Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, βρέθηκε στα εγκαίνια της ανακαινισμένης οικίας που δώρισαν οι Patrick και Joan Leigh Fermor στο μουσείο Μπενάκη και τα οποία πραγματοποιήθηκαν το απόγευμα του Σαββάτου (19.10.2019) στην Καρδαμύλη της Μεσσηνίας.
«Είμαστε πάντοτε θεματοφύλακες της ειρήνης, αλλά ταυτόχρονα και του αγώνα για την ελευθερία, γιατί δεν μπορείς να εμπεδώνεις την ειρήνη όταν άλλοι επιβουλεύονται τη δική σου ελευθερία. Πρώτα υπάρχει ελευθερία και ύστερα υπάρχει η ανάγκη για την ειρήνη και αυτό το γνωρίζουν όλοι», είπε ο Προκόπης Παυλόπουλος.
Ξεκινώντας την ομιλία του, είπε ότι «αισθάνομαι γαλήνη και δέος μαζί στο σπίτι του Patrick και της Joan Leigh Fermor, του “Πάντι” για τους πολλούς και μεγάλους -κατά κυριολεξία και σε ποικίλα πνευματικά πεδία- φίλους του, του αντιστασιακού “Μιχάλη” των ορέων της Κρήτης».
Επίσης, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε ότι αυτό το σπίτι «είναι μια μεγάλη κληρονομιά για την Ελλάδα, τους Έλληνες και όχι μόνο, διότι είναι ένα σπίτι που μας γυρίζει στο παρελθόν και στην ιστορία, και μας προτρέπει να κοιτάζουμε αδιάκοπα το μέλλον, υπό συνθήκες ειρήνης και ελευθερίας, τις οποίες πρέπει να υπερασπιζόμαστε, κατά πως είχε πει ο Ηράκλειτος για τον νόμο, “όκωσπερ τείχεος”».
Αρχίζοντας να μιλά για τον Patrick Leigh Fermor, ο Προκόπης Παυλόπουλος τόνισε την ανάγκη «να σκιαγραφήσω εκείνο το εμβληματικό μέρος της προσωπικότητας του, το οποίο ανάγεται στους αντιστασιακούς του αγώνες κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, κυρίως στην Κρήτη, όπου γράφτηκε και το έπος της απαγωγής του τότε Γερμανού διοικητή Χάινριχ Κράϊπε».
«Νοιώθω το χρέος, απέναντι στη μνήμη του “Μιχάλη” της Κρήτης», παρατήρησε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «να εξηγήσω κάπως περισσότερο γιατί θεωρώ πως η ως άνω στρατιωτική- αντιστασιακή πτυχή της προσωπικότητάς του έχει ένα είδος προτεραιότητας κατά την περιγραφή τής διαδρομής του» και συνέχισε:
«Βεβαίως και σήμερα μας μένει περισσότερο ο λόγιος “Πάντι”, ένας από τους σημαντικότερους, παγκοσμίως, Βρετανούς περιηγητές, ο οποίος σφράγισε την εποχή του με τη σκέψη του, όπως αυτή ολοκληρώθηκε μέσα από τον ευρύτατο κύκλο ανθρώπων του λόγου και της τέχνης που συναναστρεφόταν, μ΄ επίκεντρο αυτό εδώ το σπίτι, όπου οι σχετικές συναντήσεις είχαν κάτι από τα Συμπόσια της Κλασικής Αρχαιότητας, κατεξοχήν δε από τα Συμπόσια του Πλάτωνος».
«Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά»
Όμως, σύμφωνα με τον Προκόπη Παυλόπουλο, «η αντιστασιακή δράση του “Μιχάλη” της Κρήτης, ιδίως μέσα στην εφιαλτική σκοτεινιά του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, απέδειξε, με αμάχητα τεκμήρια, ότι ο λόγιος “Πάντι” του χρωστάει πολλά και σημαντικά».
Και τούτο διότι, όπως είπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «ήταν αυτή η αντιστασιακή δράση κατά του βάρβαρου κατακτητή, που απειλούσε όχι μόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη, τη δημοκρατία της και τον πολιτισμό της, η οποία έδειξε πόσο βαθιά είχαν σημαδέψει το πνεύμα του Patrick Leigh Fermor σκέψεις όπως εκείνη του Ρήγα Φεραίου, στο “Φυσικής Απάνθισμα”: “Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά”».
«Με άλλες λέξεις», εξήγησε ο Προκόπης Παυλόπουλος, «ο “Πάντι” προέκυψε, κατά μεγάλο τουλάχιστον μέρος, γιατί ο “Μιχάλης” της Κρήτης τού έμαθε καλά πως το πνεύμα το υπηρετείς όχι κρυμμένος σε μια κάμαρη, σκεφτόμενος και γράφοντας, όταν όλα γύρω σου καταρρέουν και θαμπώνουν από το μαχαίρι και το σκοτάδι της σκλαβιάς, αλλά όταν τον λογισμό σου τον κατευθύνει το πρόταγμα της υπεράσπισης της ελευθερίας». «Δοθέντος», συνέχισε, «ότι ο πραγματικά και ουσιαστικά πνευματικός άνθρωπος μόνον υπό όρους ελευθερίας μπορεί ν΄ αναπτύξει την προσωπικότητά του και να δημιουργήσει».
