Διεθνές και όχι διμερές πρόβλημα χαρακτήρισε την πρόκληση των Τούρκων να μετατρέψουν την Αγιά Σοφιά σε τζαμί κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς. Αποκάλυψε δε ότι το ελληνικό υπουργείο έστειλε ξημερώματα τον πρόξενο στην Κωνσταντινούπολη να δει ιδίοις όμμασι τι συμβαίνει!
Οι Τούρκοι αποφάσισαν από την πρώτη μέρα του Ραμαζανιού να διαβάζει ο αρχιμουφτής το Κοράνι μέσα στην Αγιά Σοφιά και μάλιστα να μεταδίδεται αυτό από την κρατική τηλεόραση. Η κίνηση αυτή προκάλεσε την έντονη αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης και την προκλητική απάντηση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών.
Αν και πολλοί σχολίασαν το γεγονός πως το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών επέλεξε στην προκλητικότατη ανακοίνωση της Τουρκίας να απαντήσει μέσω διαρροών, ο Νίκος Κοτζιάς μιλώντας το πρωί της Πέμπτης (09.06.2016) στο ραδιόφωνο του Alpha 989 μίλησε για νέα ανακοίνωση του υπουργείου αλλά τόνισε πως η πρώτη αντίδραση ήθελε να είναι προσεκτική.
«Στις πρώτες μας ανακοινώσεις ήμαστε προσεκτικοί διότι θέλαμε πρώτα να δούμε ότι πράγματι αυτό που μαθαίναμε από άλλες πηγές θα γινόταν», είπε ο υπουργός Εξωτερικών και αποκάλυψε ότι «ο πρόξενός μας στην Κωνσταντινούπολη βρέθηκε στις 3 το πρωί για να έχουμε ίδια μαρτυρία». Σημείωσε δε ότι «ενοχλεί η αντίληψη του μη σεβασμού στον πολιτισμό».
«Κάναμε μια καινούρια ανακοίνωση και είπαμε ότι η Τουρκία που δεν αντιλαμβάνεται τα μεγάλα Μνημεία του Παγκόσμιου Πολιτισμού, έπρεπε να έχει την ευχαρίστηση, να έχει την ικανοποίηση ότι για ιστορικούς λόγους αυτή τη στιγμή βρίσκονται στη δική της επικράτεια, αντιμετωπίζει με μη πολιτισμένο λόγο αυτά τα πολιτισμικά θαύματα -αν μου επιτρέπεται να πω- και κατά προέκταση δείχνει ότι ορισμένοι τομείς της δημόσιας διοίκησής της σαν να μην έχουν φτάσει στον 21ο αιώνα.
Νομίζω ότι κάποιοι στην Τουρκία θέλουν να κάνουν επίδειξη στο εσωτερικό ότι είναι «καλοί Μουσουλμάνοι» και «καλοί πιστοί» και μετατρέπουν κάθε ιερό τόπο σε τέμενος και ορισμένοι άλλοι ή πάλι κομμάτια των ιδίων, θέλουν να δείξουν ότι κάνουν ό,τι θέλουν μέσα στη χώρα τους. Αλλά αυτό για μένα δείχνει ανασφάλεια και όχι ασφάλεια γιατί όταν είσαι ασφαλής εκτιμάς τα μεγάλα πολιτισμικά κληροδοτήματα που έφερε η ιστορία στην επικράτειά σου και δεν τα αντιμετωπίζεις με έναν συγκεκριμένο τρόπο».
Παράλληλα, ο υπουργός Εξωτερικών επεσήμανε ότι το θέμα «δεν είναι διμερές το πρόβλημα, είναι διεθνές, δεν έχουν σεβασμό σε ένα διεθνές πολιτιστικό μνημείο που η ΟΥΝΕΣΚΟ που όλοι οι διεθνείς παράγοντες σέβονται και μέχρι σήμερα η Τουρκία έχει δείξει σεβασμό, τουλάχιστον μετά τον Κεμάλ Ατατούρκ».
Είπε επίσης ότι η Τουρκία επιχείρησε να χαρακτηρίζει “γκρίζα ζώνη” ακόμη και τη Γαύδο. «Ένα από τα νησιά που έχουν προσδιορίσει ως “γκρίζα ζώνη” είναι η Γαύδος, η οποία, όπως εξηγώ σε όλους τους διεθνείς μου ομιλητές, δεν είναι απλά κάτω από την Κρήτη αλλά είναι και στο δυτικό μέρος της Κρήτης, δηλαδή είναι στην πλευρά που κοιτάει Ευρώπη – Γιβραλτάρ, δεν είναι από τη μεριά που κοιτάει προς την Ανατόλια και τη Μέση Ανατολή.
Βάζουν και το Φαρμακονήσι, βάζουν και τις Οινούσσες. Έχουν βάλει σειρά νησιών. Προσπάθησαν να χαρακτηρίσουν τις Οινούσσες ως “γκρίζα ζώνη”, μάλιστα κάτι Τούρκοι ναύαρχοι θέλησαν να πουν ότι είναι και οι περιοχές οι θαλάσσιες γύρω από τις Οινούσσες τουρκικές».
