Η επιστροφή ενός μεγάλου δημιουργού

Γιατί αργήσατε 27 χρόνια να παρουσιάσετε ένα νέο έργο. Δεν είναι εύκολο για ένα Σκηνοθέτη που εχει υπογράψει 2 από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του Ελληνικού κινηματογράφου να βρει πόρους για να ολοκληρώσει μια ταινία;

Οι ταινίες που αναφέρατε, ήταν πολύ δύσκολες και με τις συνθήκες που επικρατούσαν τότε στην Ελλάδα, καταντούσαν Γολγοθάς. Χρειάζονταν 100 δραχμές και είχα μόνον τις 10. Λάβετε υπόψιν σας, ότι δεν πήρα πότε χρήματα από το κράτος που για αυτές τις ταινίες ήταν φοβερά πολέμιο. Ούτε για αυτήν την ταινία πήρα χρήματα από το Κέντρο Κινηματογράφου ή από το Υπουργείο Πολιτισμού ή από την ΕΡΤ. Ο μόνος χρηματοδότης μου, ήταν ευτυχώς πάντα ο λαός με το εισιτήριό του.
Το θέμα της νέας μου ταινίας, σύγχρονο μεν αλλά πάρα πολύ δύσκολο. Το σενάριο γράφτηκε πολλές φορές και ας είχα εκπληκτικούς συγγραφείς δίπλα μου, όπως τους πολυβραβευμένους Ανδρέα Φραγγιά και Θανάση Βαλτινό σαν συμβούλους, τον Μπάμπη Τσικληρόπουλο, το Θάνο Ξηρό, τον Γιάννη Χρυσούλη και τον Αμερικανό Chris Fallon, που κάθισαν δίπλα μου στο τελικό στάδιο του σεναρίου για αρκετούς μήνες. Χρειάζονταν και πολλά χρήματα που ήταν αδύνατο να τα βρω, αν δεν είχα τη συμπαράσταση της συμπαραγωγού, Joan Borsten, του ανεξάρτητου Αμερικανικού κινηματογράφου.

Βλεπουμε ότι επιστρέψατε στην νέα σας ταινία στον τόπο καταγωγή σας. Παντα έλκει η ιδιαίτερη πατρίδα ένα δημιουργό;

Νομίζω πως για όλους ισχύει αυτό, αλλά για μένα η ιδιαίτερη πατρίδα μου, ήταν πάντα η δεύτερη μάνα μου. Όταν πηγαίνω, βρίσκω τον αληθινό μου εαυτό.

Στην νέα σας ταινία συνεργάζεστε και με πολλούς ξένους ηθοποιούς. Ανακαλύψατε διαφορές σε σχέση με τους Ελληνές συναδελφους όσο αφορά την κινηματογραφική τους κουλτούρα, τον τρόπο δουλειάς τους;

Παρόλο ότι είχα την τύχη να δουλέψω με τους καλύτερους Έλληνες ηθοποιούς, οι ξένοι που επέλεξα έχουν εκπληκτική παιδεία και προπαντός παιδεία κινηματογραφική. Έχουν δουλέψει με πολύ μεγάλους σκηνοθέτες του κινηματογράφου, δίπλα σε εξαιρετικούς ηθοποιούς, όπως η Alicia Witt ήταν παρτενέρ του Πατσίνο στο 88′ και ο James D’Arcy δίπλα στο Racel Crow . Αλλά πάνω από όλα ο επαγγελματισμός τους και το μεγάλο τους ταλέντο! Έρχονταν πολύ προετοιμασμένοι και το παίξιμό τους ταυτιζόταν απόλυτα με την αλήθεια. Θα ήθελα όμως να πω για τους Έλληνες ηθοποιούς που παίζουν δίπλα τους, ότι χωρίς να έχουν αυτήν την εμπειρία και τη κινηματογραφική παιδεία (στην Ελλάδα δυστυχώς δεν υπάρχει αυτή η κινηματογραφική παιδεία – πολλά σήριαλ και ελάχιστες ταινίες) κατάφεραν με την προσπάθειά τους και το μεγάλο τους ταλέντο να εναρμονιστούν με τους ξένους και είναι εξίσου εκπληκτικοί. Θα το διαπιστώσετε όταν δείτε την ταινία.