«Στις μέρες μας», σύμφωνα με όσα είπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «αυτό το συμπέρασμα, το οποίο προέκυψε μέσ΄ από τόσους αγώνες και τόσο αίμα, φαίνεται σχεδόν αυτονόητο, αν μάλιστα αναλογισθούμε και το ότι όλα τα δημοκρατικά συντάγματα, παγκοσμίως, ανάγουν την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας σε γενική ρήτρα, η οποία διέπει την ερμηνεία και την εφαρμογή όλων των λοιπών διατάξεων κάθε επιμέρους έννομης τάξης».
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο σπίτι του Patrick και της Joan Leigh Fermor, λέγοντας ότι «ο τόπος και το τοπίο τράβηξαν “σαν μαγνήτης της μοίρας” τον Patrick και την Joan για να χτίσουν αυτό το σπίτι, μέσα στο οποίο “φύτρωσε” το πνευματικό δένδρο του λόγιου “Πάντι”, του ανθρώπου της παιδείας υπό τη διπλή της υπόσταση, ήτοι εκείνη του λόγου και της τέχνης».
«Τους τιμούμε που άφησαν το σπίτι στο μουσείο Μπενάκη»
Μάλιστα, όπως συμπλήρωσε, «”ο μαγνήτης της μοίρας” τράβηξε τον Patrick – με την Joan σ΄ ένα ρόλο σύγχρονης Διοτίμας – για να χτίσουν το σπίτι της υπόλοιπης ζωής τους σε αυτό το γαλήνιο τοπίο δίπλα στη θάλασσα, ανάμεσα σ΄ ελιές, κυπαρίσσια, σχίνους και λευκές πικροδάφνες, που αναδίδουν αδιάκοπα το μύρο της ανυπόταχτης Μανιάτικης γης».
«Δεν βρίσκω καλύτερο και πιο πρόσφορο, για την πεμπτουσία του σπιτιού του Patrick και της Joan Fermor, τρόπο προκειμένου να ολοκληρώσω αυτόν τον χαιρετισμό μου παρά να καταφύγω στην ποίηση», συνέχισε ο Προκόπης Παυλόπουλος, εξηγώντας ότι «επέλεξα την “Κίχλη” του Γιώργου Σεφέρη, ώστε να κλείσω μέσα της τους συμβολισμούς αυτού του σπιτιού».
Όπως είπε στη συνέχεια ο Προκόπης Παυλόπουλος, «εκτός από τη μνήμη του Patrick και της Joan Fermor, τιμούμε σήμερα, με αληθινά αισθήματα ευγνωμοσύνης, και τη γενναιόδωρη απόφασή τους ν΄ αφήσουν το σπίτι αυτό στο μουσείο Μπενάκη για να μείνει -σύμφωνα άλλωστε με τη διαχρονική αποστολή του μουσείου- χώρος συνάντησης ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών, δηλαδή, ένας χώρος όπως τον οραματίσθηκαν και τον έζησαν, δεκαετίες ολόκληρες, ο “Πάντι” και η Joan».
Παράλληλα, έδωσε «ειλικρινή συγχαρητήρια προς το μουσείο Μπενάκη για την όλη ανακαίνιση του σπιτιού» η οποία, όπως είπε, «έγινε με άψογο τρόπο, έτσι ώστε ν΄ ανταποκρίνεται πλήρως στο πνεύμα και τον σκοπό της μεγάλης δωρεάς του Patrick και της Joan Fermor».
«Και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά», συνέχισε, «όταν όλοι γνωρίζουμε την επιμέλεια και την αξιοσύνη, με την οποία το μουσείο Μπενάκη, ακόμη και σε δύσκολους καιρούς όπως η τελευταία δεκαετία, επιτελεί το έργο του και την αποστολή του».
Όμως, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «όλα αυτά που συντελούνται σήμερα εδώ, και ιδίως η ανακαίνιση του σπιτιού των Fermor, δεν θα μπορούσαν να ολοκληρωθούν δίχως την πολύτιμη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος». «Για μιαν ακόμη φορά», είπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος παρεμβαίνει καθοριστικώς, προσθέτοντας έναν άλλο “κρίκο” στη μακρά αλυσίδα των δωρεών εκείνων, οι οποίες εντάσσονται στην επίτευξη του στόχου της διαφύλαξης, υπεράσπισης και προβολής της ιστορίας μας και του πολιτισμού μας».
