Νίκος Κούνδουρος: Το “αντίο” προσώπων του πολιτικού κόσμου

Ο Νίκος Κούνδουρος υπηρέτησε, με την τέχνη του και όχι μόνο, τον Πολιτισμό μας με τον δικό του πρωτοποριακό και ασυμβίβαστο τρόπο. Γι’ αυτό και το κενό που αφήνει ο θάνατός του είναι, κυριολεκτικώς, δυσαναπλήρωτο, αναφέρει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος.

«Με σεβασμό» όπως έγραψε στον πρωθυπουργικό λογαριασμό στο twitter, αποχαιρετά τον Νίκο Κούνδουρο ο Αλέξης Τσίπρας.
Συγκεκριμένα, «ο Νίκος Κούνδουρος ήταν ένας από τους θεμελιωτές του σύγχρονου κινηματογράφου μας και ένας περήφανος άνθρωπος. Τον αποχαιρετούμε με σεβασμό».

Την μεγάλη του θλίψη για τον θάνατο του μεγάλου δημιουργού και σκηνοθέτη εκφράζει σε δήλωσή του ο πρόεδρος της Βουλής, Νικόλαος Βούτσης. «Ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος, ο αγωνιστής, σύντροφος και φίλος Νίκος Κούνδουρος, έκλεισε σήμερα τα μάτια του. Το ρηξικέλευθο βλέμμα του θα μείνει ανοιχτό για πάντα μέσα από τα σπουδαία έργα του, που ταξίδεψαν την Ελλάδα πολύ πέρα από τα σύνορά της, καταγράφοντας την ιστορία με τη δική του υπογραφή. Το ταξίδι του μακριά μας ξεκίνησε ενώ στη Βουλή ήδη προγραμματιζόταν εκδήλωση για να τιμηθεί ο μεγάλος αυτός δημιουργός. Εκφράζω τη μεγάλη μου θλίψη για την απώλειά του».

«Έναν σπουδαίο καλλιτέχνη, έναν αταλάντευτο αριστερό», αποχαιρετά η Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ.
Στο συλλυπητήριο μήνυμά της θυμίζει, εν πρώτοις, το βιογραφικό του Ν. Κούνδουρου, που ήταν «ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες σκηνοθέτες και απεβίωσε σήμερα πλήρης ημερών, αφήνοντας πίσω του ένα έργο που σφράγισε τον ελληνικό κινηματογράφο.
Γεννημένος στην Αθήνα το 1926, ο Νίκος Κούνδουρος σπούδασε ζωγραφική και γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, από την οποία αποφοίτησε το 1948. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου εντάχθηκε στις τάξεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και λόγω των φρονημάτων του εξορίστηκε στη Μακρόνησο.
Καθιερώθηκε ως σκηνοθέτης από την πρώτη του κινηματογραφική απόπειρα, τη «Μαγική πόλη», την οποία ακολούθησε μια εμβληματική ταινία, ο αλησμόνητος «Δράκος», η οποία σφράγισε την εξέλιξη του ελληνικού κινηματογράφου στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Συνδυάζοντας επιρροές από τον νεορεαλισμό και τον εξπρεσιονισμό με μια προσωπική εικαστική ματιά, ο Κούνδουρος αποτύπωσε με μοναδικό τρόπο την Ελλάδα της δεκαετίας του ’50. Στη φιλμογραφία του θα προστεθούν σπουδαίες ταινίες, με τις οποίες θα κερδίσει βραβεία και διακρίσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ανάμεσα σ’ αυτές «Οι παράνομοι», «Το ποτάμι», «Μικρές Αφροδίτες», «1922», «Τραγούδια της φωτιάς», «Μπορντέλο», «Μπάυρον: Μπαλάντα για ένα δαίμονα» κ.ά. Εκπροσώπησε την Ελλάδα σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ και κόπιες των ταινιών του βρίσκονται σε μεγάλα μουσεία και ταινιοθήκες σε όλο τον κόσμο».
Εν κατακλείδι, το έργο του Νίκου Κούνδουρου κρατά σε εικόνες μεγάλης έντασης και πάθους, αλλά και ασύλληπτης ομορφιάς μια ολόκληρη εποχή της Ελλάδας, ενώ άλλοτε ταξιδεύει και φωτίζει τη σχέση μας με το παρελθόν και την ιστορία μας. Εξίσου πληθωρική με την καλλιτεχνική του δημιουργία, υπήρξε και στη δημόσια παρουσία του, εκφράζοντας πάντοτε με παρρησία και χωρίς δισταγμό την προσωπική του άποψη.
Στο πρόσωπο του Νίκου Κούνδουρου, ο ΣΥΡΙΖΑ αποχαιρετά έναν σπουδαίο καλλιτέχνη, έναν αταλάντευτο αριστερό, έναν σύντροφο, έναν ανεξάντλητο δημιουργό, έναν θαρραλέο άνθρωπο. Εκφράζουμε τα βαθιά μας συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του», καταλήγει το συλλυπητήριο μήνυμα της Κεντρικής Επιτροπής του κυβερνώντος κόμματος.

