Η Ελλάδα ήταν ανυπόληπτη και βαθιά στο βούρκο πριν εκείνος αναλάβει επικεφαλής της διπλωματίας. Αυτό είπε ο Νίκος Κοτζιάς σε εφ’ όλης της ύλης ομιλία του, το Σάββατο (16.03.2019).
Ο Νίκος Κοτζιάς μίλησε για όλα: για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, για τη Συμφωνία των Πρεσπών, για το Κυπριακό. Και φυσικά για τη δική του πορεία στο υπουργείο Εξωτερικών, υπερασπιζόμενος τα πεπραγμένα του.
“Το μπόι μας το μετράμε σε σχέση με τα προβλήματα. Και αυτά απαιτούν να ψηλώνουμε κάθε μέρα. Δεν μας ενδιαφέρει το εγώ, αλλά οι ιδέες μας, η πατρίδα”, είπε ο Νίκος Κοτζιάς, σημειώνοντας, όπως αναφέρει το ΑΠΕ – ΜΠΕ, πως «ήταν δύσκολα πριν τέσσερα και χρόνια. Σήμερα κάποιοι θεωρούν ως αυτονόητη την αναβαθμισμένη θέση της χώρας στο διεθνές γίγνεσθαι. Ως κάτι που ήταν πάντα εδώ. Δεν είναι, όμως, έτσι. Βρήκα μια χώρα βαθιά στο βούρκο. Ανυπόληπτη. Κανείς δεν την άκουγε”.
Κατά τον Νίκο Κοτζιά «η εξωτερική πολιτική πρέπει να είναι ειλικρινής, τολμηρή και άφοβη, χωρίς τυχοδιωκτισμούς και υποχωρητικότητες, έξυπνη και πατριωτική. Πατριωτικά έξυπνη και δημιουργική”. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών σημείωσε ότι η εξωτερική πολιτική “οφείλει να είναι ενεργητική, πολυδιάστατη και ρεαλιστική συνδυασμένη με τη διεκδίκηση εφαρμογής του διεθνές δικαίου, να αποβλέπει στη λύση και υπέρβαση των προβλημάτων σύμφωνα με τα εθνικά συμφέροντα και να διασφαλίζει ένα καλύτερο περιβάλλον για την ελληνική κοινωνία”.
Τόνισε δε “το καθήκον να ακολουθούμε μια πολιτική ασφάλειας. Διότι το υπουργείο Εξωτερικών έχει ποιότητα και δυνατότητες” όπως είπε υπογραμμίζοντας ότι “η διπλωματία του όλα ή τίποτα, είναι ανορθόλογη και χωρίς προοπτική”.
Ανέδειξε ως “μεγάλη κατάκτηση, με πολύ σκληρή εργασία τη δημιουργία 16 νέων θεσμικών συστημάτων, περιφερειακών και διεθνών οργανώσεων. Τις οκτώ τριμερείς και τετραμερείς σε Ανατολική Μεσόγειο και τη γύρω περιοχή”. “Πολιτικά” είπε “«κτίσαμε» την Ανατολική Μεσόγειο με σχετική αυτονομία ως προς τη Δυτική Μεσόγειο αλλά και έναντι της Μέσης Ανατολής. Με μεγαλύτερη μορφοποίηση εκείνη της Euromed, μια συμμαχία των επτά νότιων κρατών μελών της ΕΕ”.
Η Τουρκία στο… γήπεδό μας
Αναφερόμενος στην Τουρκία ο Νίκος Κοτζιάς είπε ότι “η τέχνη στη διπλωματία δεν είναι να σε παρασύρει ο άλλος στο γήπεδό του, στους δικούς του κανόνες και συμπεριφορές, αλλά πώς θα αναπτύξει κανείς τη δική του διπλωματική φυσιογνωμία και προσωπικότητα, τους δικούς του κανόνες και όρους, σε εναρμόνιση με εκείνους της ΕΕ, και να προσπαθήσει να βάλει την Τουρκία σε ένα παιχνίδι που εκείνος το γνωρίζει καλύτερα. Κατά συνέπεια, ούτε υποχώρηση, αλλά και ούτε προσχώρηση στη συμπεριφορά του άλλου” επισημαίνοντας ότι “αυτό που χρειάζεται η χώρα είναι μια αυτοτελή και αυτόνομη ρεαλιστική εξωτερική πολιτική” ώστε “να επηρεάζουμε την άλλη πλευρά στη διαμόρφωση της πολιτικής της. Να τη φέρνουμε στο γήπεδο που εμείς γνωρίζουμε καλύτερα”.
