάθηκε από το ΠΑΣΟΚ και στηρίχθηκε από ΝΔ και ΛΑΟΣ λαμβάνοντας 266 ψήφους. Αντίθετα με «Παρών» εκφράστηκαν 32 βουλευτές και δύο απουσίασαν. 

Ο Κωστής Στεφανόπουλος ορκίζεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας / Φωτογραφία αρχείου ΑΠΕ - ΜΠΕ

Τα ωραία κρατάνε λίγο

Το κομματικό συμφέρον ως πρόταγμα, όμως δεν άργησε να ξανά εμφανιστεί και να κυριαρχήσει. Μάλιστα χρησιμοποιήθηκε για να διαλυθεί η Βουλή (2014) και να οδηγηθεί η χώρα σε εκλογές καθώς δεν μπορούσε να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Στις τρείς πρώτες εκλογικές διαδικασίες στις 17, 23 και 29 Δεκεμβρίου 2014, η πρόταση της συγκυβέρνησης ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ήταν ο Χρήστος Δήμας ο οποίος έλαβε 160 και 168 στις δύο επόμενες ψηφοφορίες. «Παρών» δήλωσε οι 135 βουλευτές της Αντιπολίτευσης στην πρώτη ψηφοφορία και 131 και 132 στις δύο επόμενες. Πέντε οι απόντες της πρώτης ψηφοφορίας, ένας στη δεύτερη και κανένας στην τρίτη.

Μετά όμως από τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέχθηκε στις 17 Φεβρουαρίου από την Βουλή, ο Προκόπης Παυλόπουλος λαμβάνοντας 233 ψήφους. Μια πρόταση της πλειοψηφίας ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ η οποία κάτω από την εκλογική ήττα την στήριξε και η ΝΔ. Το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι είχαν προτείνει τον Νίκο Αλιβιζάτο που έλαβε 30 ψήφους. Με το «παρών» ψήφισαν 32 βουλευτές, ενώ απουσίασαν 5 βουλευτές.

Ομόφωνη δεν μπόρεσε να αποδειχθεί ούτε και η εκλογή για πρώτη φορά στην Ελληνική Ιστορία μιας γυναίκας Προέδρου Δημοκρατίας. Η εκλογή το 2020 της Κατερίνας Σακελλαροπούλου προτάθηκε από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία της ΝΔ και την στήριξαν η αξιωματική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ - Κίνημα Αλλαγής αλλά και αυτή έμεινε στις 261 ψήφους. Τα «παρών» ως πολιτική διαφωνία μετρήθηκαν σε 22 ενώ 6 απουσίασαν από την ψηφοφορία.

Επιμύθιο: Η απόλυτη πολιτική συναίνεση σε αυτά τα 50 χρόνια μεταπολιτευτικής Δημοκρατίας δεν επιτεύχθηκε ποτέ μέχρι σήμερα. Η πρώτη φορά που το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης κατηγόρησε την Κυβέρνηση ότι έχασε την ευκαιρία για υπερκομματικό Πρόεδρο ήταν το 1975 όταν ο Γ. Μαύρος δήλωνε «Χάθηκε μια ευκαιρία για Υπερκομματικό Πρόεδρο».

Πολιτική
Ακολουθήστε το Νewsit.gr στο Google News και ενημερωθείτε πρώτοι για όλη την ειδησεογραφία και τα τελευταία νέα της ημέρας
Newsit Blogs
Πολιτική: Περισσότερα άρθρα
Κακλαμάνης: «Ενωτική η προοπτική των καθηκόντων σας ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας» – Τασούλας: «Με συνοχή και διάλογο να αντιμετωπίσουμε τις αδυναμίες της χώρας»
Θερμά λόγια και συγκίνηση κατά την επίσημη ανακοίνωση του αποτελέσματος από τον κ. Κακλαμάνη στον κ. Τασούλα
Κακλαμάνης: «Ενωτική η προοπτική των καθηκόντων σας ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας» – Τασούλας: «Με συνοχή και διάλογο να αντιμετωπίσουμε τις αδυναμίες της χώρας»