Ο Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Ο Νίκος Κούνδουρος υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς Έλληνες σκηνοθέτες. Τίμησε και πρόβαλε με το έργο του την Ελλάδα στο εξωτερικό. Οι ταινίες του διακρίθηκαν διεθνώς στα Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας και του Βερολίνου. Ως σκηνοθέτης, άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά του στον ελληνικό κινηματογράφο. Ως άνθρωπος, με τη σεμνότητα και το ήθος του έδειξε το δρόμο στους νεότερους δημιουργούς. Το κενό που αφήνει η απώλειά του είναι δυσαναπλήρωτο. Στους οικείους του, εκφράζω τα ειλικρινή συλλυπητήριά μου».

«Ο Νίκος Κούνδουρος που έφυγε σήμερα από κοντά μας ήταν ένας υπέροχος Έλληνας. Ένας ιδιοφυής σκηνοθέτης, που μας κληροδοτεί πραγματικά υπέροχες ταινίες. Από τη «Μαγική πόλη» και τον «Δράκο» ως το επικό «1922» και την διεισδυτική προσωπογραφία «Μπάιρον – Μπαλάντα για ένα δαίμονα» κατέγραψε τα μικρά και τα μεγάλα πάθη των ανθρώπων της μεταπολεμικής Ελλάδας και έδωσε με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο πνοή στα όνειρά τους» αναφέρει σε δήλωσή της η εκπρόσωπος των Ανεξάρτητων Ελλήνων, Μανταλένα Παπαδοπούλου.
«Ο Νίκος Κούνδουρος ήταν ο παλμογράφος της μεταπολεμικής Ελλάδας. Ήταν ένας σπουδαίος Καλλιτέχνης που ξεχώριζε επίσης για τον πηγαίο και γνήσιο πατριωτισμό του και διακρινόταν για τη στιβαρή άποψή του, βασισμένη εν πολλοίς και στα προσωπικά του βιώματα. Στους οικείους του εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια» καταλήγει στην δήλωσή της η εκπρόσωπος των ΑΝΕΛ.

«Αποχαιρετούμε με θλίψη το Νίκο Κούνδουρο, έναν από τους κορυφαίους Έλληνες σκηνοθέτες, που εξέφρασε με βαθιά ανθρωπιά, διεισδυτικά και χωρίς εξιδανικεύσεις τις αγωνίες και τον καθημερινό αγώνα των λαϊκών ανθρώπων» αναφέρει σε ανακοίνωσή του το ΚΚΕ.
«Ο Νίκος Κούνδουρος έβλεπε στην κινηματογραφική δημιουργία ένα κοινωνικό ρόλο, δεν έκανε τέχνη για την τέχνη. Όπως ο ίδιος έλεγε: «Δεν κάνω κινηματογράφο για την αφεντιά μου. Οι άλλοι με νοιάζουν. Των άλλων τα ντέρτια, οι καημοί, οι δυστυχίες, οι έρωτες, οι θάνατοι». Τα έργα του ξεχωρίζουν για την ποιητικότητα και την εξαιρετική εικαστική απόδοση της ατμόσφαιρας, στοιχεία οφειλόμενα στις πολύπλευρες γνώσεις του και την ιδιαίτερη καλλιτεχνική ιδιοσυγκρασία του.
Έχοντας ο ίδιος βιώσει τις διώξεις των αγωνιστών της ΕΑΜικής Αντίστασης και την εξορία στη Μακρόνησο, συμπαραστάθηκε έμπρακτα σε πολλούς αποκλεισμένους από το δικαίωμα της εργασίας συγκρατούμενους – συναγωνιστές του, προσλαμβάνοντάς τους στο κινηματογραφικό συνεργείο του.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας εκφράζει τα βαθιά του συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του» καταλήγει η ανακοίνωση του κόμματος.