Εθνικό συμφέρον οι Πρέσπες
Χαρακτήρισε τον υπουργό Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας Νικόλα Ντιμιτρόφ ως “έναν σύγχρονο πολιτικό με αίσθηση του καθήκοντος”, εξήγησε ότι προώθησαν από κοινού τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και ανοίξανε μαζί το δρόμο για τις διαπραγματεύσεις και τη συμφωνία των Πρεσπών. “Κάναμε αυτά τα χρόνια χρήση όλων των εργαλείων που διαθέτει η εξωτερική πολιτική προκειμένου να πετύχουμε τη συνεννόηση στην περιοχή μας” είπε και ευχαρίστησε τον κ. Ντιμιτρόφ για τη συνεργασία: “Για το ότι βάλαμε τις χώρες μας σε τροχιά φιλίας και συνεργασίας”.
“Στις Πρέσπες” επισήμανε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών “ήταν εθνικό μας συμφέρον να τερματιστεί η διαμάχη για το ονοματολογικό. Να επιστρέψουμε σε έναν διευθυντικό ρόλο στην περιοχή. Να αποτρέψουμε την κατάληψη χώρου από την Τουρκία και την ενίσχυση δικτύων ισλαμικού φανατισμού. Να κόψουμε τον αλυτρωτισμό και να αποδεχτεί η γείτονα να αλλάξει το όνομά της, διεθνώς και στο εσωτερικό της”.
Το Κυπριακό
Ως προς το Κυπριακό ανέδειξε το γεγονός ότι “καταφέραμε να ανατρέψουμε το ρου της ιστορίας. Με την διαπραγμάτευση του Κραν Μοντανά, μπορέσαμε να προβάλλουμε μια θετική ατζέντα με τρία κύρια στοιχεία που υιοθετήθηκαν και από τον ΓΓ του ΟΗΕ:
α) Την αναγνώριση της Κανονικότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, ένα κράτος μέλος της ΕΕ και του ΟΗΕ που δεν μπορεί να διατηρεί χαρακτηριστικά ημι-αποικίας
β) Να καταργηθεί το καθεστώς των εγγυήσεων που παρέχει τη δυνατότητα προφάσεων παρέμβασης και επέμβασης στην Κύπρο και
γ) να καταργηθεί η Συνθήκη της Συμμαχίας η οποία μπορεί να αντικατασταθεί από μια Συμφωνία φιλίας και ασφάλειας”.
Τόνισε δε ότι μολονότι δεν φτάσαμε τελικά σε λύση “ασφαλώς δεν ήμασταν εμείς η αιτία” επισημαίνοντας: “Σε αυτή τη μάχη συμπορευτήκαμε με τον Γιαννάκη Κασουλίδη” τον οποίο χαρακτήρισε ως “έναν Νέστωρα της εξωτερικής πολιτικής”.
Παράλληλα εξήρε τους πρώην διευθυντές του διπλωματικού του γραφείου την πρέσβη, σήμερα, της Ελλάδας στη Ρώμη Τασία Αθανασίου, και τον πρέσβη Θεόδωρο Πασσά. Ιδιαίτερη μνεία επιφύλαξε για τον πρώην Βούλγαρο ομόλογό του, Ντάνιελ Μύτωφ χαρακτηρίζοντας ως “ισχυρή την συνεργασία τους: “Αποδείξαμε ότι το υπόδειγμα ειρήνης και συνεννόησης στην Ευρώπη ήταν οι δύο μας χώρες” υπογράμμισε.
Αναφορικά με το μακεδονικό ο Ν.Κοτζιάς είπε ότι “το να προωθείς λύσεις σε προβλήματα δεν είναι ευχάριστο σε όλους. Κάποιοι είναι πιστοί της ακινησίας. ‘Αλλοι ζουν από τα προβλήματα και όχι από τις λύσεις”
Σχετικά με την Αλβανία ο Νίκος Κοτζιάς χαρακτήρισε τον πρώην ομόλογό του Ντιτμίρ Μπουσάτι ως “έναν εξαιρετικά ευφυή και δημιουργικό υπουργό εξωτερικών” μαζί με την διαπραγματευτική του ομάδα, ο οποίος “έφτασε μαζί μας στη λύση σχεδόν του συνόλου αυτών των ζητημάτων”. Σημειώνοντας όμως ότι “η κρίση στο Συνταγματικό Δικαστήριο και οι θεσμοί σε Αλβανία και Ελλάδα που σκέφτονται με όρους βαθέως κράτους εμπόδισαν αυτή τη συμφωνία”. Επ’ αυτού σημείωσε ότι “ορισμένοι φαίνεται ως να μην επιθυμούν με τον επίσημο τερματισμό της εμπόλεμης κατάστασης της Ελλάδας με την Αλβανία. Κάναμε, όμως, σοβαρά βήματα στη συνεργασία μας” συμπλήρωσε.
