Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει ένα συναρπαστικό δίπτυχο όπερας: τον «Αλέκο» του Σεργκέι Ραχμάνινοφ και τον «Πύργο του Κυανοπώγωνα» του Μπέλα Μπάρτοκ, δύο αριστουργηματικές μονόπρακτες όπερες που γράφτηκαν στο μεταίχμιο μεταξύ 19ου και 20ού αιώνα και πραγματεύονται την υπέρβαση των ψυχικών ορίων.
Για τη νέα παραγωγή του «Αλέκο», η Εθνική Λυρική Σκηνή ανέθεσε τη σκηνοθεσία στη μοναδική Φανί Αρντάν, ενώ, τη σκηνοθεσία του «Πύργου του Κυανοπώγωνα» υπογράφει ο Θέμελης Γλυνάτσης.
Από τις 12 Νοεμβρίου και για έξι παραστάσεις στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, σε μουσική διεύθυνση Φαμπρίτσιο Βεντούρα.
Η παραγωγή θα βιντεοσκοπηθεί και θα μεταδοθεί διεθνώς τον ερχόμενο Δεκέμβριο από το Mezzo TV, με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της ΕΛΣ.
Φανί Αρντάν: «Ο χαρακτήρας του Αλέκο είμαστε εμείς»
Η όπερα «Αλέκο» φέρνει σε διάλογο δύο διαφορετικούς κόσμους: την κοινότητα των τσιγγάνων με την αστική κουλτούρα. Το έργο μιλάει για έναν κοσμοπολίτη αστό που σκοτώνει την τσιγγάνα γυναίκα του Ζεμφίρα και τον εραστή της, μην μπορώντας να αποδεχτεί το ιδανικό της ελευθερίας των τσιγγάνων. Στο πρώτο ανέβασμα του αριστουργήματος του Ραχμάνινοφ στην Εθνική Λυρική Σκηνή -που αποτελεί και την πανελλήνια πρώτη του έργου-, τη σκηνοθεσία υπογράφει η Φανί Αρντάν στη δεύτερη συνεργασία της με την Εθνική Λυρική Σκηνή, πέντε χρόνια μετά την πολύ επιτυχημένη «Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ».
Η σταρ του γαλλικού σινεμά με τις πάνω από 60 ταινίες και τα περισσότερα από 30 θεατρικά, η οποία υπήρξε μούσα του Τρυφώ, πρωταγωνίστρια του Τζεφιρέλλι και του Πολάνσκι, επέλεξε τον «Αλέκο» λόγω της μεγάλης της αγάπης για τον Πούσκιν και για τους τσιγγάνους. Μέσα από το ανέβασμα της μονόπρακτης όπερας, η Αρντάν επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που οι κοινωνίες θέτουν αναφορικά με τα όρια και το τίμημα της ελευθερίας και της αγάπης.
Όπως σημειώνει: «Θέλω να διηγηθώ την ιστορία στο 1824, την εποχή που ο Πούσκιν έγραψε τους Τσιγγάνους, από τους οποίους τόσο ο Ραχμάνινοφ όσο και ο λιμπρετίστας του άντλησαν το υλικό τους για την όπερα. Ο Πούσκιν ονειρευόταν την ελευθερία, έναν κόσμο αγνό και άγριο. Διψούσε για μια ζωή μακριά από μια κοινωνία ματαιόδοξη, εγωιστική, με προκαταλήψεις και προνόμια. Σύχναζε στα καμπαρέ στα προάστια της Αγίας Πετρούπολης, όπου μπορούσε να βλέπει και να ακούει τους τσιγγάνους να χορεύουν και να τραγουδούν, έναν κόσμο ελεύθερο και ευτυχισμένο, δίχως όρια. Ο χαρακτήρας του Αλέκο είναι ο Πούσκιν, αυτός ο “ξένος” που θέλει να ζήσει την ελεύθερη ζωή των τσιγγάνων, ενστερνιζόμενος τις ιδέες τους, τις ψευδαισθήσεις τους, το ρομαντικό τους όραμα, τα θαύματά τους. Ο χαρακτήρας του Αλέκο είμαστε εμείς που θέλουμε να ζήσουμε σε έναν κόσμο ελεύθερο χωρίς ωστόσο να θέλουμε να πληρώσουμε το τίμημα».
Για να μας μεταφέρει στη Ρωσία του 1824 και να δημιουργήσει έναν μαγικό σκηνικό κόσμο, η Φανί Αρντάν προσκαλεί τον διαπρεπή σκηνογράφο και μόνιμο συνεργάτη στις παραστάσεις του Ολιβιέ Πυ, Πιερ-Αντρέ Βάιτς, την διεθνώς αναγνωρισμένη ενδυματολόγο Καταρζύνα Λεβίνσκα, τον διάσημο χορογράφο Ισραέλ Γκαλβάν και τον καλλιτεχνικά ανήσυχο φωτιστή Σεζάρ Γκοντφρουά.