Η ανακοίνωση των τομέων Πολιτισμού της Δημοκρατικής Συμπαράταξης για τον θάνατο του Νίκου Κούνδουρου αναφέρει ότι «μια μεγάλη μορφή του ελληνικού και του ευρωπαϊκού κινηματογράφου, ο Νίκος Κούνδουρος, έφυγε σήμερα από κοντά μας. Ο Νίκος Κούνδουρος, πάντα περήφανος για την Κρητική του καταγωγή, με σπουδές σε γλυπτική και ζωγραφική, διακρίθηκε από πολύ νωρίς ως σκηνοθέτης σπουδαίων ταινιών, που δημιούργησαν σχολή, ανέδειξαν τον υπαρξιακό πυρήνα του καθημερινού ανθρώπου, τον οποίο δόξασε μέσα από τα πάθη του, τα λάθη του, την ομορφιά του. Οι ταινίες του όπως ο Δράκος, οι Μικρές Αφροδίτες, αλλά και τα υπόλοιπα αριστουργήματα του, είναι σημεία αναφοράς για τον παγκόσμιο κινηματογράφο. Με το ίδιο πάθος που είχε για την τέχνη του, έδωσε αγώνες για την πατρίδα και τις πολιτικές ιδέες του. Ένας ενθουσιώδης άνθρωπος, μια σπάνια προσωπικότητα, ένας διανοούμενος και καλλιτέχνης που έδωσε ταυτότητα στον πολιτισμό μας. Συμμετέχουμε στο πένθος για τον χαμό του σπουδαίου σκηνοθέτη και εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια στην οικογένεια του».

Και το Ποτάμι εκφράζει την θλίψη του για την απώλεια του μεγάλου δημιουργού. «Από τη Μαγική Πόλη μέχρι τις Μικρές Αφροδίτες και το Μπορντέλο με ενδιάμεσο σταθμό και ορόσημο τον Δράκο, ο Νίκος Κούνδουρος ταυτίστηκε όχι απλά με τη μεγάλη περιπέτεια του ελληνικού κινηματογράφου, αλλά και με την Ελλάδα που αναπαρέστησε με τον φακό του. Αιρετικός με τον τρόπο του, έκανε από νωρίς την επανάστασή του με το οικογενειακό περιβάλλον και την οικογενειακή παράδοση και στράφηκε από τις αρχές της καριέρας του στους ξεχασμένους, δίνοντάς μας υπέροχα δείγματα ενός διακριτού ελληνικού νεορεαλισμού- όσο κι αν ο ίδιος δεν ήθελε να ταυτίζεται με τον νεορεαλισμό. Αλλά ήξερε να δίνει νέες μορφές στη ματιά του, ήξερε να ωριμάζει, ήξερε να περνά από τη σκληρή ρεαλιστική όψη στη μεγάλη διήγηση, στο 1922, μια άλλη τοιχογραφία μιας άλλης εποχής. Ο πολίτης Νίκος Κούνδουρος δεν ήταν παρά η άλλη όψη του καλλιτέχνη. Πέρασε από την Μακρόνησο, αλλά δεν έπαψε να πιστεύει στην εθνική συνεννόηση. Αντιτάχτηκε στη δικτατορία. Υπερασπίστηκε με θέρμη τις απόψεις του, ακόμα και όταν ήξερε ότι δεν θα έχουν καθολική απήχηση, μόνο και μόνο γιατί η ιδιοτέλεια του ήταν ξένη». Καταλήγοντας τονίζεται ότι «από τον Νίκο Κούνδουρο κρατάμε την αφοσίωση στην τέχνη και στον άνθρωπο, την πίστη σε μια καλύτερη χώρα, πίστη που κράτησε μέχρι το τέλος, και βέβαια το έργο του, απαράγραπτη πολιτιστική κληρονομιά της νεότερης Ελλάδας. Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του».