Παράλληλα, εκτίμησε πως η Τουρκία θα ζητήσει στην συνδιάσκεψη του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία να πιέσει για τον τερματισμό της αποστολής της Συμμαχίας στο Αιγαίο. Όπως είπε «ζούμε ένα από τα μεγαλύτερα παράδοξα. Μία αριστερή κυβέρνηση δεν είχε αντίρρηση να συμμετάσχει το ΝΑΤΟ στην αποτροπή των προσφυγικών ή στον έλεγχο των προσφυγικών ροών και η τουρκική κυβέρνηση να μην το θέλει. Πρώτον να μη θέλει την επέκταση της δράσης στα Δωδεκάνησα, στην Ικαρία και τη Σάμο, δεύτερον να μην θέλει να σηκώνονται ελικόπτερα και άλλα μέσα γιατί φοβόταν ότι θα πάρει και θα δημιουργήσει η Ελλάδα κεκτημένα στον εναέριο χώρο και τρίτον να θέλει και να τελειώνει ουσιαστικά η αποστολή. Νομίζω ότι στη Συνδιάσκεψη Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία, πιθανά να ζητήσει την πλήρη αποχώρηση του ΝΑΤΟ χαρακτηρίζοντας ότι ήταν πετυχημένη η αποστολή του, για να φύγει. Δηλαδή σημαίνει ότι τα εργαλεία με τα οποία παλιά μας πίεζαν, σήμερα ενοχλούν τους γείτονές μας».
Χαρακτήρισε πάντως θετικό ότι «έχουμε μια τουρκική ηγεσία που τα τελευταία 12 χρόνια δεν δημιούργησε κανένα θερμό επεισόδιο και το αναγνωρίζουμε αυτό, παρά τα προβλήματα που έχουμε. Δεν είναι δηλαδή όπως τους παλιούς, τους κοσμικούς, που έκαναν κατά καιρούς θερμά επεισόδια. Αλλά από την άλλη έχουμε μια Τουρκία νευρική».
Ως θετικές εξελίξεις ανέφερε: «Έχουμε για πρώτη φορά μετά από ένα χρονικό διάστημα τις λειτουργίες στη Σμύρνη, για πρώτη φορά και τη ρίψη του Σταυρού στις αρχές του χρόνου. Είχαμε σε ορισμένες εκκλησίες εγκαταλελειμμένες άδεια να λειτουργήσουν. Είχαμε για πρώτη φορά πολιτική που επέτρεψε να ξανανοίξουμε το Γυμνάσιο και προοπτικά το Λύκειο στην Ίμβρο. Δίπλα σ’ αυτές τις θετικές εξελίξεις, έχουμε την αρνητική της Αγίας Σοφίας, που δείχνει την αντιφατικότητα της νευρικής δύναμης της Τουρκίας».
Όσον αφορά στο θέμα των επονομαζόμενων “τσάμηδων”, ο Νίκος Κοτζιάς είπε: «Έχω δύο πράγματα να πω όσον αφορά στο “τσάμικο”: Πρώτον, ο υπουργός Εξωτερικών της Αλβανίας είπε τέσσερις φορές δημόσια στο Πανεπιστήμιο των Τιράνων ότι “Τσαμουριά και τέτοια κολοκύθια δεν υπάρχουν, ότι η Αλβανία είναι κομμάτι του συστήματος της συμφωνίας του Ελσίνκι και ουδείς μπορεί να ζητάει ή να ονειρεύεται αλλαγή συνόρων. Το βασικό αίτημα αυτού του τσάμικου κόμματος, παρουσία μου, πέθανε”. Το δεύτερο, ο ίδιος ο κ. Ράμα όταν τον συνάντησα δεν μου έθεσε καθόλου αυτό το ζήτημα.
(…) Εγώ ερωτήθηκα για το ζήτημα αυτό από τους δημοσιογράφους. Και τους απάντησα: έχουμε τσάμηδες που υπήρξαν στην Ελλάδα, έχουμε τσάμηδες Αλβανούς που ήρθαν από την Αλβανία στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και έφτιαξαν τα κομιτάτα των τσάμηδων ιδιαίτερα στη Θεσπρωτία και προσπάθησαν και στην Κέρκυρα. Και έχουμε και τη μεγάλη μάζα των τσάμηδων, οι τσάμηδες είναι εξισλαμισμένοι χριστιανοί, το 1611-1630. Έχω λοιπόν αυτή τη μεγάλη μάζα, η οποία πάντα ζούσε στην περιοχή της Αλβανίας και στο κράτος της Αλβανίας ουδέποτε ήρθε στην Ελλάδα και δεν έχει καμία σχέση με τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.
Το πιο ανόητο πράγμα που μπορώ να κάνω είναι να τροφοδοτήσω αυτή την προπαγάνδα του αλβανικού εθνικισμού που πάει να εφαρμόσει το ζήτημα τσάμηδες Ηπείρου – Θεσπρωτίας, ότι είναι ένα ζήτημα που αφορά και τις 200.000 των τσάμηδων που δεν έχουν δει την Ελλάδα ούτε με το ματο-κιάλι.
Εξήγησα λοιπόν ότι “κύριέ μου, το τσάμικο πρόβλημα δεν είναι οι τσάμηδες που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και έζησαν όλη τους τη ζωή και τις γενιές τους, 400 χρόνια στην Αλβανία ούτε είναι το πρόβλημα οι Έλληνες τσάμηδες που ζουν σήμερα στη Θεσπρωτία ενσωματωμένοι. Το πρόβλημα ήταν οι τσάμηδες της Θεσπρωτίας και της υπόλοιπης Ηπείρου που συνεργάστηκαν με το γερμανοκατακτητή, έκαναν τρομερά εγκλήματα.
(…) Αυτοί οι άνθρωποι δεν εκδιώχθηκαν, έφυγαν κάτω από το βάρος των εγκλημάτων τους. Δεν μπορούν αυτοί να είναι αντικείμενο εθνικισμού από τους υπόλοιπους τσάμηδες που δεν έζησαν στην Ελλάδα κι ούτε ήρθαν με τον κατακτητή στην Ελλάδα κι ούτε μπορεί να είναι αυτοί που θα καθορίζουν τις σχέσεις Ελλάδας – Αλβανίας».