Πρωταγωνιστούν κορυφαίοι Έλληνες λυρικοί καλλιτέχνες. Στον ρόλο του Αλέκο θα κάνει το ντεμπούτο του ο διεθνής Έλληνας βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος. Τον νεαρό τσιγγάνο ερμηνεύει ο τενόρος της ΕΛΣ Γιάννης Χριστόπουλος, τη Ζεμφίρα η υψίφωνος Μυρσίνη Μαργαρίτη, τον ηλικιωμένο ο βαθύφωνος της ΕΛΣ Γιάννης Γιαννίσης και την τσιγγάνα η μεσόφωνος Ινές Ζήκου. Τη Χορωδία της ΕΛΣ διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.
Θ. Γλυνάτσης: «Ο Μπάρτοκ μετατρέπει την ιστορία του Κυανοπώγωνα σε μια σύγχρονη όπερα-θρίλερ»
Το εξαιρετικά επιτυχημένο ανέβασμα της μονόπρακτης όπερας του Μπέλα Μπάρτοκ «Ο πύργος του Κυανοπώγωνα» στη σκηνοθεσία του Θέμελη Γλυνάτση, που πρωτοπαρουσιάστηκε από την ΕΛΣ τη σεζόν 2022/23, θα αποτελέσει το δεύτερο μέρος του οπερατικού διπτύχου.
Το ποιητικό κείμενο του Μπέλα Μπάλαζ βασίζεται στο παραμύθι του Σαρλ Περρώ «Ο Κυανοπώγωνας», και αναφέρεται σε δύο χαρακτήρες, τον Κυανοπώγωνα και την πιο πρόσφατη σύζυγό του, την Ιουδίθ. Καθώς θέλει να μάθει για το παρελθόν του συζύγου της, η Ιουδίθ ανοίγει μία μία τις επτά πόρτες του κάστρου του Κυανοπώγωνα. Πίσω από καθεμία ανακαλύπτει έναν διαφορετικό κόσμο, τα αμύθητα πλούτη, τον ηρωισμό και τη δόξα του συζύγου της, αλλά επίσης πόνο, δάκρυα, αίμα και σκληρότητα.
Ο σκηνοθέτης αναφέρει: «Το παραμύθι του Κυανοπώγωνα, μια από τις πιο αιμοσταγείς αφηγήσεις της δυτικής παράδοσης, μιλά για έναν αριστοκράτη ο οποίος παντρεύεται νεαρές γυναίκες, για να τις δολοφονήσει μετά, όταν εκείνες αψηφούν την απαγόρευσή του να εξερευνήσουν το κάστρο του. Ο Μπάρτοκ μετατρέπει την ιστορία του Κυανοπώγωνα σε μια σύγχρονη όπερα-θρίλερ, βαθιά μυστηριακή, γεμάτη συμβολισμούς, με σπάνια ψυχολογική διαύγεια και συναισθηματική ένταση.
Ο Κυανοπώγωνας, μοναδική όπερα του Ούγγρου συνθέτη, θεωρείται από τα πλέον σημαντικά λυρικά έργα του 20ού αιώνα λόγω του ρηξικέλευθου μουσικού και δραματουργικού του ύφους. Η μουσική του Μπάρτοκ, ο τρίτος “πρωταγωνιστής” της ιστορίας, δεν ζωντανεύει μόνο τις επιθυμίες και τα αδιέξοδα των δυο χαρακτήρων, αλλά πλάθει ταυτόχρονα με απαράμιλλη έμπνευση και μουσική τόλμη το λαβυρινθώδες σύμπαν του πύργου, από την ανατριχιαστική ατμόσφαιρα της αίθουσας βασανιστηρίων μέχρι τον λυρισμό του μαγικού κήπου του Κυανοπώγωνα.
Το έργο λειτουργεί τόσο ως συμβολιστική ανατομία μιας ερωτικής σχέσης όσο και ως κατάβαση στο ψυχικό αίνιγμα που κρύβει ο μυστηριώδης δούκας Κυανοπώγωνας. Η παράσταση απομακρύνεται συνειδητά από τη μυθολογία του serial killer που ακολουθεί συνήθως το συγκεκριμένο έργο, και εστιάζει σ’ έναν άντρα και μια γυναίκα, την πρώτη νύχτα του γάμου τους, οι οποίοι σταδιακά βυθίζονται σε ένα σύμπαν πολλαπλών πραγματικοτήτων, ψυχικών τραυμάτων, κρυμμένων αναμνήσεων και ανοίκειων χώρων».
Τους δύο ρόλους του έργου ερμηνεύουν ο διεθνώς αναγνωρισμένος βαθύφωνος της ΕΛΣ Τάσος Αποστόλου και η υψίφωνος Βιολέττα Λούστα, οι οποίοι έλαβαν θετικότατες κριτικές στο πρώτο ανέβασμα της παραγωγής το 2023. Την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο δίπτυχο διευθύνει o Ιταλός αρχιμουσικός Φαμπρίτσιο Βεντούρα, ο οποίος έχει εμφανιστεί σε μερικές από τις μεγαλύτερες σκηνές στον κόσμο ενώ στο κοινό της ΕΛΣ έγινε γνωστός από την επιτυχημένη αναβίωση της Λαίδης Μάκβεθ του Μτσενσκ το 2023.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163