Με την σειρά του και το κόμμα της Ένωσης Κεντρώων σε ανακοίνωσή του αναφέρει ότι «η ελεύθερη φωνή του σίγησε για πάντα, θα μείνει όμως το έργο του αιώνιο στο χρόνο. Τα θερμά συλλυπητήρια μας στους οικείους του».

«Σήμερα αποχαιρετούμε τον Νίκο Κούνδουρο αλλά οι εικόνες μιας ολόκληρης εποχής θα μείνουν για πάντα διαφυλαγμένες στις ταινίες του. Θα ήθελα να εκφράσω τα πιο θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένεια του, τη σύζυγό του Σωτηρία Ματζίρη και τα παιδιά του Σήφη και Διαλεχτή, καθώς και στους οικείους του». Τα παραπάνω δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λυδία Κονιόρδου, αναφερόμενη στον σκηνοθέτη «που μόλις με τη δεύτερη ταινία του, τον θρυλικό ‘Δράκο’ άλλαξε την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου».
«Ένας ακούραστος δημιουργός που ανανεωνόταν από ταινία σε ταινία. Από τη λυρική απλότητα στις ‘Μικρές Αφροδίτες’ μέχρι τον πειραματισμό του ‘Vortex’ και από τον κινηματογράφο-ντοκουμέντο στα ‘Τραγούδια της φωτιάς’ μέχρι το αισθητικό επίτευγμα του ‘Μπορντέλο’, από την ιστορία ως πληγή στο ‘1922′ και την ιστορία ως σπαρακτικό ποίημα στο ‘Μπάυρον: Μπαλλάντα για ένα δαίμονα’, ο Νίκος Κούνδουρος υπήρξε ένας καλλιτέχνης που εφεύρισκε τον εαυτό του κάθε φορά από την αρχή. Περισσότερο όμως από οποιαδήποτε άλλη του ταινία, ο ‘Δράκος’ στέκει μέχρι και σήμερα αγέραστος, γοητεύοντας με την ίδια ένταση, ως μια από τις σημαντικότερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου. Ως τεκμήριο μιας εποχής, ως έργο – αναφορά για οποιαδήποτε μελλοντική γενιά», συμπλήρωσε η κ Κονιόρδου.
«Ο Νίκος Κούνδουρος εκπροσώπησε τον ελληνικό κινηματογράφο πολλές φορές στο εξωτερικό όπως στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας το 1953 και 1956, στο Φεστιβάλ Βερολίνου το 1958, 1963 και 1967, βραβεύτηκε σε πολλά ελληνικά και ξένα φεστιβάλ ενώ κόπιες των ταινιών του βρίσκονται στο Ευρωπαϊκό Μουσείο Κινηματογράφου, στη Γαλλική Ταινιοθήκη καθώς και στο Metropolitan Museum της Νέας Υόρκης. Υπήρξε μια ξεχωριστή προσωπικότητα που δεν φοβήθηκε ποτέ να παρέμβει στον δημόσιο λόγο εκφράζοντας με σθένος την προσωπική του άποψη. Ένα σθένος που μπορεί κανείς να συναντήσει με την ίδια αμείωτη ζωντάνια και στα βιβλία του, στην αυτοβιογραφία του όσο και στην αλληλογραφία και τα ημερολόγια του τα οποία πρόσφατα εξέδωσε», ανέφερε η υπουργός.

«Πρωτοποριακός, διεθνώς αναγνωρισμένος, με σταθερά ασυμβίβαστη ματιά, ο Νίκος Κούνδουρος θα αποτελεί για πολλά χρόνια ένα ξεχωριστό και μεγάλο κεφάλαιο για τον ελληνικό κινηματογράφο. Τα συλλυπητήριά μου στην οικογένειά του», δήλωσε ο δήμαρχος Αθηναίων, Γιώργος Καμίνης.