Πιστεύετε ότι λόγω οικονομικής κρίσης, υπάρχει γόνιμο έδαφός για μια πολιτική ταινία ή πιστεύετε ότι πια υπάρχει και κρίση στις αξίες της πολιτικής ακόμα και της κοινωνίας;

Πιστεύω ότι η οικονομική κρίση είναι αποτέλεσμα της ηθικής κρίσης που άρχισε πριν από κάποιες δεκαετίες και έφτασε στο να διαβρώσει τα πάντα. Οι διαπλοκές που ξεπέρασαν κάθε όριo και με τις οποίες ληστεύτηκε το δημόσιο χρήμα, είναι αποτέλεσμα της ηθικής τελμάτωσης που επέβαλαν χρονιά τώρα οι πολυεθνικές σε όλον τον κόσμο. Η ταινία μου δεν είναι πολιτική. Είναι μια δυνατή σύγχρονη ερωτική ιστορία και μια συναρπαστική περιπέτεια, η συγκλονιστική περιπέτεια ενός Golden Βοy που περνάει μέσα από τα καυτά κοινωνικά και οικολογικά προβλήματα του σήμερα.

Είστε τολμηρός ανθρωπος μέσα στην Χούντα γυρίσατε τον Αστραπόγιαννο μια ταινία για εμένα αλληγορική

Η περιπέτεια που είχα όχι μόνον εγώ, αλλά και ο Φίνος που ήταν κατά το ήμισυ παραγωγός με τον Αστραπόγιαννο και πως κατάφερε τελικά να τελειώσει το γύρισμα και να παιχτεί, ήταν απίστευτη. Γλιτώσαμε από θαύμα τη φυλακή. Εγώ θα πήγαινα για δεύτερη φορά φυσικά.
Και μετά από 10 χρόνια γυρίζετε τον Άνθρωπο με τον Γαρύφαλλο μια ταινία που μεν είχε ερθει η Δημοκρατία στην Ελλάδα αλλα και πάλι οι πολιτικές ισοροπίες δεν ήταν και τέλεια εναρμονισμένες;
Και το Γαρύφαλλο ήταν μια πολύ μεγάλη περιπέτεια. Όχι μικρότερη από του Αστραπόγιαννου. Η λογοκρισία την απαγόρευσε, αλλά χάριν του κυρίου Τσαλδάρη Υπουργού Προεδρίας, της κυρίας Ελένης Βλάχου και από ότι πληροφορήθηκα και του Κωνσταντίνου Καραμανλή η ταινία πήρε την άδεια.

Ενω το 1984 ολοκληρώνετε Τα χρόνια της θύελλας σας τραβάει η Ελληνική Ιστορία κ.Τζίμα;

Πολύ, όταν από την ιστορία βγαίνουν τα μεγάλα μας λάθη που τόσο πολύ μας ζημίωσαν και να μη τα επαναλάβουμε. Μέσα από την ιστορία μπορείς να μιλάς για το σήμερα και για το αύριο. Αυτό με ενδιαφέρει πού. Αυτή την αγωνία μου για το σήμερα και το αύριο, προσπαθώ να εκφράσω με το Πέταγμα του Κύκνου.

Πιστεύετε ότι ένας Σκηνοθέτης είναι Δάσκαλος; Γιατί το λέω αυτό εκτός από την διδασκαλεία στο συνεργείο και στους ηθοποιούς. Είναι ένας ανθρωπος ο οποίος μεσα από τις ταινίες ουσιαστικά περνάει την αποψη του, πιστευω ότι ποτε δεν υπαρχει ουσιαστική αποστασιοποίηση ενός σκηνοθέτη με την καταγραφή των γεγονότων;

Όχι, πιστεύω ότι ο σκηνοθέτης καίγεται από κάποιο θέμα, το έχει μελετήσει σε βάθος και προσπαθεί να γίνει κοινωνός σε αυτό το θέμα, πρώτα με τους συνεργάτες του και στη συνέχεια με το κοινό για να ενώσουν την προβληματική τους.