Ο Ν. Κοτζιάς αναφερόμενος στην ΕΕ ανέδειξε την ανάγκη οράματος, εκδημοκρατισμού και κοινωνικής δικαιότητας. “Οφείλουμε” είπε “να συμβάλλουμε στο να κατανοηθεί ότι στον αυριανό κόσμο τα μικρομεσαία κράτη δεν θα μπορέσουν να έχουν το ρόλο που θα θέλαμε και θα υποταχτούν σε τρίτες δυνάμεις εάν δεν αναπτυχθεί τολμηρά μια ισχυρή, δημοκρατική ΕΕ και αναβαθμιστούν τα ίδια στο εσωτερικό της”.
Στο πλαίσιο αυτό απέρριψε “προθέσεις μερικών ισχυρών να καταργηθεί το βέτο στον τομέα της Ευρωπαϊκής Άμυνας και Εξωτερικής Πολιτικής” τονίζοντας ότι “αυτό δεν πρέπει να το επιτρέψουμε”. Παράλληλα ανέφερε την ανάγκη ενός ειδικού προϋπολογισμού της ΕΕ για το μέλλον, για τις νέες τεχνολογίες, την έρευνα, την ανακαίνιση, την αντιμετώπιση των ροών μετανάστευσης και για την εξωτερική πολιτική. “Χρειάζεται να αποκτήσει η ΕΕ μια ευρωπαϊκή πολιτική πρότυπο για τη μετανάστευση” πρόσθεσε.
Για την ελληνική διπλωματία ο πρώην ΥΠΕΞ υπογράμμισε την ανάγκη “όσο ποτέ, στρατηγικής σκέψης”. “Ο κόσμος αλλάζει και είναι απρόβλεπτος” είπε εξηγώντας ότι “στα τέσσερα τελευταία χρόνια αναπτύξαμε με τέχνη και επιστήμη τις συνεργασίες μας στην περιοχή. Σήμερα, γνωρίζουμε καλύτερα και έχουμε μεγαλύτερη ικανότητα να αντιμετωπίσουμε το μέλλον”. Όμως, πρόσθεσε “πρέπει να σκεφτούμε και τι ρόλο θέλουμε να δώσουμε στην Ελλάδα του 21ου αιώνα”.
Υπό αυτό το πρίσμα να σκεφτούμε αν “θέλουμε να γίνουμε σημαντικός παίκτης σε Ανατολική Μεσόγειο και Βαλκάνια, στην ίδια την ΕΕ και κατά προέκταση στη Δύση”, αν θέλουμε “στρατηγικές σχέσεις με χώρες όπως οι ΗΠΑ, σημαντική ανάπτυξη σχέσεων πριν από όλα με Λ.Δ. Κίνας και στη συνέχεια με Ινδία και όλη τη ΝΑ Ασία, ιδιαίτερα Ινδονησία και Βιετνάμ. Συγκρατώντας τις ειδικές μας σχέσεις με τη Ρωσία, την Αυστραλία, Ν. Αφρική και χώρες της Λ. Αμερικής. Με όλους αυτούς πρέπει να αναπτύξουμε παραπέρα τις πολύπλευρές σχέσεις μας”.
“Όμως” είπε “το ερώτημα παραμένει: τι το ιδιαίτερο μπορεί να κάνει η χώρα μας ώστε να έχει έναν ξεχωριστό ρόλο στο διεθνές γίγνεσθαι” υπογραμμίζοντας ότι “η εξωτερική μας πολιτική έχει αξίες και αρχές. Με αυτές πρέπει να οδεύει στο μέλλον. Αυτές δεν είναι αξίες και αρχές κομματικής σκοπιμότητας ή προσωπικών συμφερόντων. Διαφέρει δε, από τυφλές κορώνες, διεθνισμού ή ακραίου εθνικισμού. Είναι αξίες και αρχές του μέτρου, της ιστορικής συνέχειας και της διασφάλισης του μέλλοντος”.
Ο Νίκος Κοτζιάς παρέλαβε βράβευση από τον κοσμήτορα του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά “για την πολυσχιδή δράση και το ήθος του που συνιστά πηγή έμπνευσης”. Με αυτή έπεσε η αυλαία των εργασιών του διήμερου διεθνούς ακαδημαϊκού συνεδρίου με θέμα “Η Ελληνική Ενεργός Εξωτερική Πολιτική στον 21ο αιώνα”. Το συνέδριο διοργάνωσε το Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά με αφορμή τα 20 χρόνια ίδρυσης του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών και προς τιμήν πρώην ΥΠΕΞ και ομότιμου καθηγητή.