Για Το Πέταγμα του Κύκνου κάπου διάβασα ότι βασίζεται σε αληθινά γεγονότα ; Υφίσταται αυτό είναι ένα τρυκ δραματοποίησης που το κάνουν συχνά οι σκηνοθέτες. Ένα παράδειγμα που μου έρχεται στο Μυαλό είναι το Fargo των Κοέν;

Όχι, δεν υφίσταται. Η ταινία όντως στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Όπως τα βασανιστήρια και η εικονική εκτέλεση, είναι από προσωπική εμπειρία. Αλλά δεν είναι ένα ντοκιμαντέρ, είναι ανασύνθεση και συμπύκνωση της πραγματικότητας για να φτάσουμε στην ουσία.

Nίκος Τζήμας: ‘Ενας μεγάλος δημιουργός

Η πρώτη του ταινία μικρού μήκους με τίτλο “Γι’αυτές τις ηρωίδες” γυρίστηκε στο χωριό του και αντικατόπτριζε την σκληρή ζωή των γυναικών στα χωριά. Γυναίκες σαν την μητέρα του, που παρ’όλη τη φτώχεια τους, κατάφερναν να κρατάνε τα σπίτια τους αψεγάδιαστα, τους κήπους τους γεμάτους λουλούδια και την οικογένεια χορτάτη από το τίποτα. Η ταινία κέρδισε το Βραβείο Καλυτέρας Ταινίας Μικρού Μήκους στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Η δεύτερή του ταινία, “Το Κορίτσι με το Ράδιο” κέρδισε επίσης το Βραβείο Καλυτέρας Ταινίας Μικρού Μήκους στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

“Οι Νέοι Θέλουν Να Ζήσουν” ήταν η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του Νίκου Τζίμα. Η ιστορία ενός ηπειρώτη που έρχεται στην Αθήνα ελπίζοντας να μπει στο Πανεπιστήμιο και να γίνει μαθηματικός. Έρχεται αντιμέτωπος με την ανεργία και την ανωνυμία της πόλης. Συναντάει μία κοπέλα, την ερωτεύεται όμως αναγκάζεται να εγκαταλείψει και αυτήν και τα όνειρά του για να μεταναστεύσει στην Γερμανία και να γίνει εργάτης.

Αντιπροσώπευσε την Ελλάδα στο Διεθνές Φεστιβάλ της Μόσχας και βραβεύθηκε για πρωτοεμφανιζόμενο σκηνοθέτη. Στην Ελλάδα η ταινία απαγορεύτηκε από την Χούντα εξαιτίας της μουσικής της από τον Μίκη Θεοδωράκη που φυλακίστηκε και εξορίστηκε από την δικτατορία.

“Ο Τάφος των Εραστών” ήταν ένα παθιασμένο ερωτικό τρίγωνο που έλαβε χώρα σε ένα μικρό ηπειρώτικο χωριό. Ήταν η ελληνική συμμετοχή στο φεστιβάλ των Καννών που όμως ακυρώθηκε εκείνη τη χρονιά λόγω των φοιτητικών διαδηλώσεων που ταρακούνησαν τη Γαλλία. Στην Ελλάδα εν τω μεταξύ, η ταινία απαγορεύτηκε. Ο Νίκος Τζίμας συνελήφθει από τη Χούντα, τέθηκε υπό κράτηση και στη συνέχεια βασανίστηκε. Είχε καταδικαστεί σε 5 χρόνια φυλάκισης, όμως αφέθηκε ύστερα από 6 μήνες με τη γενική αμνηστία.

Η ειρωνία είναι ότι η ταινία διανεμήθηκε σε όλο τον κόσμο και τα χρήματα που έλαβε του επέτρεψαν να γυρίσει την επόμενή του ταινία “Αστραπόγιαννος”. Εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια των αγροτικών επαναστάσεων που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα το 1912. Έγινε εμπορική επιτυχία στην Ελλάδα και διανεμήθηκε και αυτή σε όλο τον κόσμο. Πήρε βραβείο Καλυτέρας Ταινίας, Αρτιοτέρας Παραγωγής και Πρώτου Ανδρικού Ρόλου στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Η επανεγκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα επέτρεψε στον Νίκο Τζίμα να σκηνοθετήσει το “Ο Άνθρωπος με το Γαρύφαλλο”. Το 1950 πρωθυπουργός της ήταν ο Νικόλαος Πλαστήρας, ήρωας και των δύο παγκοσμίων πολέμων, ο οποίος ήρθε αντιμέτωπος με το καθήκον να ενώσει μία χώρα διαμελισμένη από τον σκληρό εμφύλιο πόλεμο. Ήταν η αρχή του Ψυχρού Πολέμου και ο ΜακΚαρθισμός μαινόταν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η CIA εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα ως η πραγματική δύναμη της χώρας, έχοντας στην δούλεψή της πολιτικούς και αξιωματικούς του στρατού.

Ο Πλαστήρας, θέλοντας να εξυγειάνει το Έθνος άρχισε να ανακαλεί τις διαταγές εκτέλεσης για κάποιους πρώην κομμουνιστές. Ο Νίκος Μπελογιάννης ήταν ένας ιδεαλιστής που διώχθηκε από τον Κομμουνιστικό κόμμα λόγω “εσφαλμένων πεποιθήσεων”. Ο πρωθυπουργός κίνησε τις διαδικασίες απονομής χάρητος για τον Μπελογιάννη. Μία μυστική στρατιωτική δίκη έλαβε χώρα στις 4 το πρωί, με πρόεδρο τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, ο οποίος θα γινόταν και ένας από τους αρχηγούς της Χούντας. Ο Μπελογιάννης καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε. Ο Πρωθυπουργός έμαθε για τον θάνατό του το επόμενο πρωί. Μετά από κάποιους μήνες η κυβέρνηση του έπεσε.

“Ο Άνθρωπος με το Γαρύφαλλο” κέρδισε το Μέγα Ειδικό Βραβείο στο Διεθνές Φεστιβάλ της Μόσχας και το βραβείο Καλυτέρας Ταινίας FIPRESI. Επίσης κέρδισε το βραβείο Καλυτέρας Ταινίας στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Η ταινία έκανε ρεκόρ εισπράξεων και διανεμήθηκε σε όλο τον κόσμο.

“Τα Χρόνια της Θύελλας” είναι η ιστορία ενός Ελληνοαμερικάνου καθηγητή που επιστρέφει στο χωριό του στην Ήπειρο στα τέλη της δεκαετίας του 1930 και βρέθηκε ανάμεσα στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλλιο. Κέρδισε το βραβείο Καλυτέρας Ταινίας στο Φεστιβάλ της Βαλένθιας και το βραβείο Καλύτερου Σεναρίου στο Φεστιβάλ της Κέρκυρας. Και αυτή η ταινία διανεμήθηκε διεθνώς.

Η διεθνής κοινότητα κινηματογράφου αγκάλιασε τις ταινίες του Νίκου Τζίμα και έγιναν προτάσεις για συμπαραγωγές με Ιταλούς και Άγγλους παραγωγούς πράγμα το οποίο οδήγησε τον Έλληνα σκηνοθέτη να δουλέψει με ταλέντα όπως η Τζούλι Κρίστι, η Φλόριντα Μπολκάν, και ο Τζιάν Μαρία Βολοντέ. Δυστυχώς όμως η Χούντα, αφαιρώντας το διαβατήριο από τον Ν. Τζίμα, απέτρεψε την συνεργασία με τις δύο αυτές μεγάλες ηθοποιούς. Ο Βολοντέ είχε υπογράψει συμβόλαιο για να πρωταγωνιστήσει στο “Άνθρωπος με το Γαρύφαλλο” όμως εισήχθει επειγώντως στο νοσοκομείο για εγχείρηση στον πνεύμονα, μετά από ολιγοήμερα γυρίσματα.

Με το “Πέταγμα του Κύκνου” ο Νίκος Τζίμας επιστρέφει στην πατρίδα του την Ήπειρο όπου η ασυλλόγιστη εξέλιξη οδηγεί σε μία περιβαλλοντολογική καταστροφή. Ο Τζίμας γνωρίζει ότι η γεννέτειρά του είναι τόπος φτωχός και ότι εξέλιξη και ανάπτυξη σημαίνουν θέσεις εργασίας, όμως πιστεύει ότι η εξέλιξη που σέβεται τη φύση είναι αυτή που θα φέρει αποτελέσματα που δεν θα καταποντιστούν σε μία καταιγίδα. Ο Νίκος Τζίμας ξεπέρασε τις καταιγίδες της Δικατορίας και της φτώχιας και πιστεύει ότι μία ταινία τοποθετημένη στην ιδιαίτερή του πατρίδα θα μπορέσει να αγγίξει τους ανθρώπους όλου του κόσμου.